LEE- Mimari Tasarım-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19392

Gözat

A spatial conception based on walking: Critical walk

(Graduate School, 2023-07-03) Altunok, Nilsu ; Çebi Dursun, Pelin ; 502201013 ; Architectural Design

In the thesis, I proceed from the idea that critical spatial practices which establish environments for new kinds of relationships to emerge between the body and the surroundings of the body are alternative ways of understanding and establishing a dialogue with the city. Along with the epistemological paradigm shift that originated at the beginning of the twentieth century, the concept of space has started to be described upon a dynamic and perceiving body in motion, and this shift caused the concept of space to reject Cartesian and rational descriptions. The main problem that the thesis deals with is that these Cartesian and rational concepts of body and space reduce body and space interactions to proportions, measurements and visuality. The human-centered perception of the universe that started with the Renaissance's view of the city, the orthographic perspective that examines the city from above were failing to capture experientiality and were eliminating observers –as subjects– and their experience. At this point, it would be meaningful to state that the body interacting with the space is not fixed; on the contrary, it is a dynamic concept that transforms the space and within it. I argue that the act of walking is an act that multiplies and stratifies the spatial experience, triggers the body-space relationship, and thus enables the body to establish a dialogue with the space. I open the research under four main headings. These headings are, respectively, TOEHOLD, POINT OF DEPARTURE, or INTRODUCTION; WALKING; REWRITING and ARRIVAL. I am trying to establish the theoretical background of the thesis in the TOEHOLD, POINT OF DEPARTURE, or INTRODUCTION. In five sub-headings that do not hierarchically follow each other, I convey my questions, the practices that I believe should be discussed more, my criticism, my purpose and my methodology. In the Questioning section, I examine the long-standing reductionist Cartesian and rational thoughts of body and space. This questioning reaches a whole with sub-questions collected in four pillars. The first of these is about our understanding of the city and its space, how the body-space relationship is established, and how the urban space is conceived and perceived with the body and its movement. Latter, it directs the query to conventional architectural examination and representation tools. In the third sub-question, I focus on the dominance of the desire to see the city from a bird's eye view in understanding and describing the city and its inability to capture the experientialism at the ground level and the accurate perception scale. In the last inquiry, I problematize that plan drawing is the most used tool among architectural representation typologies. In the Missing Pieces section, I draw attention to the diversity of experiences expressed through walking is not given enough importance in the literature. In the Critique section, which emerged after the sections of Questioning and Missing Pieces overlapped, I deepen my inquiries with a theoretical discussion. To achieve this, I involve the cultural history of the aerial view, the relationship between orthogonal or perspective drawings and the subject, and the conflicting situations in the theme of Modern Movement and architecture in the discussion. The epistemological paradigm shift in the twentieth century and the understanding of body and space that gradually moved ahead a slippery surface paved the way for more heuristic, empirical, critical and ambiguous discourses. Within these discourses, the focus of the thesis is on critical everyday life practices and the "walking" concept is discussed as a critical everyday life activity in the thesis. One of the most important inquiries behind this intention is based on de Certeau's rhetoric of "walking in the city". De Certeau (1988) embraced the "act of walking" as a spatializing and space-constituting act with its permanence on the surface at every step and stated that the routes added to this action are reflections on the geography of the city. De Certeau's thought-provoking discourse, which rejected the human-centered perception of the universe that looked from above, supports this thesis' way of searching. I aim to frame a spatial conception based on walking and an unconventional, subjective critical walking method in order to increase spatial awareness and discover tacit, buried, and other information in this way. In this context, I can say that the theoretical background of the thesis is based on critical theory and poststructuralist feminist theory. The primary aim of the research is to describe the "act of walking" as critical everyday life practice and to propose a way to rewrite "walking" in unconventional subjective ways. In the WALKING chapter, I reveal the multidimensionality of walking. Walking as a bodily movement, as an opening to the world, as emotional and intellectual entanglement, as an open-ended and impromptu movement, as a kind of architecture… In the context of my purpose, to describe the act of walking as a critical everyday life practice, I first discuss theoretically what critical practices are and how the act of walking can become a way of dialogue with space. Then various walks, walking theories, walkers and walking styles are dismantled by taking into account the state of being critical, and the concepts revealed by this disassembly form a base, in other words, a lexicon for the critical walking method that the research wants to frame. One of the important conceptualizations forming the theoretical background of the thesis, which questions what critical practices are and seeks to establish a dialogue between the act of walking and space, is Jane Rendell's expression of "critical spatial practice". Rendell (2006) argues that the theoretical reflection that entails expanding definitions such as art and architecture provides perspectives for exploring what we might call "critical spatial practice". With this conceptualization she brought together, Rendell (2006) expresses the importance of the critical and spatial, focusing on the spatial dimensions of the multidisciplinary processes or practices that exist between art and architecture. According to her, walking as an everyday activity is also a critical spatial practice because while walking, there are possibilities for new kinds of relationships to emerge between subjects and objects (Rendell, 2006). Another inspiring discourse to discuss walking as a critical daily practice is the "walking in the city" rhetoric of anthropologist Michel de Certeau. De Certeau (1988) presents the act of walking as an anthropological, poetic and mythical experience of space, walkers as ordinary practitioners of the city; and spatial stories formed by networks of roads. Referring to Foucault's critique of power structures, de Certeau sees walking as a kind of resistance against the disconnected and privileged ways of visualizing the city as a unified whole (cited in Petrescu, 2015). Two main actions express the state of being critical in this thesis. One of them is walking; the other is rewriting of walking. Rewriting manifests in the thesis first as a rewriting of the existing walking literature and then as a rewriting of the walk I have experienced as a researcher. I base the relationship between these two main actions on the performativity theory of gender theorist and thinker Judith Butler. Butler (1988) argues that the body performing a public performance act is not a passive receiver written in cultural codes but plays its own role and animates interpretations within the limits of existing directives. Butler's (1988) theory of performativity refers to the performative action of a gendered body within cultural codes that collide with individual choices to assemble an identity. Gender-based identity formation is always performed; similarly, since it is a performative act, a walker's identity formation is framed while walking, and identity becomes clear with the rewriting of the walk. In the REWRITING chapter, I point out the ever-changing and contributing relationship between theory and practice focusing on Gilles Deleuze's conceptualization of "relays" and I suggest walking to get from one theoretical point to another. In doing so, I systematically disassemble a series of walks such as philosophers' walks for meditative reflection, the flânerie, Dada excursions, Surrealist deambulations, Lettrist dérive, and Situationist psychogeographical discoveries and I offer a conceptual lexicon that establishes the critical walking method by reassembling the concepts extracted from the existing walking literature. I envision that the walking lexicon will act like the walker's handbook, which encourages each walker to frame their own critical walking trajectory, allowing for personal exploration and subjective interventions, including their own perspectives along the way. As a researcher, I involve in the thesis with my whole body, immersing myself in the walk, and then translating this experience into the text. I frame the trajectory of "my own critical walk" employing the "walker's handbook or a walking lexicon". To put my critical walking trajectory into practice, I practice a critical walk in the Historical Peninsula of Istanbul, around Eminönü, Hanlar District, where the movement and flow at ground level differ, and the direction of the walking body changes continuously depending on the spatial situations. As I walk, the concepts I relate throughout the thesis are being unraveled one by one. I have neither a predetermined target nor a specific speed. While I am walking, I record the walk. In these recordings, I note unexpected encounters, spatial differentiations, conversations of the people around me, my conversations with those around me, interesting events, the orientation of my body, the passages I enter and exit, the alleys or dead ends. Unique and context-specific conditions interact with my ideas and perception, causing me to make comparisons and encounter juxtapositions. I walk, discovering ground-level spatial stories as I walk, some obvious, some implicit. As if my walking body automatically wrote itself to the area I walk, my walk comes to a natural end by smashing the city into pieces along the way. With this practice, in the ARRIVAL, I make sense of "walking" as a critical spatial understanding that paves the way for different kinds of relationships between subjects and objects in terms of architectural design and is enriched by the perspective of each new observer – even by the experiences of the same observer at different times. I pursue temporary, perceptual and experiential architectural representation potentials that will replace the reduced top-down observation approach of architectural representation; I dream and describe a spatial conception based on walking that draws attention to the city, the body, and the dialogue between the two.
An atlas of spatial practices subject to power relations as means of self-securitization

(Graduate School, 2023) Kaynar, Ekrem ; Sönmez, Nizam Onur ; 850763 ; Architectural Design Programme

In the literatures of international relations, anthropology, and architecture, interconnections between possibilities of spatiality and concept of security have been broadly studied. In these studies, spatial settings are often investigated through the lens of the political field. A group of scholars regard the concept of space as a mode of political thinking. Lefebvre states that there is a politics of space, because space is political. Individual(s), populace/subjects, and institutions devised by wo/man-kind are the constituent agents of the world political society. Politics correspond to a field within which struggles for power are exercised through relations established between agents. The need and search for security of the agents stand focal to power relations. Foucault posits the notion of power as inherent in all relationships. In the context of this study, the possibilities of spatiality are considered as among self-securitization tools that are utilized by the constituent agents of the world society in power relations established on varying scales in the political domain. The agents struggle for power in the political domain in order to provide their selves with the conditions of security. The possibilities of spatiality, which are discussed as some created/interpreted/exercised concrete and/or conceptual spatial practices in the context of the study, are denoted among the primal tools utilized in power relations by the constituent agents of the society. The very notion of spatiality in consideration could be either intentionally wo/man-made or coincidentally natural. Whether they are discursive apparatuses utilized by the sovereign in order to establish the conditions of governance or maneuverable exercises utilized by the individual(s) in order to erect the act of resistance, spatial practices are subject to power relations as means of self-securitization. Possibilities of spatiality have been subject to research as among the means of securitization in literature. However, despite researchers' references to spatial practices among the tools of power relationships established between the actors in the pursuit of self-securitization, research has not often focused on the spatial practices specifically. This study attempts to analyze in what manners the possibilities of spatiality are utilized as means of self-securitization. In this context, the aim is to explore and bring into view the spatial practices which are subject to endeavors of self-securitization through the inquiry of power relations from macro to micro scale that are established between actors and deemed to be intricate. To do this, the inquiry concerns, how the needs and the motivations to produce spatial practices, how the capacities and the modalities while producing them, and how the benefits derived from them change, and also how yet all stand interwoven. The main research question is posed as follows: "In which scales of power relations and by what methods are the possibilities of spatiality created and used as means of self-securitization by the parties that make up the society?" In the scope of the study, the phenomenon of security is analyzed with its physical and mental attributes.
Architecture of the impossible: Searching an(other) architecture within drawing through metaphor

(Graduate School, 2024-10-22) Demirci, Meral ; Uluoğlu, Belkıs ; 502211016 ; Architectural Design

This thesis investigates the metaphorical thinking behind non-notational architectural drawings to propose that the intentional use of metaphors—metaphorical concepts—can initiate alternative, unconventional, 'other' ways of thinking—which will be referred to as metaphor-based design thinking. The study discusses the possibilities of what is considered impossible within conventional architecture to expand our perspective, hence our realities. Metaphorical thinking simply means understanding something in terms of another, and our conceptual system—which deduces and organizes abstract concepts that structure our perception, and guide us through our everyday life—is fundamentally metaphorical. This means that metaphors are not limited to language, but they are implicit in the ways we think and act. Along with non-notational architectural drawing which offers creative freedom to the practitioner and the possibilities that arise from it, the study aims to explore the impossible(s) in architecture, to compose a new way of thinking, and—I think most importantly—to lead to more questions than 'answers'. In K. Michael Hays' words, "Architecture is fundamentally an inquiry into what is, what might be, and how the latter can happen. Architecture is one way of attaining the verb 'to be.'" (2009, p. 2). George Lakoff uses metaphorical thinking and the methods that come from cognitive science and linguistics in the book Philosophy in The Flesh (1999) to rethink what philosophy can become and says that "Metaphorical thought is the principal tool that makes philosophical insight possible and that constrains the forms that philosophy can take." In other words, architectural theory and metaphorical thinking have similar interests to further their fields; and this research intends to do the same thing for architecture (to rethink what architecture can become) through drawing, thus doing this research through metaphor within architectural drawing seems appropriate. The potentialities of architectural drawing and metaphorical thinking are known and studied separately. This work, being at the intersection of the two, aims to create something new by combining pre-existing ideas. The intent is the emergence of a design thinking that can lead to architectures that are sensitive to the 'Other' and other ways of thinking. The research uses AD's digital archive for selecting drawings as its case studies among the articles which discuss 'imagination' and 'creativity', since the intent is to propose an alternative thinking. Then it suggests plausible metaphors for these works in accordance with the written materials and the theoretical works of the drawings' authors—in a reverse engineering method. Through mapping, the study interprets metaphorical concepts and the relational thought processes behind these drawings in order to support the study's claim that metaphorical thinking can be used as a tool—pedagogical, or else—with the awareness of its substantial use. The first chapter, the introduction, clarifies how/why this research came about, frames the aim and scope of the thesis; then, acquaints the reader with the key concepts—the Other, the (yet-)impossible, non-notational architectural drawing, metaphorical thinking—and their relations to each other in the realm of this research; and ends with how metaphorical thinking is used for the method of the research, and how the cases are selected. The second chapter consists of two parts. The first sub-chapter explains the theory of metaphorical thinking that is structured by George Lakoff and Mark Johnson, its systematicity; differentiates between metaphor, simile, analogy, and allegory; and discusses the limitative use of architectural metaphors which is generally attributed to architectural form. The second sub-chapter explains why the research uses the term 'architectural drawing' instead of 'architectural representation'; outlines how the thesis approaches non-notational architectural drawing, and how it positions itself among other architectural practices, while briefly summarizing the pivotal changes about the views on drawing. It also mentions the issue of authorship over architectural works to explain why the research excluded reading the drawings directly. The third chapter establishes metaphorically-structured design thinking—the creative thinking practice that this research offers—by discussing other alternative thinking practices. The fourth chapter examines (possible) use of metaphorical thinking within the case studies (a.k.a. the study's protagonists) and offers a probable metaphor for each case. These suggestions are based upon the semantic references found in the articles. The chapter also discusses the degrees of relevance between the creative thinking behind these precedent-setting cases and metaphor-based design thinking—the practice proposed in the thesis. And the final chapter, the conclusion, is meant to be more than a final summary of the study. It not only mentions the findings of the thesis, but also questions what could come after. This is not a prescriptive study, which indicates an outcome, a definitive one; it is a descriptive work to offer metaphor-based design thinking. Unlearning situated thought patterns and thinking in an alternative manner is not unfamiliar to architectural practice; but metaphorical thinking takes it a step further, and offers itself as a tool for doing so. The case studies are the precedents that support this study's claim that the deliberate use of metaphors in the design process can lead to alternative, other ways of thinking; can lead to metaphor-based design thinking.
Başka bir gelecek üzerine spekülatif yaklaşımlar: Mimarlığı ya eğer sorusu ile düşünmek

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-06-27) Şarlı, Serengül ; Gürer, Tan Kamil ; 502201016 ; Mimari Tasarım

Başka türlü mümkünlüklerin altını deşme niyeti ile geleceğe yüzünü dönmüş "spekülasyon" kavramı, alternatifleri düşleyebilmek için potansiyel bir anlatı zemini oluşturmaktadır. Geleceğin olası yaklaşımları üzerine pratiklenebilmek adına adeta bir düşünce egzersizi olan spekülatif düşünce, kesin olmayan durumları varsayımlar üzerinden konuşabilme olanağı sağlayan aracı bir pozisyon edinmektedir. Burası ve var olmayan yer arasında bir köprü konumu edinen bu kavramsallaşma, alternatifler evreni üzerine düşünebilmek için "ya eğer" sorusunun, alternatiflere kapı aralayan potansiyeline sığınmaktadır. Nitekim koşulların lineer bir düzlemde kalamadığı zaman aralıkları, dinamik düşünceyi harekete geçiren ve alternatifler üzerine düşünmeyi gerekli kılan bir zemin tanımlamaktadır. Bu noktada mevcudun yetersizlikleri ve içinden çıkılamayan zamansallıkları karşısında "kriz" kavramına sığınmak ve içinde bulunulan kriz durumu karşısında alternatif olana ilişkin bir arayış geliştirmek, geleceğe yüzünü dönmüş anlatıları keşfetmek için bir eşiktir. Gezegenin mücadele ettiği durumlardan biri olan ve buna bağlı olarak mimarlık disiplinin de ilgi odağı haline gelen "Antroposen Çağı" kavramsallaşması günümüzde yeni kriz anlatısı zemini oluşturmaktadır. "İnsan Çağı" olarak açılımının gerçekleştirilebileceği bu yaklaşım, insana odaklanır tutunumu ile problematik durumların merkezine insan olan özneyi almaktadır. Nitekim bu yaklaşım çerçevesinde, 21. yüzyıl kriz anlatılarını iklim senaryolarının, küresel ısınmamın, biyoçeşitlilik kaybının, türlerarası eşitsizliğin meydana getireceği düşünülmektedir. Problemin insan olan öznenin tahakkkümünde, hiyerarşik bir ontoloji olduğuna yönelik geliştirilen kabul, spekülatif senaryolar ile incelenebilecek heterarşik bir yapılanmanın gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu noktada özneye ilişkin sunulan bu eleştirel tavır, geri plana alınan nesneye yönelik düşünce zemini kayganlaştırmaktadır. Nitekim insanın kurucu özne olmadığı, geleceğe bakan 21. yüzyıl spekülatif senaryolarının temel motivasyonu, insan ve insan olmayan tüm türleri aynı ontolojik düzlemde ele alabilme amacıdır. Bahsi geçen ontolojik kabul ise ancak spekülasyonun tanımladığı boşluklu, aralıklı, alternatifli, olasılık içerikli anlatılar ile mümkünlük kazanabilir. Öznenin nesne ile eş güdümlü bir hiyerarşide okunduğu bu yaklaşım, nesne üzerine şekillenmiş anlatıların önemini arttırır. Nitekim spekülasyon yapmanın nesne ile kurduğu ilişkiselliğe kuramsal bir zemin kazandıran Graham Harman'ın açtığı yerden Nesne Yönelimli Ontoloji kavramsallaşması, ilişkiselliklerinden arınmış bir nesne çerçevesi çizme gayesi taşımaktadır. Harman'a göre ilişkisellikler nesneleri indirgemekten başka bir tanım ortaya koymamaktadır. Bu bağlamda ilişkisel fazlalıklarından arındırılmış bir nesnenin buradan doğan boşlukları üzerine ancak spekülasyon yapabiliriz. Spekülasyon yapmanın nesne üzerinden sahip olduğu anlamlar geleceğin tasarım pratiklerine ilişkin alternatif bir yaklaşım geliştirme niyeti taşıyan mimarlık disiplini için de önemli yaklaşımlar içermektedir. Nitekim bu kavrayışı odağına alarak geliştirilen mimari terminoloji, geleceğin anlatılarına spekülatif bir kavrayış getirme çabasını ortaya koymaktadır. Nesneyi odağına alır bir tavır ile Nesne Yönelimli Mimarlık çatkısı altında toplanan spekülatif tasarım yaklaşımı, geleceğin mimari düzlemine ilişkin kavramsal bir takım sözler söyleme çabasını ortaya koymaktadır. Mimarlığın 1990'lar sonrasında alan söyleminden metinsel söylemlere geçişinde pratiklenen süreksizliği benimseyen bu kavramsallaşmayı, yeniden gün yüzüne çıkaran yaklaşım, ilişkisellikleri bertaraf edilmiş provakatif bir mimarlık çerçevesi çizme niyeti barındırmaktadır. Çünkü Nesne Yönelimli Mimarlık yaklaşımı, ilişkiselliklere hapsedilmiş bir mimarlık tasvirinin, ileri atılımlı zamansallıklar üzerine düşünmesinin mümkün olmadığını savunmaktadır. Bu bağlamda mimarlığın mevcut koşulların getirileri üzerinden okunmasına meydan okur bir tavırla, indirgemeciliği ve ilişkiselciliği reddetmektedir. Geleceğin zamansallıkları üzerine eğilen mimarlık nesnesinin keşfedilmemiş potansiyel anlatılarını ortaya koymak adına ilişkilerinden arınmış bir mimarlığın yeni anlam kümelerini açan, boşluklu yapısını inceleme niyeti taşımaktadır. İlişkiselliklerin bertaraf edildiği, insan olan öznenin tahakkümünden sıyrılmış, nesne ile aynı ontolojik kabul düzlemine sahip bir mimarlık yaklaşımı Tom Wiscombe'nin terminolojik kazanımı ile "kopuk mimarlık" olarak tasvirlenmektedir. Spekülasyon yapmanın dinamik anlatı zeminini kullanan bu yaklaşım süreksiz, aralıklı, açık uçlu, eklemlenebilen, merkeziyetsiz bir bakış geliştirerek yeni bir mimarlık tanımlaması yapmaktadır. Çalışma, bahsi geçen kopuk mimarlık kavramsallaşmasını merkezine alarak, yüzünü geleceğe dönmüş spekülatif bir mimarlık kavrayışı geliştirme gayesi taşıyan SCI-Arc Mimarlık Okulu akademisyenlerinin bu bağlamdaki yaklaşımlarının, projelerinin ve söylemlerinin incelenmesi ile sonlanmaktadır. Bu bağlamda mimarlara mimarinin sınırlarını yeniden keşfedebilmek adına spekülasyon yapmayı öğretmeyi hedef edinen okullardan biri olan SCI-Arc Mimarlık Enstitüsünün, teorisyen ve pratisyenlerinden Tom Wiscombe, Peter Trummer ve Gilles Retsin'in spekülatif, kopuk mimarlık kavramsallaşması ile geleceğin mimarlık anlatıları üzerine söylemlerini incelemek ve bu anlatıların mimarlık pratikleri içerisindeki konumlanışına bakmak, araştırmanın önemli bir merakını oluşturmaktadır.
Beden ve mekân ilişkilerinde ideal olmayan: Hiçbir beden için mimarlık

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023) Otçu, Şule ; Çebi Dursun, Pelin ; 788351 ; Mimari Tasarım Bilim Dalı

Bu çalışma beden ve mekân ilişkileri çerçevesinde şekillenir. Bedeni idealize ederek mekânı kuran pratikleri sorunsallaştırır. Bu pratiklerin dışarıda bıraktığı, ideal olmayan bedenleri göz önünde bulundurur. Bu bedenlerin mekânsal pratiklerine dair çeşitli açılımlar önerir. İdealize edilen bedenler, mekân ile ilişki kurmada ayrıcalıklı pozisyonlar yaratırlar. Bu nedenle, farklı bedenleri içerebilmek bağlamında çeşitli problemler barındırırlar. Bu çalışma, tarihsel süreç içinde benimsenen ideal bedenlere ve bu bedenler bağlamında üretilen mekânsal pratiklere bakarak, ideal olmayan bedenleri saptar. Bu ideal olmayan bedenler için mekânı kurmada alternatif yollar araştırır. Niyeti, ideal olmayan bedenleri de içine alacak, kapsayıcı olması bakımından alternatif mimari pratiklerin potansiyellerine işaret etmektir. Mekânın hiçbir bedeni dışlamadığı, her beden ile kurduğu ilişkinin benzer mesafede olduğu; hiçbir beden için / tüm bedenler için kapsayıcı mimari pratiklerin yollarını keşfedebilmektir. Çalışma ilk bölümünde çalışmanın amaç, kapsam ve yöntemini açıklar. İkinci bölümünde, ilk olarak, tarih anlatılarındaki belirli ideal beden tanımlarına ve bu idealler üzerinden kurulan mimarlık kavrayışlarına odaklanır. Değişen ideal beden tanımlarına dair ipuçlarını bir kronoloji çerçevesinde ortaya koyar. Bu kronoloji aracılığı ile mekânsal pratikler bağlamında ideal olmayan bedenlere dair bütünlüklü bir temsil ortaya koyar. Bu kapsamda, Joseph Rykwert'in beden tartışmaları; Alain Corbin, Jean-Jacques-Courtine, Georges Vigarello'nun birlikte yazdıkları, son derece kapsamlı üç serilik beden tarihi anlatıları ve Sergei Eisenstein'ın kuramsal tartışmaları ziyaret edilir. Bu anlatı sırasında saptanılan beden idealleri, çalışma boyunca takip edilen ipuçları ile çerçevelenir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, bedenin hareketinin keşfi tarihsel süreç içinde işaret edilen bir kırılma noktası olarak değerlendirilir. Hareketin çeşitli temsil biçimlerinin keşfi ile birlikte beliren mekanik beden anlatılarına odaklanılır. Mekanik beden ideali, mekanizasyonun ortaya çıkışı ile ilişkilendirilir. Bu bağlamda, mimarlık tarihçisi ve eleştirmeni Sigfried Giedion'ın mekanizasyonun doğuşu tartışmaları, kuramsal olarak merkeze alınır. Giedion teknolojinin gündelik yaşam içerisindeki konumunu insan odaklı bir tarih yazımı üzerinden değerlendirir. Makineleşmenin beraberinde getirdiği fotoğraflama aracılığı ile gerçekleşen hareketin etüd edilmesini mekanik sistemler ile ilişkilendirir. Bu bağlamda tartışmasını, teknik aracılar sayesinde hareketin temsil edilebilmesinin olanakları üzerinden sürdürür. Étienne-Jules Marey, Nicolas Oresme ve Frank Bunker Gilbreth'in hareketi merkeze alarak gerçekleştirmiş olduğu çalışmaları tartışmaya açar. Bu araştırma, bu bölümünde bu çalışmalar üzerinden mekanik beden ideallerine dair ipuçları yakalar. Mekanik beden idealine dair yakalanan ipuçları ile saptanan mekanik beden idallerinin mimari yansımalarının, modernizmin geneline yayıldığı söylenebilir. Sözgelimi Le Corbusier'nin Moduloru, Bauhaus dahilinde gerçekleştirilen çalışmalar, Neufert'in ya da Dreyfuss'un standartlaştırma girişimleri, bedeni belirli hareket mekanizmaları içerisinde değerlendirir. Bu çalışmaların dışında bıraktıkları bedenler ile ilgilenir. Çalışma dördüncü bölümünde, öncelikli olarak ikinci ve üçüncü bölümde yakalamış olduğu ipuçlarını yan yana getirerek saptamış olduğu ideal olmayan bedenleri tartışmaya açar. Değerlendirilen bu ideal olmayan bedenler için kapsayıcı mekânsal üretimlerin alternatif olarak değerlendirdiği çeşitli mimari vakalar üzerinden işaret eder.
Beden-mekan birliğinin ve ikili olasılıkların mimarlık ve sinematografi perspektifinden okunması

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023) Kaya, Ece Nur ; Erkök, Fatma ; 816206 ; Mimari Tasarım Bilim Dalı

Mimarlık pratiğinde sabit bir anlamla sınırlı olmayan mekan, bedenden ve eylemlerinden bağımsız düşünüldüğünde, değişmeyen ve statik bir olgu olarak ele alınır. Sadece mekana değil, aynı şekilde bedene de tarihsel olarak bakıldığında statik ve değişmez ölçülerle ele alındığı görülür. Mekan, esasen beden ile iletişime geçtiğinde yeni anlamlar üretme potansiyeline sahiptir. Beden ile buluştuğunda fiziksel veya algısal olarak tekrar üretilen mekan, aynı zamanda mekan tanımlarını da genişletmektedir. Bu çalışma, mekanın beden eylemleriyle ilişkisinden hareketle, beden-mekan ikilisinin sahip oldukları olanaklılıkları ortaya çıkarmayı amaçlar. Mekanın değişen tanımlarını beden aracılığıyla ortaya çıkarmaya çalışır. Bedenin bir mekan olup olmadığını sorgulamakla başlar ve mekan ile beden arasındaki ilişkiye odaklanır. Çalışma, mekanı kaplayan bedenler ile bedeni kaplayan mekanları karşılıklı olarak ilişkilendiren şey olarak anlaşılan, karşılıklı bağlantılılık potansiyelini geliştirmek amacıyla beden-mekan araştırma alanı içinde ele alınabilir. Beden ve mekanın bir araya gelişlerine odaklanarak, bu ilişkinin doğasını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tezin birinci bölümü, çalışmanın amacı, kapsamı, çerçevesi ve yöntemini içerir. Bu bölümde çalışmanın ana konuları ve araştırma yöntemleri özetlenmektedir. İkinci bölüm tarihsel olarak beden ve mekana yaklaşımları irdeler. Bu, beden ve mekan kavramlarının zaman içinde nasıl değiştiğini ve geliştiğini anlamak için önemlidir. Beden ve mekan arasındaki ilişkinin önemini ve karmaşıklığını anlamaya yardımcı olur. Özellikle iki başlık olarak ayrı ayrı olarak ele alınan beden ve mekanın; statik, akışkan ve sanal anlayışları tariflenmiş ve örneklerle desteklenmiştir. Bu yaklaşımlardan hareketle beden ve mekanın ayrı kavramlar olarak ele alınmayacağı ise bölüm sonunda ortaya konulmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, ikinci bölümde tariflenen statik, akışkan ve sanal anlayışların bir araya gelme olasılıkları ele alınmıştır. Bölüm, beden ve mekan birlikteliğinin olasılıklarını mimarlık ve sinematografi disiplinleri kapsamında örneklendirir. Çalışmada, beden ve mekan arasında ayrılık yaratan engellerin yıkılması ve mekanın bedenle birlik potansiyelinin açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Buna göre 'beden ve mekanın karşılıklı birbirini tamamlaması sonucunda oluşan beden-mekan birliğinin ikili olasılıkları, mimarlık ve sinematografi disiplinlerinde nasıl kullanılır?' araştırma sorusuna cevap bulmak üzere beden ve mekan anlayışları sınıflandırılır. Bu sınıflandırmadan bazı nitelikler (sıfatlar) çıkarım yapılır.
Bedensel bir kırılganlık olarak uyku ve mekansal anlatıları

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-07-10) Durak, Şadiye Yağmur ; Uz, Funda ; 502201004 ; Mimari Tasarım

Tezde, mimarlık teorisinde ve pratiğinde genellikle sağlıklı, dinç ve uyanık beden üzerinden düşünülen, kavranan ve tasarlanan mekan anlayışına eleştirel yaklaşılarak "Bedensel Bir Kırılganlık Olarak Uyku ve Mekansal Anlatıları" ile mimari tasarımda beden-mekan ilişkilerine alternatif bir izlek oluşturulması ve üretken bir tartışma aralığı amaçlanır. Doğal olana aykırı olan çeşitli sonsuzluk illüzyonlarının olduğu ütopik-distopik bir dünyada kırılgan olmak mücadele edilmesi, üstesinden gelinmesi gereken bir şeymiş gibi dayatılır ve algılanır. Oysa beden (mimari beden de dahil) doğası gereği kırılgandır; evrenin sürekli devinen, değişen, eklemlenen, biriken parçalı yapısından etkilenmeye ve etkilemeye açıktır. Kırılganlığın yaşamın ayrıl(a)maz parçası oluşunu tartışabilmek için anlatı bir araç olarak görülür. Anlatılar, mimarlık disiplininde toplumsallığı, bedensel ve eylemsel olanı ve zamansallığı ele alarak mekanı mikro ölçekte inceleyen çoğul anlamlar oluşturmayı sağlayan pratikler oluşturur. Mimarlığın fiziksel ve anlamsal bileşenlerinin parçalanarak, eklemeler/çıkarmalar yapılarak yeniden ve bir kez daha üretilişi anlatıların önemli bir bölümünü oluşturur. Bu durum, tasarımda yaşamsal olanın değişkenliğinin, sürekliliğinin ve ilişkiselliğinin tekrardan ele alınarak yeniden ve bir kez daha düşülmesini sağlar. Uyku, yalnızca biyolojik bir olgu veya yaşamdan kopuk izole bir davranış olmayıp yaşamı şekillendiren ve yaşamla şekillenen (embodied) bütünleşik (embedded) bir eylemdir. Uykunun bedensel bir kırılganlık oluşu "ben" ve "kendiliğin" belirsizleşerek uyanıklıktan farklı bir bilinçlilik oluşturması uykunun bireye özgü bir deneyim olarak yaşanmasını sağlamaktadır. Canlılığın bir formu olarak uyku, kendi mekansallığını bedenle ve yaşanmışlıklarla oluşturmaktadır. Aynı zamanda uyku, canlılar tarihiyle var olan bir olgudur. Yaşamın içindedir ve her yerdedir. Dolayısıyla uyku bireysel bir eylem olmasının yanında toplumsal bir yaşantı da oluşturmaktadır. Toplumlarda, sosyoloji, psikoloji, tıp, sanat gibi disiplinlerde, yaşamda anlam kazanmış sözlü veya yazılı paylaşımlar bir nesilden diğerine aktarılmıştır. Mitoloji, efsane, edebiyat, resim, sinema ve performans sanatlarında özellikle bilinçaltını konu alan yaşamlar, eserler ve performanslar odağında anlatılmıştır. Tarihte farklı sanat disiplinleri anlatımlarının öznesi olan uyku; ölüm, itaat, tembellik, kabulleniş, kaçış, bilinçdışı, geçici duraksama, mahrem, göçebelik, dayanıklılık, aşırılık gibi metoforlaştırılmış kavramların merkezinde biçimlenmiştir. Tez, mimarlığın yaşamla ilişkisine "başka" bir açıdan yaklaşarak, mimarlıkta bedenin kırılganlık gerçeğini ve ilişkiselliğini; mimari anlatı literatüründe kısıtlı bir şekilde yer alan uykuyu sosyal, politik açıdan ele alarak uykunun mekansallığını tartışılabilmek ve izlekler oluşturabilmek için mevcut olanlarla performatif ilişkilerin kurulduğu ve farklı disiplinlerle mimarlığı yakınlaştıran ve birbirinden beslenmesi gerekliliğini savunan Jane Rendell'in "eleştirel mekansal pratik" kavramı/kuramı bir yöntem olarak kullanır. Çalışma metni, uykunun mekansallığını anlamakta ve anlatmakta bir araç olarak görülmüştür. Bu bağlamda tezin girişi olan "Giriş:Uykudan Önce Hipnogojik Faz" adlı bölümünde uyanık halden uykuya gidilen bir deneyim olarak anlatının mimarlıktaki yeri, beden-mekan ilişkileri, bu ilişkilerin değiştiği, tekrardan tanımlandığı kırılganlık kavramına ve bedensel bir kırılganlık olarak uyku ile kurduğu ilişkilere bakılır. Tezin ana gövdesi olan "Başka Mekan Anlatıları: Uyku Ev(ren)i" adlı ikinci bölümde uykunun ve mekansallığının kavramlar aracılığıyla tanımlanabilecek bedensel-mekansal-zamansal oluşumlar uykunun uyanık yaşamla bütünselliğini aktarmanın bir yolu ve "başka" türlü bir görme ve tanımlama yolu olarak "Uykunun Gündelik Eşiği", "Uykunun Performatif Eşiği" ve "Uykunun Zaman Eşiği" başlıkları altında yeniden kurulur ve tartışılır. Tezin sonsözü olan "Sonsöz: Uyanmadan Önce Hipnopompik Faz" adlı bölümde çalışma kapsamında gerçekleştirilen, araştırılan ve tartışılan uykunun mekansal anlatılarına dair uyanmadan önceki yaşanılan bilgi akışları ve yaşantılar olarak bir değerlendirilmesi yapılır.
Biophilic design efficiency on humans' well-being in daily life with an atmospheric approach

(Graduate School, 2021-12-06) Bayatmaku, Shaghayegh ; 502181029 ; Architectural Design ; Mimari Tasarım

According to studies on the human-nature relationship, it was revealed that urbanization and urban transformation projects failed to protect and enrich natural elements in their designs. Instead, building construction grew significantly for more financial benefit. Therefore, people who lived in the buildings, which were themselves a part of nature and humans directly related to nature, became isolated in buildings with fewer signs of natural elements. This study aims to reveal how people compensate for the lack of nature in capitals and investigates humans' well-being in their preferred places. In fact, what puts a space in a way that can make us feel calm is the potential in space to experience with all of the five senses and not just the vision, which gives us the entire presence at the present moment in the space that is known as the source of calmness. Having such space is not possible with a place that is merely a physical entity, unlike it needs an attempt to improve the atmosphere of the place. Studies about nature turned out that the atmosphere of nature is an ideal one that has been experienced and tested by humans and resulted in calmness. Thus, to approach the thesis aim, a literature review was gathered that consists of several studies on "Biophilic Architecture" and "Atmosphere of the Place," which make an effort to define an architectural design framework that affects human experience pleasantly in daily life. These studies represent a framework that gives humans a multisensory experience that enables them to feel the entire presence at the present moment in space. This experience results in human well-being in terms of physical, psychological, and mental. Besides, it addresses the main questions of "What is the efficiency of biophilic design with an atmospheric approach on humans' well-being in their preferred spaces in daily life?" and "What is the correlation and intersection between biophilic design patterns and atmosphere optimization factors?" that have some sub-questions. These sub-questions include "What are Peter Zumthor's atmospheric patterns?", "Which atmospheric and biophilic patterns are used in people's preferred places in daily life?", "What is the relationship between people's biophilia measure and the preferred places?" and "Which patterns could result in humans' presence at the present moment in the preferred places?". This study is qualitative and quantitative and tries to provide answers to the questions by phenomenological content analysis, researcher triangulation using focus group discussion, and questionnaire. It embraces a phenomenological content analysis of Peter Zumthor's "Thinking Architecture" book to clarify the factors optimizing the atmosphere of a place. It tries to expose the correlation and intersection between them and biophilic design patterns to highlight the most critical factors. A researcher triangulation using focus group discussion was conducted with three senior architects working in this field to prove the validity of the content analysis and the found patterns. According to the findings, a questionnaire was designed and asked from 132 Iranian architects (25-40 years old) to prove the factors and express their efficiency in people's daily lives and their preferred places' design. The most efficient patterns extracted from the questionnaire are compared with the found patterns in the previous steps' results to prove them. Furthermore, the questionnaire asked about participants' Biophilia measure (affinity toward nature), their well-being in their preferred places, the function of the place, participants' satisfaction of the places, and their preferred places' architectural characteristics in terms of biophilic design patterns and found atmospheric factors. There were some questions about participants' feelings in their preferred places and their relationship with the place, such as the "Sense of belonging" level to investigate the relationship between these items with the considered biophilic and atmospheric patterns and the "Presence at the present moment" level. So, this research aimed to obtain findings related to the crucial impact of "Biophilic design" and the "atmosphere of the place" on human well-being. According to existing literature and participants' responses, it exposes the correlation and intersection between biophilic design patterns and atmosphere optimization factors to highlight the most critical factors to have the experience of "Presence at the present moment." Finally, it suggests several patterns to have a biophilic atmosphere in humans' preferred places that make people healthy and well in their daily lives.
Birim konut planlamasında koridor tipolojisine karşı yatay sirkülasyon ihtimalleri

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-04-08) Ataselim Kılıç, Pınar ; Uluoğlu, Belkıs ; Sroka Türkkan, Sevgi ; 502181052 ; Mimari Tasarım

Birim konut, ekonomik, coğrafi veya kültürel anlamda bakıldığında, birbirinden çok farklı koşullara sahip bireyleri ağırlamakta, bu bireylerin yaşantısına ev sahipliği yapmaktadır. Birim konut planlaması hakkında düşünmek ve tartışmak bu açıdan önemli görülmektedir. Yaklaşık olarak son elli yıla bakıldığında, Türkiye coğrafyasında tekil veya toplu halde üretilen çok katlı konut bloklarındaki birim konutlarda, çeşitli aktörlerce kabullenilmiş, yoğun biçimde uygulanmakta olan, katı işlevselci anlayıştan süregelen baskın bir plan kurgusunun söz konusu olduğu söylenebilir. Çok çeşitli ve birbirinden farklı olası konut sakinlerinin barınması için, benzer plan şemalarının üretilmesi problemli olarak değerlendirilebilir. Böyle bir durumun sorgulanması ise kaçınılmazdır. Mimarlık pratiği içerisinde, birim konut planlaması özelinde yeteri kadar tartışılmadığı ve bahsi geçen baskın plan şemasının kilit mahallinin koridor olduğu görüşüyle, koridor mahalli, çalışmanın odağına alınmıştır. Tez çalışmasının temel söylemlerinden biri, birim konut iç mekân kurgusunda bir sirkülasyon mahalli olarak koridorun tartışılması ile farklı yatay sirkülasyon olasılıklarının değerlendirilmesinin, ikamet edene özgü biçimde farklılaşan ve çeşitlenen düzenlere erişmeyi mümkün kılabileceğidir. Dolayısıyla, birim konutun içerisindeki koridorun tartışılmasının, birim konut planlamasında farklı potansiyelleri ortaya çıkarabileceğine dair bir sorgulamayla hareket edilmektedir. Bu bağlamda, araştırma, yatay sirkülasyon ekseninde birim konut planlamasında meydana gelen dönüşümleri izlemeyi, çeşitli örneklendirmeler üzerinden plan kurgusu ile yatay sirkülasyon arasındaki ilişkileri anlamayı, çeşitli yatay sirkülasyon olasılıkları ile konuyu tartışmaya açmak için bir zemin hazırlamayı hedeflemektedir. Tüm bunların beraberinde çalışma için bir diğer motivasyon, baskın plan tipolojisinin altında kalan örtük potansiyelleri ortaya çıkarmak üzere bir katkı sunabilmektir. Birim konut planlaması üzerine güncel konut pratikleri ve tasarım düşüncesinin gelişimi açısından koridor mahallinin tartışılmaya değer olduğu savıyla yola çıkılan çalışmada, beraberinde yeni sorular üretmesi beklentisiyle, birtakım sorular araştırma sürecinde yönlendirici olmuştur: Koridor mahalli, birim konut iç mekân kurgusunu nasıl etkiler? Koridor mahallini tartışmak, birim konut planlaması için nasıl potansiyeller taşır? Koridor mahalline alternatif yatay sirkülasyon ihtimalleri neler olabilir ve bu ihtimaller nasıl imkanlar için alan açabilir? Çalışmada, katı işlevselci yaklaşım ile kurulan koridor tipolojisinin hâkimiyetindeki birim konut planlamasına karşı, olası yatay sirkülasyon ihtimalleri çalışma kapsamında seçilen örnekler üzerinden irdelenmiştir. Bu örnekler, düşeyde örgütlenen çok aileli konutlar ve yalnızca yatayda kurulan birim konutlar değerlendirilerek toplanmış olup, metrekare olarak birbiri ile alansal yakınlık kuran benzer oda sayılarına sahip olanlar seçilmiştir. Yatay sirkülasyon ihtimalleri üzerinden birim konut iç mekân kurgusu, plan temsilleri aracılığıyla incelemeye alınmıştır. Mekâna pek çok farklı açıdan, farklı disiplin ve kavram yoluyla yaklaşılabileceği aşikardır. Ancak çalışma kapsamında, plan temsilinden ileri gelen potansiyeller önemsenmektedir. Dolayısıyla konunun somutlaştırıldığı zemin, mevcut birim konut şemaları üzerinden, aynı grafik dilde ve aynı ölçekte yeniden üretilen plan temsilleri ile oluşturulmuştur.
Boş mekan: Eleştirel bir olasılıklar alanı

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-06-27) Gasseloğlu, Mehmet Ali ; Çebi Dursun, Pelin ; 502181021 ; Mimari Tasarım

Çalışma, kentsel mekanda taktiksel müdahalelerin bir çeşit boşluğa ihtiyaç duydukları savından hareketle, bir mekansal nitelik olarak boşluğa odaklanmaktadır. Fiziksel veya fiziksel olmayan bir eksikliği, bir bilinmeyeni, tanımsız bir durumu, belirsizliği veya açıklığı ifade edecek şekilde çok geniş bir alanda karşılık bulan boşluk kavramı, sözlük anlamının aksine tanımlar, tartışmalar ve anlamlarla doludur. Mimarlık alanında da mekan anlayışıyla paralel bir şekilde boşluk yorumlarının da zaman içinde farklılık gösterdiği görülmektedir. Günümüzde otorite tarafından boş mekan; tasarlanmamış, planlanmamış, tanımsız, terk edilmiş, artık mekan gibi tanımlamalarla ilişkilendirilir. Bu tanımlardan hareketle boş mekanı 'doldurulmayı' bekleyen pasif bir boşluk olarak kabul eden mimarlık ve planlama disiplinlerinin yaklaşımlarının aksine, araştırma kapsamında boş mekan, tanımlı mekansal kurgunun içinde kuralların geçici olarak askıya alındığı ve tam da bu sebeple sürekli olarak mekansal ilişkilerin kurulup yıkıldığı bir olasılıklar alanı olarak görülmektedir. Çalışma kapsamında otorite tarafından 'boş' olarak nitelendirilen ancak aslında çok sayıda pratiğin gerçekleştiği mekanlar üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu bakımdan 'Boş Mekan: Eleştirel Bir Olasılıklar Alanı' başlığı, boş mekanın çelişkili durumunu vurgulamaktadır. Başlıkta 'boş mekan' otorite tarafından tanımlanan bir nitelik olarak kullanılırken, 'eleştirel bir olasılıklar alanı' tanımı, bu tez kapsamında geliştirilen boş mekan anlayışına karşılık gelmektedir. Disiplinin tanımlı alanının dışında kalan pratiklerin gerçekleşmesi bakımından 'boş mekan' kaçınılmaz olarak eleştirel bir pozisyon taşımaktadır. Tezin üçüncü bölümünde yer verilen mimarlık alanındaki eleştirel yaklaşımlar ile boş mekan arasında bir bağlantı kurularak boş mekan pratikleri eleştirel mekansal pratiklerle ilişkilendirilmektedir. Gerçekleşen aktiviteler, yapma biçimleri, sürece katılan aktörler, mülkiyet ilişkileri ve süreçler bakımından farklılık gösteren 'boş mekan' pratiklerinin incelenmesi ile sosyoekonomik süreçlere bağlı hareket eden mimarlık disiplininin normatif pratiklerine dair eleştirel bir bakış geliştirilebilir. Boş mekanı oluş halinde bir çokluk olarak ele alan çalışmada, çoklu bir değerlendirme yöntemi olarak asamblaj düşüncesine başvurulmuştur. Asamblaj düşüncesi bu araştırmaya iki boyutlu bir katkı sunmaktadır. Birincisi; asamblaj düşüncesini insan, insan olmayan, fiziksel, fiziksel olmayan aktörlerin bir araya gelerek oluşturduğu katılaşmayan bir mekan yaklaşımının eleştirel mekansal pratiklerin mekan anlayışı ile örtüşmesidir. İkincisi ise, asamblaj düşüncesinin durumları betimlemek yerine arkasında gerçekleşen ve gerçekleşmesi muhtemel ilişkileri ortaya çıkarmayı amaçlayan bir yöntem sunmasıdır. Mekan kurma pratikleri, kurucu aktörler ve gerçekleşen aktiviteler (ağlar) olmak üzere çokluğu oluşturan bileşenler ve bu ilişkilerin nitelik ve kapasiteleri, kuruluş biçimleri ile zamansallıkları araştırma kapsamında üretilen haritalamaların katmanlarını oluşturmaktadır. Araştırma, boş mekanda 'başka türlü yollarla' gerçekleştirilen mekansal pratiklere dair örnekleri derleyerek, boş mekanın bu pratiklerin gelişmesine etkisini ve bu pratiklerin olası eleştirel pozisyonlarını tartışmaya açmak amacıyla bir okuma önermektedir. Mimarlık disiplininin normatif alanını ve mevcut toplumsal düzeni dönüştürme kapasitesini örtük olarak barındıran boş mekan, ancak aktörlerle etkileşime geçtiğinde bu kapasiteler gerçekleşebilmektedir. Boş mekanın ilişkili pratikler, aktörler, ölçek, zamansallık gibi ölçütler bakımından oldukça geniş bir alana yayıldığı düşünüldüğünde incelenen çok sayıda örnek arasından karmaşık topluluk ilişkilerinin ortaya çıktığı ve geliştiği, görece uzun süreli pratiklere odaklanılması tercih edilmiştir. Çalışma, ilk aşamada incelenen 13 örnek arasından etki alanları en geniş olan dört örnek; El Campo de Cebada (Madrid), Kraftwerk Bille (Hamburg), Forte Prenestino (Roma) ve Prinzessinnengarten (Berlin) üzerinden yürütülmüştür.
Cinsiyetli mekânsal hareketlilikler: İş ve evin müzakere alanları

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-05-18) Armağan, Oya Yeşim ; Aksugür Akpınar, İpek ; 502181027 ; Mimari Tasarım

Bu araştırmanın sunduğu tartışma zeminine dayanarak şu sonuca varılabilir; ev ve iş hem kentsel alanda hem de evsel alanda bir müzakere halindedir ve bu alanlar karşılıklı kaymalar yoluyla tanımlansa da aslında toplumsal cinsiyet ve konumlar gözetildiğinde tek bir model çizilemeyecek kadar karmaşıktır. Bu bulgular mimarlığı mekanları sabitlikler üzerinden ele almak yerine; çoklu, öznel ve diferansiyel coğrafyalar aracılığında mekânsal hareketlilikler tarafından yeniden düşünmeye davet eder.
Contextualizing "context" in architectural theory via a conceptual model

(Graduate School, 2023) Kılıç, Edanur ; Demir, Yüksel ; 856259 ; Architectural Design Programme

The context in architecture has been defined variously, widely referred to, discussed in terms of its scope, importance, and impact, and undergoes a semantic change under the influence of time and architectural criticism. It can be claimed that there is no consensus on a certain definition, scope, or criteria that would contribute to the context discussion on common ground in architectural criticism. The indeterminacy of the context causes an absence of its characteristics as a concept and causes concerns in context discussion, such as the development of contextual approaches, their association with one another, and their distinctions. The dynamic process is essential for the context in architecture research regarding the changing character of the concept and the architectural theory. 1.1 Goals & Problems The main research goal is to evaluate research problems, determine the components, scope, evolution, and evolution criteria of context in architectural theory, and map the relationships between context, architecture, and time in architectural theory through a conceptual model attempt. Accordingly, the research goals are: 1.1. Determining the dimensions of the relationships between context, architecture, and time 1.2. Modeling the data of the context in architecture to filter the scope, criteria, change, correlations, and impact of the context from architectural discourse. 1.3. Demonstrating the components that comprise the context's present meaning 1.4. Forming an object-oriented, open-source, and participatory platform in favor of context researchers, students, and design practitioners 1.5. Listing no longer relevant, changing, and likely to remain determinants, the vocabulary of context and factors affecting the common context discourse The research questions are: 1. What are the determinants of context, time, and architecture relationships in architectural theory? 1.1. How does a conceptual model of context in architectural theory benefit acquiring a comprehensive understanding of the context, criticizing context, and developing a context-oriented attitude as an architect/designer? 1.2. What are the determinants of mainstream context discourse? 1.3. What types of contextual relationships and criteria become apparent regarding the context in architectural theory? 1.4. Which context-related concepts, architects, and works of architecture are on the agenda of contemporary architecture? 1.5. Are there any correlation between the frequency of the contextual references of architectural theory and the prominent references in the context in architecture literature reviews? 1.2 Hypotheses 1. The context in architecture is changing under the influence of time, architects, architectural works, and architectural movements. 1.1. Context in architecture is discussed within the framework of certain criteria in architectural discourse. 1.2. Unchronological context analysis in architecture highlights the unclear dimensions of the architecture-context-time relations. 1.3. Context in architecture is discussed implicitly in other contemporary architectural debates. 1.1 Theoretical Background The analytic and data-driven approaches are the basis of the whole study. The research and model are holistic in contextualizing the context in architectural theory. The structural and object-oriented methods are used to identify the meaning, scope, change, effectiveness, and ambiguity of the context in architecture. The structural approach is used to analyze what patterns and correlations of the context are indicated and how the concept is grounded in architectural discourse. The object-oriented approach is used to filter the concept of context from architectural theory as an object; and to map the context correlations of contextual perspectives to determine the context, architecture, time, and other relationships.
Critical craft: Disruptive practices of careful making

(Graduate School, 2024-06-06) Price, Samuel William ; Şenel, Aslıhan ; Almaç, Bihter ; 502211018 ; Architectural Design

This thesis expands discussions with craft to situate practices of attentive (co/re)making as fruitful ways of knowing and becoming within the field of architectural theory, study and practice. The research is sited as current and urgent in the context of ongoing political, climatic and societal crises around the world that are entangled with colonial and capitalist modes of operation that rely on the bifurcation of mind and body, theory and practice, and individual and community. The thesis discusses craft practices in a way that subverts the dominant narrative, offering opportunities for new encounters and ways of knowing through entangled relationships. As such, craft is not positioned in false opposition to other ways of making and knowing, but in fact both of and with them, including processes of mass production and abstraction. The research provides a critical perspective with craft practices through three case studies, conducted within the scope of architectural education, although the degree of formality varies greatly. As a methodology, these case studies allow for theoretical principles to be explored, reflected on, and critically discussed in a reciprocal manner, where the practices themselves also contribute to a (co/re)production of knowledge. Each new case study becomes entangled with aspects from previous chapters as new discussions are brought into view through the relation to literature and learnings with practices. The thesis itself is also self-reflective, it provides an opportunity for the author to critique broader concepts of knowledge production and naturalisation through their own practice and experience. It is sited in the context of modern-day Türkiye, but in order to critique the naturalisation of knowledge production from privileged positions, the author's own white British cis male experience is also present throughout. The thesis delicately balances theory and practice throughout, writing with as a research method that challenges hierarchies of knowledge. Following an introduction that contextualises the research within a landscape of comparable pedagogical, practical, and theoretical approaches in Türkiye and beyond, the second chapter foregrounds the partiality of craft/architectural knowledges. I explore partiality through a critical reflection with a pair of two-day steam-bending workshops, held within the context of formal architectural education, and theories of knowledge (co/re)production, material agency and critical pedagogy. Steam-bending involves exposing timber to steam for an extended period, loosening its cell structure and rendering it temporarily plasticised. One of these workshops is held at Istanbul Technical University with undergraduate students from the faculty of architecture, the other is held at the Istanbul Chamber of Architects as part of their 'Kent Düsleri' (City Dreams) summer school. The difference between the number of participants in and situation of the workshops offers a comparative opportunity for exploration of these theoretical concepts. I also discuss the process of preparing and organising the workshops as an integral part of the pedagogical approach where I unsettle the dichotomy of teacher and learner despite the process's very specific technical and learned bodily obligations. By positioning the workshops as simply an opportunity to explore the process of steam-bending, and relationships that come to the fore during this process, the participants are distracted from concepts of failure in relation to design and outcome, and instead more openly encounter materiality and the process of making together. The following chapters take place in less conventional grounds for architectural education, although still sited within this framework. I write them with the (co/re)production of a community space in post-disaster Kahramanmaraş, 'Sümer Space'. The research critically engages with craft in the difficult and uncertain terrain of post-disaster southern Türkiye in a way which not only challenges the limits of craft, but also the meaning of community in such scarred territories. The construction phase of this project however is discussed in non-chronological order, after a workshop designed to activate the space titled 'InterWoven Practices'. The third chapter aims to discuss the transformative potential of ways of knowing and becoming that arise during craft practice through a critical reflection on the 'InterWoven Practices' workshop and conceptualisations of waste, repair, and reuse. Taking place over two weeks, and between the territories of Istanbul and Kahramanmaraş, the workshop entangles material flows with the process of recovery following the 2023 earthquakes. While its primary aim to permanently activate the space for community use is not successful, it discusses the temporal spaces, communities and relationships that emerge with craft practices that promote alternative ways of thinking about repair and reuse, rather than quick-fix extractive practices. In chapter four, I return to the process of building Sümer Space. This section opens up discussions around care that have been an undercurrent to the thesis throughout. I critically reflect on concepts of community, activism and sloppiness intertwined with the practice of building the community space itself within the framework of care. Working with discussions of political activism developed from feminised forms of fibre craft, I discuss the participatory process of building together as radical in the context of state-led (re)construction plans both before and after the earthquake. Using a more-than-human perspective, the research also expands the concept of community to open up possibilities of what it means to care and craft together. The concept of sloppiness is written with to critique the idea of well-crafted and further unsettle the concept and perceived goals of craft production. Broadly, the thesis writes with specific craft practices to argue that these ways of knowing, making and becoming contribute to a richer conceptualisation of architecture as a whole. They provide routes to ground highly abstracted architectural practice in entangled networks of relationships that position architecture with and of craft, as much as the inverse. The thesis works with processes of craft that lead conventionally to 'craft-objects', woodwork, building and weaving, but disrupts the discussion around them by reframing the outcomes as temporal and unstable in relation to the ongoing flow of materials, rendering them almost inconsequential. The research expands on the complex network of relationships that take place when attentive makers correspond not only with material, but with the world around them more generally including human and non-human agents. Through the research, I also reckon with deeply rooted ideas of human exceptionalism, asking questions of how craft might be reframed in a more-than-human framework. In the process of expanding conceptualisations of craft practices, the thesis unsettles anthropocentric conceptualisations of object-based production and provides understandings through the lens of care. It is explicitly limited and partial, concluding not with concrete proposals, but reflections on how craft-led architectural research may (co/re)produce alternative ways of knowing and becoming together.
Devinimsel zeminde etken nesnenin mekansal kartografileri

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-01-23) Erden, Melike Sena ; Çebi Dursun, Pelin ; 502181050 ; Mimari Tasarım

"Mekân" kavramını ana odağına yerleştiren tez, mekânın meydana gelme ve anlam bulma sürecinin dizgesel karşılıklarının izini sürmektedir. Bu arayış sürecinin temel motivasyonu, mekânın taşıyıcısı olan nesnenin edilgen pozisyonda kalarak özünde barındırdığı potansiyellerin ihmal edilmesi ve özneye atfedilen aşkın karakterin sorunsallaştırılmasıdır. Başka bir ifadeyle mekânın, dikey hiyerarşide pasif ölçülebilir verilerle kurulmuş statik bir zemin üzerinden genel geçer tanımlara gömülmesi kritik edilmektedir. Bu nedenle, statik bir zeminde tekil anlamlar üreten mekân anlayışı yerine; devinimsel bir örgütlenmenin ürünü olan mekân anlayışının sistematik karşılıkları üzerine odaklanılmaktadır. Bu noktada yürütülen araştırma, mekân ekseninde sorunsallaştırılan durumun aşılabilir olanaklarına ulaşabilmeyi amaçlamıştır. Tartışma, maddi kaynağın sistematik karşılıklarını oluşturan materyalizm ekseninde açılmaktır. Materyalizm kavramı ile mekânın taşıyıcısı olan nesne, mekânı tasarlayan ya da tüketen özne ve mekânın varoluş gerekçesini imleyen nedensellik kavramlarının tarihsel güzergahtaki değişen karşılıkları irdelenmektedir. Bu noktada, Tarihsel Materyalizm üzerinden araştırmanın eleştirel çerçevesi kurulmakta; edilgen pozisyonda konumlanan nesnenin, öznesiyle kurduğu ilişki ve bu ilişki sisteminin mekân üzerindeki yansımaları irdelenmektedir. Araştırmanın bir diğer eksenini ise Yeni Materyalizm oluşturmaktadır. Yeni Materyalizm, özne zihninden bağımsız maddi bir gerçekliğin olanakları üzerine kurgulanan disiplinler arası bir çabanın karşılığını oluşturmaktadır. Yeni Materyalizm, nesneye atfedilmiş sıfatları yerinden ederek özne ve nesneyi faillik zemininde buluşturmakta ve araştırmanın ana odağı olan kuramsal çerçevenin karşılığını oluşturmaktadır. Yeni Materyalist düşünürlerin ortaya koymuş olduğu kuramsal çerçeve, ortak bir potada eritilerek yinelenen düşüncelerin altı çizilmekte ve ayrıma gidilen noktaların süreci ne şekilde zenginleştirdiği üzerine odaklanılmaktadır. Söylemler üzerine yapılan sentez çalışması neticesinde tezin yöntemini belirleyen devinimsel zemin anlayışının esasları ortaya konmaktadır. Bu noktada devinimsel zemin; çok katmanlı çok merkezli, sınırsız, varyasyonel ilişkilerle kendini var eden döngüsel bir süreç tarifidir. Devinimsel zemin ile mekânın kurulum sürecinde özneye atfedilen aşkın karakter yıkılarak yerini yatay bir güçler ağına bırakmaktadır. Bu doğrultuda mekân, akışın öngörülemezliği içinde "an"da kurulan, dönüşen, dönüştüren dirimsel bir sürecin karşılını oluşturmaktadır. Bahsi geçen an tanımı, mekânın ürettiği her yeni bilgiye denk düşen özgül bir zaman diliminin karşılığıdır. Bu noktada devinimsel zemini oluşturan aktörler ve bu aktörleri harmonik bir düzende bir araya getiren taktikler tez kapsamında sistematikleştirilerek ele alınmıştır. Teorik olarak ele alınan çalışmanın pratik düzlemdeki yansımalarının görünür kılınması için kartografik temsil biçimlerinden yararlanılmaktadır. Kartografi; bedenler, zamanlar, durumlar, olaylar arası geçişi belgeleyen çaprazlanabilir ilişkileri açığa çıkaran bir düşünme biçimidir. Mekâna dair gizil kalmış, ihmal edilmiş bilgi ve ilişkilerin görünür kılınması hususunda kartografik bakış kıymetli bir pozisyonda bulunmaktadır. Bu doğrultuda, mekânın ürettiği her yeni bilgi, devinimsel zemin ekseninde söküme uğratılarak mekânın kartografik karşılıkları oluşturulmaktadır. Devinimsel zeminin mekânsal karşılıkları kapsamında incelenmek üzere; Blur Pavyonu, Les Cols ve Untitled (Dawn to Dusk) çalışmaları seçilmektedir. Farklı tetikleyici unsur, ölçek, işlev ve eylem şemaları altında devinimsel zemin anlayışının mekân eksenindeki karşılıkları irdelenmektedir. Şüphesiz ki mekân ve mekânı üretme süreci, geçmişten günümüze farklı perspektiflerde ele alınmış süreğen bir tartışma alanını taramaktadır. Bu hususta tez çalışmasının açmış olduğu patikaların, mekânı anlamaya yönelik yeni güzergahlar arayan başka çalışmalar için bir izlek oluşturacağına inanılmaktadır. Devinimsel zemin anlayışının ele alınma şekli; mevcut mekân üretim pratiklerine eleştirel bir bakış sunarak gelecek mekân senaryolarına yönelik yenilikçi/yaratıcı, üretken bir bakış olarak değerlendirilebilir. Bu özgürleştirici düşünsel yaklaşımın mekânsal ölçeklerin ötesinde karşılıkları üzerine odaklanmak ilerleyen çalışmalara kapı aralayan bir süreç olarak değerlendirilebilir.
Digital surrealism: Video game space

(Graduate School, 2024-06-26) Gündüz, Esra Nur ; Özener, Ozan Önder ; 502211010 ; Architectural Design

The concept of virtual reality (VR), perceived as a copy of physical reality, restricts both the creators and users of the space, leaving no room for potential surreal experiences. The main motivation for conducting the research on virtual surreal space is to open up creative/generative spatial possibilities for discussion from a thought perspective that goes beyond this definition. Although there are various approaches to digital space in the literature, these studies mostly rely on computational methods. In contrast, this study aims to explore space from the perspective of "digital surrealism" which is ignored in spatial studies, through the computer-based gaming experience. Scholars writing about architecture and surrealism have argued that, unlike other forms of fine art, architecture was never an integral part of surrealism. Against this perspective of the digital game experience, the study aims to question whether it is possible to interpret the space with a surreal perspective and to investigate whether the space can approach surrealist thought with the digital game experience fed by computational methods that support the concepts of "autonomy" and "ubiquity". The main goal of the study is to explore the relations between surrealism and architecture and the spatial potential of these relations through the experiences of the players. The surrealist spatial potential of digital space experience is explored in Superliminal (2019), a puzzle game that transforms the experience into allegories of dreams, free thinking and multiple opportunities. Data analysis performed on the STEAM platform and the First Manifesto of Surrealism (1924), in which surrealism came into existence as a movement, were analyzed with Python programming language. The study analyzed the thoughts and comments expressed by players who experienced the selected game on the STEAM platform. Preliminary results of the study are presented with the "regression tree" method. Using the Python programming language, analyses are presented to discuss game spaces from the perspective of surrealism. The thesis results show that the selected game space enables players to modify spatial elements by providing unconventional interventions. This means exploring infinite spatial possibilities via interactive digital games without constraints of singular form or time. Consequently, space can be evaluated as a field of possibilities. By integrating temporal, spatial, and subjective elements, the space is liberated, creating a domain with the potential to re-conceptualize the relationship between surrealism and architecture.
Disiplinlerarası zeminde eleştirel mekânsal pratiklerin denemeci açılımları: Mimari deneme filmi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-07-04) Erol, Aygen ; Çebi Dursun, Pelin ; 502181005 ; Mimari Tasarım

Günümüz mimarlık ortamı, mimarlığı geleneksel yapı üretme pratiğinden öte, bir düşünme ve algılama biçimi olarak gören, eleştirel tartışmalar üreten bir ortamdır. Geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğinden bu yana, mekânsal pratiğe radikal, eleştirel ve disiplinlerarası bir yaklaşım geliştirilmesi mimarlık tartışmalarında üretken bir alan açmıştır. Mimarlık ve mekân artık doğrudan maddi olarak üretilen bir mekanizma değil, zaman-mekân-toplumsallık içerisinde kendini var eden, belleği ve potansiyelleri olan bir nesnedir. Mekânı objektif bir çerçeveden ele almak ve onu anlamlandırırken tanımlı yöntemleri kullanmak, çoğu zaman gündelik ve öznel olanın algılanışını yok sayarak mekânı düzleştirmekte, ufak ve değerli nüansları yok edebilmektedir. Mimarlığa dair geliştirilen bu eleştirel bakışlar, mekânın çoklu bakışlarla nasıl okunabileceği veya bu okumaları yapabilmek için ne şekillerde konumlanılabileceğiyle ilişkilenir. Tez çalışması, disiplinlerarası çalışmalar aracılığıyla mekâna bakışın çoklu ve eleştirel yönlerini üreten pratiklere duyulan bir merakla başlar. Bu kapsamda sinematografik teknik ve yöntemler, mekâna bakışın bir aracı olarak konumlandırılır. Özellikle geçtiğimiz yüzyılın etkili araçlarından biri olan "montaj" kavramı, yeni bir zaman-mekânsal açılım sunma potansiyeli bakımından önemli görülür. Bu noktadan hareketle film tarihi ve kuramına mimarlık disiplininin filtresinden bakılan süreç içerisinde, çalışmanın kapsamı "deneme filmleri" olarak tanımlanan alana doğru daralır. Özellikle kentsel ve mimari mekânı sıklıkla ele alarak kapsamlı ve çoklu bakışlar sunan, montaj tekniğini geleneksel sinemadan farklı bir şekilde yorumlayan bu filmlerin, mekâna bakışın eleştirel bir yöntemini sunabileceği düşünülür. Mekânın sosyal teorinin alanında değerlendirilmeye başlandığı süreç ve bu sürecin mimarlık disiplininde gerçekleşen yansımaları, mekâna bakışın alternatif bir pratiği olarak konumlandırılan deneme filmleri ve onun denemeci pratikleri için uygun bir zemin sağlar. Bu kapsamda tez çalışmasının teorik zemini, eleştirel mimarlık olarak tariflenen alanın kuramsal çerçevesini çizmeye yönelik bir literatür taraması ve eleştirel bir olasılıklar alanı olarak görülebilecek denemeci düşünce çerçevesinde iki basamaklı olarak şekillenir. Eleştirel teorinin tartışma düzlemi ve 1960'lı yılların getirileriyle şekillenen, sosyal ve beşeri bilimlerdeki post-yapısalcı paradigma değişimi, bilim insanlarının maddi dünya, faillik, nesnellik ve mekân kavramları hakkındaki varsayımlarını yeniden şekillendirmiştir. Mekânın algılanışı ve ifadesi, derin ve kavramsal bir rönesanstan geçerek, çeşitli disiplinlerin konusu haline gelmiştir. Konum ve bağlam verileri öne çıkarak, mekânın farklı tarihselliklerin, kültürel verilerin ve insan ilişkilerinin üretimi ile ilişkili bir sosyal strüktür olduğu düşünülmeye başlanmıştır. Mekânın sosyal teorinin alanında değerlendirilmeye başlandığı, 'mekânsal dönüş' olarak adlandırılan bu süreç, toplumsal mekânın inşası ve dönüşümü bağlamında, zamanın ve toplumsal yaşamın rolüne dikkat çeker. Henri Lefebvre'in üç momentli toplumsal mekânı ve Edward Soja'ya ait (1996) triyalektik mekân yorumları, düalist yaklaşımlar sonucu oluşan dikotomik kavramların ve algılayışların karşısında konumlanan, çoklu bakışları odağa alan kapsamlı bir mekânsal bakış açısı meydana getirir. Aynı zamanda normların ve varsayımların ötesine geçen, farklı görme biçimlerini ve potansiyel gelecekleri arayan, "öteki"ne ve sıradan olana bakmaya çalışan bir bakış açısı yaratır. Kökenleri eleştirel teoriye uzanan ve çağdaş mimarlık tartışmalarında önemli bir alanı kaplayan eleştirel mimarlık tartışmaları ve eleştirel mekânsal pratikler, sanatın mimarlık alanında konumlanışını ele alan yaratıcı ve üretken bir alandır. Bu pratikler Edward W. Soja'nın (1989/1996/2014) dikkat çektiği "mekânsal dönüş" nosyonu çevresinde şekillenen ve söz konusu post-yapısalcı paradigmanın mimarlık disiplinindeki yansımaları olarak görülebilir. Çeşitli disiplinlerin önerdiği bakış açıların üst üste düştüğü, mimarlığın ve mekâna dair bilginin farklı açılardan sorgulanmaya açıldığı disiplinlerarası zemin, çalışmanın ele alındığı eleştirel mekânsal pratiklerin alanını tarifler. Mimarlığın eleştirel bakışları, mimarlığı çağın kültürel üretimleriyle birlikte ele alır. Kültürel üretimler, birden fazla disiplini ve anlayışı kapsayan alanlardır. Bu bağlamda disiplinlerarası bir zeminde üretilirler. Mimarlık disiplini de bu anlayışları tek potada eritmesi ve kendi bünyesinde bir araya getirerek bir sonuç ürüne dönüştürmesi anlamında disiplinlerarası bir üretimdir. Eleştirel mimarlık pratikleri, disiplinlerarası zeminde tasarım ve eleştiri arasında bir ara alanı işaret eder. Bu bağlamda, disiplinlerarasılık, mekâna yöneltilen eleştirel bakışların üretim zeminini oluşturur ve mimarlık disiplininin ideolojik aygıtlarını ve yerleşik normlarını sorgulamaya açan entelektüel ve yaratıcı bir üretim alanı olarak görülür. Tez çalışması, kökenleri eleştirel teoriye uzanan ve çağdaş mimarlık tartışmalarında önemli bir alanı kaplayan eleştirel mimarlık alanının açtığı yaratıcı bağlama yerleşerek, Jane Rendell'ın (2006) eleştirel mekânsal pratikler olarak adlandırdığı disiplinlerarası pratiklerin içinde alternatif ve eleştirel bir araştırma alanı sunmayı hedefler. Mekâna dair niteliklerin anlaşılmasında ve tartışılmasında denemeci düşüncenin disiplinlerarası ve hibrit yapısı eleştirel mekânsal pratiklerle ilişkilendirilir. Denemeci düşünce ve mimari deneme filmlerinin, edebi kökenlerinden fotoğrafa, oradan sinema çalışmalarına ve çeşitli çağdaş formlara evrimi bağlamında disipliner ortamları ele alan tez çalışması, denemeci düşünce aracılığıyla mekânın üretim ve yorumlanma yolları tartışmaya açar. Rendell'ın (2006), Edward Soja'ya ait (1996) "mekân, zaman ve toplum" üçlüsünden yola çıkarak tanımladığı; "mekânsal, zamansal ve toplumsal" olarak belirlenen eleştirel mekânsal pratiklerin triyalektik açılımı, denemeci düşüncenin eleştirel mekânsal pratikler içerisindeki varlığını araştırmak için bir dayanak noktası olarak ele alınır. Bu triyalektik açılım aynı zamanda tez çalışmasının metodolojik altlığını oluşturur. Denemeci düşüncenin potansiyellerini ve eleştirel yapısını açmak için, ilk defa Penolope Haralambidou (2015) tarafından deneme filminin bir alt-türü olarak teorize edilen, mimari tasarım, teori ve film arasındaki sınırlarda yer alan melez bir tür olan "mimari deneme filmleri" araçsallaştırılmaktadır. Tez çalışmasının metodolojisi, araştırma kapsamında seçilen üç mimari deneme filminin, eleştirel mekânsal pratiklere ait triyalektik model üzerine düşürülmesi ve bu model üzerinden okunması yoluyla oluşturulur. Eleştirel mimarlık ve denemeci düşüncenin çerçevelediği iki teorik alanın üst üste düşürülmesi ile oluşturulan pratik alanı denemeci düşüncenin eleştirel mekânsal pratiklerin alanındaki varlığını test eder. Bu kapsamda triyalektik model üzerinde incelemek için seçilen mimari deneme filmlerinin ilki fiziksel mekânı ele alır, ikincisi mekânın temsili ile ilişkilenir ve üçüncü örnek ise izleyici ile diyalog kuran ekran mekânını dönüştürür. Filmlerden ilki, Fransız Yeni Dalga sinemasının önemli yönetmenlerinden biri olan ve 2000 sonrası yıllara kadar filmler üreten Agnés Varda ile kamusal alandaki siyah beyaz fotoğraf müdahaleleriyle tanınan Fransız sokak sanatçısı JR'ın, birlikte Fransız kırsalını dolaşarak, yolda karşılaştıkları mekânlar ve insanlar üzerinden gerçekleştirdikleri enstalasyonel yaklaşımların denemesi olan 2017 yapımı "Mekânlar ve Yüzler" isimli filmdir. İkinci film, California Sanat Enstitüsü'nde film çalışmaları profesörü olan Thom Andersen'in, 169 dakikalık süresi boyunca, büyük bir kısmı 200'den fazla filmin kırpılmış sahnelerinden oluşan ve Los Angeles kentinin film endüstrisi tarafından sunulma ve pazarlanma şeklini eleştirmeye girişen bir film-denemesi olan "Los Angeles Kendini Oynuyor" isimli 2003 yapımı filmidir. "Deja vu: Resnais'nin Marienbad'daki Geçen Yılı Yeniden Sahneleniyor" (Déjà vu: Restaging Resnais's Last Year at Marienbad) isimli üçüncü örnek ise, Penelope Haralambidou'nun bir filmi yeniden sahneleme denemesidir. Bu yeniden sahneleme işi, Fransız Yeni Dalga sinemasının önemli yönetmenlerinden biri olan Alain Resnais'nin "Geçen Yıl Marienbad"da isimli filmini bir enstalasyona dönüştürür. Tez çalışması kapsamında eleştirel mekânsal pratiklerin alanında tartışmaya açmak üzere seçilen bu üç film, Jane Rendell'ın (2006) triyalektik modeli aracılığıyla okunur ve mekânsal, zamansal ve toplumsal açılımların farklı odak noktalarında tartışmaya açılır. Üç açılımın her birinde farklı noktalara temas ederek farklı soruları soran bu üç film, denemeci düşünceyi ve mimari deneme filminin mekânsal eleştiri üretme potansiyelini araştırır. Mekânsal açılım, yer, arsa ve mekân kavramları hakkındaki tartışmalardan yola çıkar ve yeri ilişkisel ve bağlamsal bir yapı olarak ele alır. Bu bağlamda ilk film, "fiziksel mekân, mekânsal eleştirinin aracı olabilir mi?" sorusunu sorar. İkinci film, filmsel mekânın (temsilin), mekânsal eleştirinin aracı olup olamayacağını sorgularken, üçüncü film, sinema ekranının mekânının bir eleştiri aracı olma potansiyelini araştırır. Filmler, zamansal ve toplumsal açılım bağlamlarında da farklı odak noktalarına yerleşerek farklı soruları sorarlar. İlk film, insanların ve mekânların, anıları, geçmişi ve belleği nasıl paylaştıklarını araştırır. İkinci film, "filmsel mekân çok katmanlı bir zamansallık sunabilir mi?" sorusunu sorar. Üçüncü film ise zamanın mekânsallaştırılma denemesini yapar. Toplumsal açılım bağlamında ilk film, "yer ile ilişkili kimliklerle karşılaşmalar"ın nasıl bir eleştirel mekânsal pratik üretme potansiyel taşıdığını sorar. İkinci film, "fiziksel olmayan mekânda (filmsel mekânda) yapılan psikocoğrafik ve toplumsal bir keşif mekânsal eleştiri üretebilir mi?" sorusunu sorar. Üçüncüsü ise denemeci pratikler tarafından dönüştürülen ekran mekânının, izleyici ile diyalog kuran bir ortam olarak mekânsal eleştiri üretebilme imkânlarını araştırır. Bu çalışma, mekânsal eleştirinin yalnızca metin yoluyla üretilmediğini, pek çok disipliner pratik ile beraber disiplinlerarası bir zeminde üretilebileceğini göstermek için bir olasılıklar alanı olarak konumlanır. Sinemadan mimarlığa, mimarlıktan sanatsal yerleştirmelere uzanan disiplinlerarası ortamların çeviri aralıklarında üretilen mimari deneme filmleri yoluyla disiplinlerarası aralıkta mekâna dair anlam, yorum ve eleştirinin üretimi çeşitlendirilir. Bu bağlamda, mekâna dair kapsamlı bir ifade biçimi olan ve bulanık bir zeminde mekânın algılanışına ve üretilişine dair yeni olasılıklar açan denemeci pratiklerin, eleştirel mimarlık kuramı kapsamında görünür kılınması amaçlanır.
Dolanıklığın yer-zaman-çizim-i: Mimarlığın alternatif failsel kesme eylemleri üretme sorumluluğu üzerine

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-01-23) Adıgüzel, Elif Nur ; Şenel, Sıdıka Aslıhan ; 502201007 ; Mimari Tasarım

Feminist, Art-yapısalcı, Yeni Materyalist Kuram odağında, mimarlığın parçası olduğu dolanıklıkları anlamaya çalışarak, mesuliyetlerini hatırla(t)mak ve mimarlığın kalın bir şimdiki zaman boyunca reddettiği bazı mesuliyetlerini telafi etmek üzerine düşünmek isteyen bu tez çalışması; mimarlığın ürettiği/uyguladığı failsel kesme eylemleriyle, tanımlayarak ayrıştırdığı, küçümseyerek ötekileştirdiği bedenlere, belirli cevapları elde etmek için kurgulanan, bu cevapları alacak şekilde belirli ilişkilerin dahil olup belirli ilişkilerin dışlandığı araştırmalara, mimarlığın otoritesine bir tehdit oluşturdukları için faillikleri reddedilenlere ve dünyaya böyle bakmaya devam ettiğimiz sürece dışlanmaya devam edeceklere karşı bir sorumluluk duygusu etrafında yazıldı. Tarih boyunca ilerlemenin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmesi sebebiyle güç ilişkilerinin bir aracı olarak işlemiş mimarlık, bugün özellikle iklim kriziyle birlikte çokça gündelik hayatımızın içinde hissetmeye başladığımız, tek bir disiplinin sınırları içinde anlamamızın mümkün olmadığı, ekolojik, politik, sosyal problemlerin dolanıklığının hem bu sorunların oluşmasına neden olan hem de bu sorunlardan etkilenen önemli bir faili. Bu durumun mimarlığa; failsel kesme eylemleri yoluyla yaptığı ayrımlara, ötekileştirmelere, dışlamalara dair etik bir sorgulama sorumluluğu yüklediğini düşünüyorum. Barad'ın bu etik sorumluluğu sadece bugün değil, geçmiş ve geleceğe yayılan kalın bir şimdiki zaman boyunca alabilmek için önerdiği kırınım metodunu mimari tasarım bağlamında düşünerek ve failsel kesme eylemlerinin uygulandığı yer-zamanlara geri dönerek, ötekileştirilenleri mimari tasarım kuramına geri dahil etmenin (re-member) yollarını arayan bu tez çalışması; dolanıklıkları kesmenin (ve de kesiştirmenin) dünyayı anlamlandırmak için gerekli olduğu ancak hep aynı şekilde yapılan ayrıştırmaların dünyanın gerçekliği olmadığı, dolanıklıkları ayıran failsel kesme eylemleri yoluyla üretildiği ve başka türlü bir dünyanın, bu ayrıştırmaları hep aynı şekilde yapmamakla, bir anlamda alternatif failsel kesme eylemleri üretmekle mümkün olabileceği, bunun mimarlığın önemli bir etik sorumluluğu olduğu savı üzerine kurulu. Bu sebeple Dolanıklık ne demek? Bedenler, dünyalar ve bilgi için adlı bölümde Feminist Art-yapısalcı Bilim Felsefesi ile spesifik olarak Barad'ın failsel gerçekçilik etik-onto-epistemolojisi kapsamında mimari tasarıma materyal-söylemsel bir dolanıklık olarak, kuantum fiziği, sosyoloji ve antropolojiye uzanan disiplinler-ötesi bir araştırma ile yaklaşıyorum. Haraway'in önerdiği etik karşılık verebilmenin (response-ability), sadece bugüne dair bir mesele olmadığını ve bugünkü sorunların temelinde yatan ikililik ve ayrıştırmayla ilgili olduğunu, dolayısıyla geçmişe ve geleceğe dair de bir sorgulama ve araştırma içerdiğini söylüyorum. Paralel okunabileceğini, birlikteliklerinin mimarlığın ürettiği failsel kesme eylemlerini sorunsallaştırdığını düşündüğüm Dolanıklığı anlamlandırmanın teori/pratiği/temsili: farklı failsel kesme eylemleri mümkün! ve Mimarlık kuramının kesme/kesiştirme dertlerine dair dolanıklık perspektifiyle bir araştırma adlı iki bölümde mimarlığın diğer failleri kimi zaman küçümseyerek ötekileştirme kimi zaman da otoritesine bir tehdit olarak algılayarak, faillikleri reddederek pasifleştirme çabasını ortaya sermeye çalışıyorum, ancak aynı zamanda bunun bir umutsuzluğa neden olmaması gerektiğini alternatif failsel kesme eylemlerinin her zaman mümkün olduğunu, hiçbir failsel kesme eyleminin masum olmadığı, hep dışlamaların kaçınılmaz olduğu bilincinde, söylüyorum. Kamburunda hayaletiyle Feriköy'deki gecekondu/zaman-varlık: telafi etmek üzerine adlı bölümde mimarlığın dahil olduğu sosyal, politik, ekolojik dolanıklığın izini sürerek Feriköy'deki bu gecekondunun nasıl ortaya çıktığını ancak aynı zamanda mimarlığın üretiminin bir parçası olduğu bu zaman-varlığı bir anlamda ötekileştirerek dışladığını kırınım yoluyla hem yazı hem de çizim yoluyla göstermeye çalışıyor, mimarlığı kırınımlayarak telafi etmenin yollarını düşünüyorum. Daha katmanlı olabileceğine inandığım bu amatör araştırma projesi ile kırınım metoduyla mimarlığın mesuliyetini almadığı bir olgu olarak gecekonduya baktığımda sınırlarını konvansiyonel mimarlık kadar net çizemediğini görüyorum. Feriköy'deki gecekondunun sınırlarının geçirgenliği konvansiyonel mimarlığın ötekileştirdiklerine kucak açmak zorunda kalmasına neden oluyor. Araştırmam boyunca mimarlığın failsel kesme eylemleri uygulayarak ürettiği insan-merkezli ötekileştirmenin bugünün ekolojik, sosyal, politik sorunlarının temelinde yatan durumlardan biri olduğunu düşünüyor ve Feriköy'deki gecekondunun bu dışlamaları aynı şekilde gerçekleştirememesinin insandan-daha-fazlası bir dünyaya karşılık verebilme yetisi daha yüksek bir mimarlığa dair bir umut oluşturarak, mimarlığı telafi etmenin yollarından birini aralayabildiğini anlıyorum. Bu tez; mimarlığın mesuliyetlerini ortaya dökmeye ve onu telafi etmenin yollarını aramaya çalışan birçok feminist, insan-sonrası mimarlık kuramcısı ile kırınımlanarak, bir dolanıklığın parçası olduğunu fark eden ve bu dolanıklıktaki diğer faillere karşı sorumlulukla karşılık veren bir mimarlığı aramanın, inkar etmeye devam edemeyeceğimiz bir etik sorumluluk olduğunu göstermeye çalışıyor.
Dıjıtal uzamda kamusal mekanın üretımı: Twitter verilerine dayali bir model önerisi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022) Özpolat, Gizem ; Özener, Ozan Önder ; 721207 ; Mimari Tasarımda Bilişim Bilim Dalı

Dijitalleşme ile birlikte bilgi teknolojileri olarak adlandırılan araçlar her geçen gün toplumsal hayatın daha büyük bir parçası haline gelmekte, özellikle yeni medya araçları, iletişim alanında devrimsel nitelikte dönüşümlere neden olmaktadır. Her an erişilebilirlik, bilgiye ulaşma ve yayma, konuma bağımlı olmaksızın çevrimiçi ortamda "bir arada" bulunabilme gücü sayesinde bu araçlar, iletişimin ötesinde farklı işlevleri de beraberinde getirmektedir. Çevrimiçi sosyal ağların iletişim ve etkileşim olanakları, öz-örgütlenme, katılım ve etki için yeni yollar açabilmektedir. Yeni nesil kitle iletişim ağı üzerine inşa edilen bu ortam, yeni bir çeşit kamusal alan düzlemi haline gelmekte, mekândan öte, çeşitli kültürel kodların ve anlamların üretilebildiği, toplumsal yapının bir uzantısı olarak konumlanmaktadır. Tarihsel süreçte fiziksel mekân ile ilişkilendirilen kamusal alan, dijitalleşme ile birlikte bir tür paradigma kayması yaşamaktadır. Sanal ile gerçek, özel ile kamusal arasındaki sınırların bulanıklaştığı dijital çağda uzamlar arası bir melezleşme söz konusudur. Yakın geçmişte yaşanan küresel çapta toplumsal olaylarda somut örneklerinin görüldüğü üzere sosyal ağların -daha genel anlamda siber uzamın- olanaklılığı dijital kamusal alan tartışmalarını gündeme getirmektedir. Asıl kuruluş amacı olarak siyasi-politik bir rol atfedilmemesine rağmen iletişim ve etkileşimsel doğası sebebiyle çevrimiçi sosyal toplumsal "infilak" anlarında kamusal alan olarak işlevselleştirilebilmektedir. Bu anlamda sosyal ağlar nihai rolü açısından kamusal alandan ziyade kamusal alanın ortaya çıkma potansiyeli barındıran, kolektif olarak üretilen kamusal mekân olarak değerlendirilmelidir. Kentsel kamusal mekâna alternatif oluşturması açısından söz konusu mekansallaşmalar, mimarlık ve tasarım disiplinleri için kritik bir deney alanı sunmaktadır. Kamusallığın iletişimsel doğası, kültürel kodları üretme ve aktarmadaki rolü dikkate alındığında iletişim teknolojilerinin kamusallığı, dolayısıyla kamusal alanı ve kamusal mekânı dönüştürdüğü görülmektedir. Günümüzde sosyal ağlarda geçirilen süre hızlı biçimde artmakta, gündelik yaşamın pek çok pratiği siber uzamda gerçekleştirilmektedir. Toplumsal yapının temellerinden kamuoyun oluşturulmanın da birincil platformu artık internet ortamıdır. Hızla ve üstel biçimde gelişen süreçleri eski teori ve kavramlarla açıklamak zor ve/veya yetersizdir. Bu noktada kökleri Antikite'ye uzanan kamusal alan kavramının dijital çağın sosyal gerçeklerini betimleyebilmesi için yeniden ele alınmış tanım ve kavramlar çerçevesinde düşünülmesi gerekmektedir. Modern kamusal alan geleneksel birleşik/tek kamusal alandan çok uzaktır. Küresel bilgi akışlarıyla donatılan kamusal alan daha çok "farklı boyutlarda, örtüşen ve birbirine bağlı kamusal alanların gelişen ve karmaşık bir mozaiğidir" (Keane, 1995:1 akt. Salikov, 2018). Ağlaşmış kamular ya da ağ bağlantılı kamular olarak ifade edilen yapılar idealize kamusal alan karakterini -hatta kimi zaman fazlasını- yansıtan, çoklu kamuların oluşumuna izin veren, bir görünürlük alanı ve diyalog ortamı olarak siber uzamın imkanlarıyla üretilebilmektedir. Bununla birlikte siber uzamın kendisi, belirli/somut bir yeri olmayan ancak diğer taraftan, ürettiği ilişkiler ağı nedeniyle bir mekân/bir mevki algısı yaratan bir fenomen olarak karşımıza çıkar. Aynı anda hem "sanal" hem "gerçek" dünyada bulunma halinin getirdiği çoklu bir mekân, zaman, kimlik algısı taşıması bakımından siber uzam, gerçeklik ile ilişki içerisinde bulunan ve fakat bu gerçekliğin dışında kendine özgü formlarla yeni bir mekân, zaman ve gerçeklik üreten "başka yer" şeklinde tanımlanabilir. Dijital ortamdaki etkileşime dayalı ilişkiler ağı, siber uzamın yarattığı mekân algısı ile birlikte yeni kamusal oluşumlara olanak sağlamaktadır. Çalışma sosyal ağların kamusal karakterine vurgu yaparak çevrimiçi ilişkilerin dijital çağda kamusal mekânı ürettiğini savunmaktadır. Lefebvre'nin "Bizzat mekânın kendisi toplumsal ilişkilerin ürünü ve bu (toplumsal) ilişkilerin üreticisidir" şeklinde tanımladığı kamusal mekâna benzer şekilde siber uzamda üretilen ilişkiler ağı yine bireyler arası iletişim ve etkileşimin bir ürünüdür. Bununla birlikte kamusallığın politik doğası göz önünde bulundurulduğunda kamusal mekân tarihin her döneminde karşı-kamular arasındaki mücadeleye sahne olmaktadır. "Kent hakkı" bağlamında kamusal mekânın egemen ve karşı kamular arasındaki sahiplik mücadelesinde üretildiği söylenebilir. Bu ele alış Lefebvre'nin heterotopya ve izotopya kavramları ödünç alınarak dijital uzamda çoklu kamuların görünür hale geldiği, kamusal mekânın üretim sürecini okumak üzere işlevselleştirilebilir. Bu düşünceler doğrultusunda dijital çağda yeni kamusallık ve kamusal mekân kavrayışını yeniden düşünülmüş tanımlar kapsamında değerlendirilmek gerektiği açıktır. Söz konusu dönüşüm, yalnızca güncel dinamikler ile açıklanamayacak kadar uzun bir tarihe ve pek çok değişkene sahiptir. Toplumsal bir ürün olarak teknolojik süreçlerin kamusallık ve mekâna ilişkin etkileri geniş bir sosyo-politik perspektifle çözümlemek gerekir. Aksi halde teknolojik determinist ve indirgemeci bir yaklaşımla sınırlanmış olacaktır. Çalışmanın amacı kolektif bir ürün olarak kamusal mekânın dijital çağda çevrimiçi ilişkiler tarafından üretildiğini ve bu ilişkiler ağının siber uzamda bir mekansallaşma yarattığını ortaya koymaktır. Sosyal ağlar yapı ve imkanları vasıtasıyla sağladıkları verinin büyüklüğü bakımından toplumsal hayata dair pek çok bilgi içerebilmektedir. Teknolojik gelişmelerle yaygınlaşan iletişim ve etkileşime dayalı ağlar, dijital kamusal mekânın üretimini tartışmak için de zengin bir kaynak sunar. Bu çerçevede çalışma öncelikle kamusallık ve kamusal mekân kavramlarının sosyo-politik doğası ve öne çıkan tanımlarına başvurur. Bu sayede dijital uzamda çevrimiçi etkileşimle üretilen mekânsal kurgunun toplumsal ve politik bir kuramsal çerçeve içine taşınması ve irdelenmesi için gerekli altyapı oluşturulup elde edilen çıkarımlar güncel durumu okumak üzere bir şablon olarak kullanılır. Dijitalleşme etkisinde kamusal mekân bölümünde kamusal mekânın teknolojik gelişmelerle birlikte dönüşüm güncel yaklaşımlar altında yeniden değerlendirilerek sosyal ağların sunduğu mekânsal yapı ve anlamın kamusal alan yaratma potansiyeli sorgulanmıştır. Sunduğu altyapı ve araçsallıklar ile toplumsalı şekillendiren ve toplumsal tarafından şekillendirilen -yeniden ve yeniden üretilen- siber uzamın kendine has mekânsal örüntüsü sentaktik veya semantikten ziyade ilişkisel olarak tanımlanmıştır. Dönüşen kamusallık ve ağ toplumu kavramından hareketle sosyal ağlarda oluşan sanal cemaatler ve ağlaşmış kamuların siber uzamın mekânsal pratikleri içinde konumu tartışılmıştır. İlişkisel anlamda sosyo-mekânsal pratikler kendilerini yeniden üretecek yeni platformlar tanımlamaktadır: dijital uzamda kamusal mekân. Bu ilişkileri ve ürettiği mekânsallığı temsil etmek adına popüler bir sosyal medya aracı olan Twitter kullanılmıştır. Önerilen veri temelli modelde kullanıcıların belli konular hakkında #Hashtag kullanarak yaptığı paylaşımlar bi tür kamuoyu oluşturma, görünür olma halidir. Konum, zaman, takipçi sayısı gibi parametrelerle alınan veriler, kamusal mekânı simüle eden bir temsil modeline dönüştürülmüştür. Böylelikle kamusal mekân olarak dijital uzamın toplumu ilgilendiren bir konu hakkında herhangi bir zaman aralığında kamusal alan oluşturma potansiyeli ortaya konulmaktadır. Sonuç bölümünde dijital uzamda ağlar oluşturan kamusal yapıları ilişkisel olarak okumak üzere bütüncül bir yaklaşım sunularak sosyal ağların kamusal mekânı üretme potansiyelinin çeşitli alanlarda kullanımına ilişkin önerilere yer verilmektedir. Mimari disiplinler açısından bir diğer önemli nokta ise siber uzamın kendine özgü mimarisi ve gerçekliği ile birlikte mekansallık ve kamusallık nitelikleri kadar fiziki dünya ile nasıl bir ilişki içerisinde bulunduğudur. Son on yılda yaşanmış toplumsal olaylar iki uzam arasındaki hibritleşmeyi somutlaştırması yönüyle ilham vericidir. Bu çalışma sanal-gerçek, dijital-fiziksel(maddi) arasındaki muğlak ilişkiyi mekânsal açıdan bütünleştirici bir ilişkisellikte ele almayı önermekte, veri temelli bir model ile bu bütüncül yaklaşıma katkı sunmaktadır. Sınırın her geçen gün bulanıklaştığı iki uzamı birlikte düşünmek sosyal yaşam kadar tasarım pratikleri için de işlevlendirilebilir bir araç olmadır. Bu çok boyutlu bağlam mevcut durumda çeşitli disiplinlerin hem siber uzamda mekânın içsel dinamikleri hem de fiziki dünyanın mekanla ilişkisi hakkında bütüncül bir teorik çerçeveyi gerekli kılıyor. Çalışma bu doğrultuda tümüyle teknolojik olarak belirlenimci bir söylem yerine, sosyo-eleştirel bir bakış açısı sunuyor. Geleceğin kamusal mekânı hakkında varsayımlarda bulunuyor ve mimari disiplinlerin sosyal medya verilerini araçsallaştırma potansiyelini ortaya koyuyor.
Etkileşimli dijital teknolojiler bağlamında beden mekan deneyimi

(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020) Ucay, Rabia ; Çebi Dursun, Pelin ; Mimari Tasarım

Günümüzde mektup, resim, maket gibi analog teknolojilerden mobil telefon, fotograf, üç boyutlu model gibi dijital teknolojilere doğru geçişler görülmektedir. Yaşanan bu değişim kültürü, alışkanlıkları, bilginin yapısını ve üretimini değiştirirken mimarlığın asıl çalışma alanı olan mekanı da dönüştürmektedir. Bu çalışma, 'Dijital teknolojiler, mekanın bedenle iletişim kurma biçimlerini ve mekan anlayışını nasıl etkiler?' sorusu ile başlamıştır. Dijital teknolojilerin bedene ve mekana kazandırdığı etkileşimli uzantılarla, mekansal algı ve bedensel deneyimi dönüştürmesi ve alternatif deneyimlere dair ipuçları sunması çalışmanın temel motivasyonunu oluşturmaktadır. Teknoloji, dijitalleşme ile birlikte bedensel verileri tanımlanabilir ve kontrol edilebilir hale getirmektedir. Bu çalışma, dijital teknolojilerin bedensel deneyim aracılığıyla mekan ve beden arasında karşılıklı etkileşim potansiyelini artırarak farklı bir gerçeklik katmanı ortaya koyması fikri üzerinden gelişmektedir. Bu yeni durumda, dijital teknoloji bedenle duyuları aracılığıyla iletişim kurmakta ve bu iletişimden elde ettiği bilgileri mekana aktararak mekansal öğelerin dönüşümünü sağlamaktadır. Tez beden, mekan ve teknoloji arasında kurulan bu ilişkiyi 'etkileşim' kavramı üzerinden tartışmaya açmaktadır. Beden ve mekan arasında teknolojinin sağladığı etkileşim, bedene ait duyular, bedenin duyularıyla mekana aktarılan veriler ve bu verilerle üretilen mekansal özellikler bağlamında ele alınmaktadır. Dijital teknolojilerle birlikte var olan deneyimsel mekanlar, bedenle ve bedensel deneyimin zihinsel süreçleri olan gerçeklik katmanlarıyla bütünleşerek mekansal deneyimi dönüştürmektedir. Beden artık fiziksel anlamda var olmadığı sanal mekanları da deneyimleyebilmekte ve dijital teknolojiler aracılığıyla bedenin deneyim süreçlerini oluşturan verileri mekanı oluşturan bilgi kaynağına dönüştürebilmektedir. Böylece dijital teknolojiler ile birlikte mekan ölçümsel ve geleneksel tanımlarından sıyrılmaktadır. Dijital olmayan 'geleneksel mekan', çoğunlukla kartezyen anlayış ve görme duyusu baskın tasarım yöntemleri ile oluşturulmakta, mekanın bedenle kurduğu etkileşimi ve mekanın kurucu öğelerinden biri olan bedenin duyumlarını yeterince önemsememektedir. Gelişen dijital teknolojiler ise mekanı yalnızca göz ile deneyimlenen estetik ve statik bir nesne olmaktan çıkarır; bedenin diğer duyularıyla da etkileşime geçerek bedensel deneyimin bütünlüğünü korur. Bu sayede mekan da nesne konumundan özne konumuna taşınır; gözlerin ve bedenin hareketi, zihinsel süreçleri gibi bedensel durumlara anlık yanıtlar verebilir hale evrilir. Tezin ana argümanı, duyusal algılara dayalı bedensel deneyimi amaçlayan ve dijital teknolojilerle kurgulanan etkileşimli mekanları konu edinen örnekler yardımıyla tartışmaya açılacaktır. Böylece etkileşimli dijital teknolojilerle tasarlanan deneyimlerin oluşturduğu durumlar tez kapsamında oluşturulan beden, mekan ve teknoloji ilişkisi üzerinden okunacaktır.
Evcil pratikler: Seksenli yıllarda ev imgesi ve mekansal izdüşümler

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-05-18) Kara, Büşra ; Uz, Funda ; 502181039 ; Mimari Tasarım

Ev, kendine has fiziksel örgütlenmesinin ötesinde farklı anlam katmanlarıyla kuşanmış sosyo-kültürel bir ağ niteliği taşımaktadır. Bugün evle kurduğumuz ilişki, esnek bir zeminde ifade bulmakta ve süregelen bir dönüşüm içermektedir. Tezin amacı, ev olgusunun toplumsal dönüşümlerden etkilenme biçimini, hangi süreçlerle şekillendiğini, nasıl taktikler geliştirdiğini ve büründüğü yeni anlamları analiz etmektir.

Gözat

Başlık ile LEE- Mimari Tasarım-Yüksek Lisans'a göz atma

Sayfa başına sonuç

Sıralama Seçenekleri