FBE- Mimarlık Tarihi Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/121

Gözat

Başlık ile FBE- Mimarlık Tarihi Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    19. Yüzyıl Amerikan Gezi Metinlerinde Geç Dönem Osmanlı Mimarlığına Dair Gözlemler
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012-12-17) Atasoy, Zehra Betül ; Saner, Turgut ; 451002 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Çalışma kapsamında 19. yüzyıl Amerikan gezi metinleri Osmanlı başkenti İstanbul çerçevesinde incelenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda, 18. yüzyıldan başlayarak yönetici ve üst kesimden kişiler, Batı toplumlarının hızlı kalkınması sebebiyle, fiziksel çevre ve sosyal hayatta Batı modellerinin benimsenmesini yönlendirmişlerdir. Toplum hayatında birçok konuda olduğu gibi bu aynı zamanda mimaride de yeni bir dilin öncülüğünü yapmıştır. Batılı yeni bir mimari anlayış ve kent imgesi oluşmaya başlamıştır. Çalışmanın amacı, koşullanan Batılı beğeni tarzının, literatürde geçtiği şekilde “Batılı” ve “geç dönem” ürünlerinin bir yabancı olarak Amerikalı tarafından nasıl betimlendiği ve algılandığı sorusunu yanıtlamaktır. Bu kapsamda diplomat, avukat, misyoner, asker, akademisyen, yazar ve gazeteci gibi çeşitli mesleklere mensup 117 gezginin metinleri incelenmiştir. Gezginler Osmanlı hanedan çeşmeleri, camileri, sarayları ve dönemin rağbet gören mesire alanlarını gezi metinlerinde aktarmışlardır.
  • Öge
    19. Yüzyıl Başından Cumhuriyete Kadar Boğaziçi'nde Yalı Nitelikli Yapılar
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) İlker, Banu ; Özer, Filiz ; 46245 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    19. yüzyıl basından Cumhuriyet * e kadar yalı nitelikli yapılar konulu tez, yedi ana bölümü kapsamaktadır. Tezin birinci bölümü, giriş bölümüdür ve burada konunun seçilme nedenlerine, Boğaziçi'nin neden " moda yaratan ' bir özel bölge olduğuna, tezin amacı ve hazırlanmasında ' izlenen metod ile çalışmalara, bu esnada karşılaşılan zorluklara değinilmiştir. î ki ne i bölüm tarihçe bölümüdür. Burada, Boğaziçi *ni ta nıtıcı genel bilgilere yer verilmiştir. Öncelikle coğra fi özelliklerine, bazı sayısal değerler de verilerek de ğinilmiştir. Bu bölümde ayrıca Boğaziçi'nin ilk yerleş meler, Bizans İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu dev rindeki durumundan ve mimari qel içmelerden sözedi İmişt ir. üçüncü bölümde, tez konusundan daha önceki devir olan İS. yüzyıl öncesi Boğaziçi yapılarının o döneme ait tipik ö- zellikleri, saray, cami, sefaret ve yalı olmak üzere 4 yapı tipi altında ve verilen bilgileri örnekleyecek yapı lar seçilerek açıklanmıştır. Böyle bir bölüme yer veril mesi, tez konusunun incelediği dönem öncesi genel özel liklere dikkat çekmek ve iki devrin mimari tutumları ara sında kıyas yapabilmek için gerekli görülmüştür. Dördüncü bölümde, konuyla ilgili olması sebebiyle, Osman lı İmparator luğu' nda Batılılaşma Süreci'ne yer verilmiş tir. Bu bolümde, Batı lı laşma* nı n. izlerinin ilk görülme ye başladığı 18. yüzyıldan 20. yüzyıl basına kadar geçen sürede, her padişahın Batı lı laşma'ya bakış açısından, dö nemlerinde meydana gelen değişikliklerden, geleneksel mi marimizi etkileyen yabancı üsluplardan ve Batılılaşma'nın Osmanlı İmparatorluğu topraklarında gelişmesinde ve ya yılmasında büyük pa.y sahibi olan gayrimüslim ve yabancı mimarlardan bahşedilmiştir. Beşinci bölüm, tez başlığı olan 19. yüzyıl başından Cum huriyetle kadar Boğaziçi * nde yalı nitelikli yapıların in celendiği katalog bölümüdür. Katalogda tüm ilgili yapı ları ele almak mümkün olmadığından, sadece dönemin, tez konusunu açıklayıcı bazı saray, cami, sefaret ve yalı örneklerine yer verilmiştir. Yapı tipleri ayrıca kendi içlerinde varolmayan örnekler ile günümüze ulaşan örnek ler olmak üzere iki alt baş lı kta toplanmışlardı r. Altıncı bölüm, değerlendirme bölümüdür. Burada, tezin kapsadığı döneme ait B&rsy, cami, sefaret ve yalı örnek lerinde uygulanan yenilikler ve değişiklikler, plan düze ni ile cephe-bezeme-iç tezyinat özellikleri açısından ol mak üzere iki alt başlıkta incelenmiş, bu özellikler ay rıca her yapı tipi için ayrı ayrı gruplanmıştı r. XII Tezin yedinci ve son bölümü, sonuç bölümüdür. Bu bolum da, 19. yüzyıldan Cumhuriyete kadar geçen devirde Boğazi çi'nde yalı nitelikli yapılar, gruplama yapmaksızın, ge nel bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur» Doneme ait mi mari yaklaşımlara genel olarak değinilirken, farklı 4 ya pı tipinin gerek plan düzeni, gerekse cephe karakterle rinde zaman zaman benzerlikler taşıdıklarından bahsedil miştir. Bu bağlamda, farklı yapı tiplerindeki ortak nok talar ile Boğaziçi'nin kendine has, " moda yaratan " ka rakterde bir bölge olması arasındaki ilişki incelenmiş tir.
  • Öge
    19. Yüzyıl İstanbul Fotoğrafları: II. Abdülhamid Hediye Albümleri’nde Kent Ve Mimarinin Temsili
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011-11-17) Taptık, Faruk Ali ; Kuban, Zeynep ; 417528 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu tezin amacı, Sultan II. Abdülhamid’in 1893 yılında “Amerika Kütüphanesi”ne hediye olarak gönderdiği 1871 fotoğrafı bir araya getiren 51 albümde İstanbul, kent ve mimarinin temsilini dönemin sosyal, politik ve tarihsel koşulları çerçevesinde değerlendirmektir. Bu çerçevede ilk olarak 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun ve İstanbul’un durumu incelenmiştir. Bunun ardından fotoğrafın keşfedildiği bu ilk yıllarda fotoğraf ve mimarlık arasındaki ilişkiye ve Batı’da fotoğraf ve mimarlığın etkileşimine mercek tutulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’na fotoğrafçılığın gelişi, İstanbul’u fotoğraflarıyla Batı’da temsil etmiş olan gezgin fotoğrafçılar ve II. Abdülhamid Hediye Albümlerinde yer almasalar da ürettikleri fotoğraflarla ardından gelecek albümlerin müellifleri olan Abdullah Biraderler ve Paskal Sebah gibi fotoğrafçılar için belli normlar üreten öncü fotoğrafçılar ve stüdyolar hakkında bilgi verilmiştir. Aynı zamanda Tanzimat döneminin önemli aydınları tarafından benzer amaçlarla hazırlanmış Elbise-i Osmaniyye, Usül-i Mimari-i Osmani ve Le Bosphore et Constantinople gibi eserler ve 19. yüzyıl kartpostallarında kent temsili incelenmiştir. Son olarak Albümlerin fiziksel özellikleri, hazırlanmalarının ve “Amerikan ve İngiliz” Kütüphanelerine gönderilmelerinin tarihi, fotoğrafların sıralanışları, gösterdikleri yapı ve kurumlar ve fotoğrafların görsel özellikleri aktartılmıştır. Fotoğraflar görsel temsil açısından incelenerek, dâhil edilmeyenler üzerinden bir okuma yapılmaya da çalışılmıştır.
  • Öge
    19. Yüzyıl Sonunda İstanbul'da Yabancı Misyonlar Tarafından Yapılmış Hastahane Binaları
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Çapan, Leylâ ; Batur, Afife ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, İstanbul’da 19. yy.ın sonunda yabancı misyonlar tarafından yapılan hastahaneler incelenmiştir. Bu dönemde yapılmış olan ve bugün hâlâ hastane işlevini sürdüren yapılar esas alınmıştır. Tarihi hastahane binaları incelenirken dönemin siyasal ve sosyal koşulları da ele alınarak bu koşulların mimarideki belirleyicilikleri araştırılmıştır. Binaların yapıldıkları döneme ait bilgiler haritalar ve daha önce yapılmış çalışmalar taranarak derlenmiş, bugünkü durumları ise fotoğraflar ve yerinde yapılan tespitlerle ele alınmıştır. Yabancıların yaptığı hastahanelerin mimarları araştırılmış, mimarları bilinen binalar mimarın başka yapıları ya da dönemin benzer yapıları ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın amaçlarından biri de bu konuda ayrıntılı bir çalışma yapılabilmesi için farklı disiplinlerden nasıl faydalanılabilineceğini araştırmaktır.
  • Öge
    19. Yüzyılın İkinci Yarısında Bosna-hersek’te Oryantalist Mimarlık
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Demirok, Zehra ; Akın, Günkut ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    17. ve 18. Yüzyıllarda Avrupa devletlerinin Doğu ile özellikle Uzak Doğu ile ticaret ilişkileri çok ilerlemişti. Ticari başlayan ilişkiler ve seyahat koşullarının iyileşmesi bu ilgi çeken egzotik bölgelere ziyaret edenlerin sayısını artırdı. Resimde doğruluğa pek önem vermeyen Egzotizm yerini daha gerçekçi bir anlayışın egemen olduğu Oryantalizm’e bırakmıştır. Arkeolojik alanlar, İslam mimarlığı ve Arap dünyasının egzotik öğeleri sanatçıları bu bölgeye çekmiştir. Mimarlıkta Oryantalizmin ilk örnekleri bahçe düzenlemelerinde verilmiştir. İngiltere’de başta olmak üzere Oryantalizm eğlence ile özdeşleşmiştir. Oryantalizm Avrupa’da bir moda haline gelmiştir; soyluların değişiklik ve Doğu’ya merakları sonucu yaratılan odalar, saraylar ve bahçe düzenlemeleri olarak gelişmiştir. 19. Yüzyılın ikinci yarısında Bosna-Hersek’de Oryantalizm üslubunda örnekler verilmiştir. Osmanlı döneminden kalan Vakıf kurumları ile beraber Müslüman halkın sempatisini çekmek için yönetim, Oryantalizm’in kent ölçeğinde uygulanmasına destek olmuştur. İdare yapılarından, okullar, villalara kadar çok sayıda örnek verilmiştir. Yapılan uygulamalar iki grupta toplanabilir; batılı bir yaklaşımla bazı Kahire ve Magrip bezeme sözlüğünden alınan seçmelerle cephe düzenlemeleri olarak yansıyanlar ve bir de cephelerde olduğu kadar plan şemalarında da yerel öğelerin kullanılmaya çalışıldığı örneklerdir. Mümkün olduğu kadar çok örneğin analizi yapılmaya çalışılmıştır.
  • Öge
    19. Yyda Batılılaşma Etkisinde Bir Osmanlı Semti: Kumkapı
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Basut, Serda ; Özer, Filiz ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, 19. yy batılılaşma hareketlerinin Osmanlı azınlık toplumundaki ekonomik ve sosyokültürel etkileri, bu etkilerin Kumkapı örneklemesiyle kentsel dokuya ve mimari çevreye nasıl yansıdığı üzerinde durulmuştur. Azınlık yoğun bölgelerin Batı ile olan sıkı ilişkileri sonucu değişimlerin kendini öncelikle bu bölgelerde göstermesi nedeniyle Kumkapı bölgesi araştırma kapsamında incelenmiştir. Kumkapı bölgesi, aynı zamanda yangınlar nedeniyle bu devirde gerçekleşen Batı etkisindeki düzenlemelerin uygulandığı bölgelerden biridir. Semt halkının kültürel değerlerinin ve etnik kökenin çevre şekillenmesindeki etkisi üzerinde durulmuş, yeni düzenleme ilkelerinin ve geleneksel değerlerin birbiri ile nasıl birleştirildiği haritalar yardımıyla açıklanmıştır. Bir diğer aşamada, 19. yy-da mevcut bölge mimarisinde gerçekleşen değişimler ve dönemin mimari üsluplarının bölge yapılarında kullanımı tek tek yapılar üzerinde incelenerek, bölge karakterine etkileri araştırılmıştır.
  • Öge
    1916-1998 Türkiye'de düzenlenmiş uluslararası mimarlık yarışmaları üzerine bir değerlendirme
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999) Uzun İrgin, Türkan ; Akın, Günkut ; 100621 ; Mimarlık Tarihi
    Bu çalışmada, Türkiye' de düzenlenmiş uluslararası mimarlık yarışmaları kronolojik sıra takip edilerek araştırılmış bu amaçla, Türkiye'de yayınlanmış türkçe kaynaklı tüm mimarlık dergileri, ilk sayıdan itibaren taranmıştır. Araştırma yöntemi, İstanbul'daki Mimarlık Fakültesi kitaplıklarının düzenli olarak taranarak, ilgili kaynaklara ulaşılması biçiminde başlamıştır. Literatüre yönelik araştırma sonucu elde edilen bilgiler tez konusu çerçevesinde ele alınmış ve ilgili bölümlerin içeriğine göre ayrılarak düzenlenmiştir. Araştırma, veri toplama aşaması ve literatür taramasının yanısıra, uluslararası yarışmalar katılan ve / veya kazanan ekiplerle yapılan görüşme ve yazışmalarla desteklenmiş, böylelikle uluslararası yarışmalarda bizzat bulunmuş olan birinci derece bilgi sahibi kişilerden tez metninde yararlanılmak üzere çeşitli belgeler sağlanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, yarışma ve uluslararası yarışmalar ile ilgili tanımlamalarla konuya ait ön bilgiler verilmiş ve mimarlık tarihi açısından önemli belgelerle desteklenmiştir. Türkiye'de ve dünyada geçmişten günümüze yarışmalar tarihçesi belgelenebilen ilk yarışmayla başlamış ve çeşitli karşılaştırma ve tablolarla özetlenmiştir. Dünya'mn çeşitli bölgelerinde düzenlenen yarışmalardan örnekler seçilerek, mimarlık gelişimi üzerinde etkili olan ünlü isimler ve binalar bu başlık altında toplanmış, yarışma çerçevesinden ele alınmıştır. Bu ön çalışmanın ardından üçüncü bölümde Türkiye'de açılan uluslararası yarışmalar düzenlendikleri yıllara göre sıralanarak katolog şeklinde sunulmuştur. Kronolojik sıraya göre ele alınan yarışmalar, açılış tarihleri, düzenleyen kurumlar, amaçlan, jüriler, ödüller, ve kazanan projelerin sonuçlarına ilişkin değerlendirmeleri yapılmasıyla ayrı ayrı ele alınmıştır. Özellikle son yıllarda düzenlenen yarışmaların değişmekte olan dünya ekonomisi ve küreselleşmenin de etkisiyle farklı bir boyut kazanması dolayısıyla globalleşen dünya ile bu değişimden etkilenen mimarinin izlediği yol, yarışmalar düzleminden yorumlanmıştır. Postmodern kentleşme ile gelen hızlı üretim ve tüketim çağı küreselleşme açısından ele alınarak özel şirketler tarafından sıkça açılan uluslararası yarışmalar ve kentlerin yeni görünümlerine değinilmiştir. Araştırma safhasında incelenen her yarışmanın kendine ait bir gelişimi olduğu ve herbirinin ayrı gelişmeye sahne oluşu dikkat çekicidir. Kimi jüri isimleriyle, kimi kazanan binasıyla, kimide ödül dağılımıyla karşımıza farklı bir tablo çıkarmaktadır. İlginç ve önemli bilgilerin bulunuşu ve araştırma safhasının tamamlanmasının ardından, 1916 - 1998 dönemi Türkiye'nin sosyo - ekonomik ve politik yaşamındaki değişimlerin, Türkiye mimarlık ortamına uluslararası yarışmalar bağlamında etkilerine kısaca değinilerek dördüncü bölüm oluşturulmuştur. Beşinci bölümde özellikle uluslararası yarışmalar ile gündeme gelen yabancı mimarlar hakkında genel görüşlere yer verilerek, yabancı mimarın mimariye katkısına, Türkiye'den ve dünyadan örneklerle değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise Türkiye'de düzenlenen mimarlık yarışmalarının içerikleri ve sonuçlarının Türkiye mimarlık ortamına etkilerinin değerlendirmesiyle çalışma sonuçlanmıştır.
  • Öge
    1937 İkinci Türk Tarih Kongresi Sergisinde Arkeoloji, Sanat Ve Mimarlık Tarihinin Temsili
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2016 -12-28) Özkılıç, Merve ; 10129521 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    1937'de Dolmabahçe Sarayı'nda gerçekleştirilen İkinci Türk Tarih Kongresi ise günümüzde de devam eden kongrelerden ilk uluslararası nitelikte olanıdır. Kongre ile beraber, sarayın Muayede Salonunda Türk Tezine maddi kalıntılar teşkil ettiği düşünülen eserleri içeren bir sergi oluşturulmuştur. Tarih öncesinin en erken dönemlerinden başlayarak sırasıyla Tunç Çağı, Demir Çağı, Yunan, Roma ve Bizans Dönemleri, Orta Asya ve Bozkır Kültürleri, Selçuklu Kültür Alanı, Osmanlı Devleti, Türk Hat ve Minyatür Sanatı bölümleriyle devam eden sergileme 1937 yılı itibariyle Türkiye Cumhuriyeti'ne uzanmakta, serginin merkezini Türkiye Cumhuriyeti'nin devrimleri ile modernleşme sürecinde kat ettiği mesafe oluşturmaktadır. Her bir dönem için ayrı alanlarda düzenlenen kronolojik ve kültürel bölümler, vitrinler içerisindeki eserler, duvarlara asılan fotoğraflar, çizimler, canlandırmalar ile haritalar, açık teşhir edilen eserler, eser kopyaları ve maketlerden meydana gelmektedir.
  • Öge
    1980 Sonrası İstanbul Mimarlığında Kitsch Olgusu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Türk, Demet ; Akın, Günkut ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, 1980 sonrasında İstanbul mimarlığında kentsel çevreyi olumsuz yönde etkileyen kitsch binaların ortaya çıkmasına neden olan sosyo-kültürel yapıda ve mimarlık anlayışında gerçekleşen değişimler ele alınmıştır. Sonuç olarak, kitsch kavramı için yapılan tanımlara denk düştüğü varsayılan örneklerle de çalışma desteklenmiştir. Kitsch kavramının tanımı çok zor olmasına rağmen kitsch özellikleri taşıyan bir nesne ya da bir mimarlık ürünü ile karşılaşılınca bunu kitsch diye niteleyebilmek oldukça kolaydır. Bu kavramın tanımını yapabilmek için öncelikle kavrama estetik ve ahlaksal daha sonra da sosyo-kültürel açıdan yaklaşılmaktadır. Kitsch uygulamalar için zemin hazırlayan modern sonrası mimarlık ortamında, modern mimarlığa getirilen, eleştiriler, bu dönemde öne çıkan kavramlar ve belirginleşen yaklaşımlar değerlendirilmiştir. Son bölümde de mimarlık ortamındaki değişimlerin kitsch’e dönüştüğü dört farklı işleve sahip mimarlık ürünü ele alınmıştır. Sonuç olarak belli bir seviyede görgü ve estetik bilgisi olmayan, gösterişe, abartıya, süse düşkün, eğitim düzeyi sınırlı olan tasarımcılar ve kullanıcıların biraraya gelmesiyle kitsch ortaya çıkmaktadır. 1980 sonrasında özellikle bu tip binaların çoğalması ile kentsel doku büyük oranda zarar görmekte, maddi ya da manevi kaynaklar boş süsler adına tüketilmektedir.
  • Öge
    20. Yüzyıl Türkiye’sinde Cami Tasarımı Ve Geleneksel Cami
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Duysak, Nazan ; Ögel, Semra ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, 1950 yılından günümüze İslam ülkelerinde ağırlıklı olarak da Türkiye’de cami tasarımı ve eğlimleri üzerinde durulmuştur. Türkiye’den ve İslam ülkelerinden örnekler verilerek konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır.İncelenen örneklerde Türkiye’de Klasik Osmanlı Dönemi camilerine öykünen yapılarının sayılarının çoğunlukta olduğu buna karşın diğer İslam ülkelerinde cami tasarımında farklı eğilimlerin olduğu görülmüştür. Türkiye’de, Klasik Osmanlı Camilerine öykünerek tasarlanan bu camileri inceleyebilmek için öncelikle geleneksel camiyi oluşturan bölümler incelenerek çıkış orijinleri araştırılmıştır. Daha sonra İslam ülkelerinde yapılan camilerden örnekler verilerek vernaküler, tarihçi, eklektisist ve modern eğilimler başlıkları altında incelenmiştir. Türkiye’de son yıllarda cami mimarisinde görülen eğilimleri irdelenmiş, geleneksel yaklaşım başlığı altında Şişli Cami, Kocatepe Cami, Tatbikat Cami ve Bahçelievler Cami ; modern yaklaşım başlığı altında da TBMM Cami, Etimesut Cami, Kınalıada Cami, Batıkent Cami ve TEK Cami örnek olarak verilmiştir.
  • Öge
    Afet sonrası geçici konut sorunu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Fındıkgil, Meryem Müzeyyen ; Tapan, Mete ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
  • Öge
    Aksaray Kılıçarslan Tepesi Ndeki Köşk Yapısı
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Ata, Rana ; Saner, Turgut ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Anadolu’nun merkezinde bulunan Aksaray, 12. yüzyılda Anadolu Selçukluları’nın hakimiyeti altına girmesiyle birlikte İslam–Orta Asya kültür ve sanat ortamının izlerini barındıran yeni bir kimlik kazanmıştır. Kentteki yapılardan biri de Selçuklular döneminde inşa edildiği ve 12.–15. yüzyıllarda da kullanıldığı kabul edilen Kılıçarslan Tepesi’ndeki ‘Köşk’ yapısıdır. Biri kare, diğeri kareye yakın dikdörtgen planlı iki mekanın bir araya gelmesinden oluşan yapının işlevine ilişkin tartışmalar bulunmaktadır. Konumu ve plan şeması ile özel bir durum sergileyen yapı Selçuklu köşkleri ile 12.–15. yüzyıllarda Anadolu’da bulunan zaviye ve benzeri işlevli yapılarla ilişkilendirilmektedir. Köşk yapısı bu bağlamda irdelenerek, günümüzdeki ve geçmişteki tüm bileşenleri tekrar ortaya koyularak, konumu, yakınındaki türbeyle ilişkisi, mekanlar arasındaki bağlantılar ve yapım tekniği farklılıkları gözetilerek tekrar ele alınmıştır. Yapıyla ilgili veriler sınırlıdır ve yapı çevresinde daha önce hiçbir arkeolojik kazı yapılmamıştır. 1992 yılındaki onarım sonucunda da geçmiş izlerinin birçoğunu kaybetmiştir. Bu duruma rağmen eldeki veriler yapının özgün durumuna ilişkin fikir vermekte ve üç farklı durum sunmaktadır. Fakat her üç durumda da köşk yapısının bir türbe–mescit şeklinde düzenlendiği ve çevresine yeni yapılar ile mekanlar eklenerek yapının bir zaviye haline getirildiği sonucuna varılabilir. 13. yüzyılın başlarından itibaren kullanılmaya başlanan yapı alanının 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren değişiklikler geçirdiği ve yeniden inşa edildiği düşünülebilir.
  • Öge
    Ali Saim Ülgen Arşivi Üzerinden Erken Cumhuriyet Dönemi’nin Türk Mimarisi’ne Bakışı: Malatya Ulu Camisi Örneği
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010-03-01) Aktur, Hilâl ; Ağır, Aygül ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, Ali Saim Ülgen Arşivi üzerinden Türk Mimarisi’ne bakış, Erken Cumhuriyet Dönemi’nin kültür politikasının bir uzantısı olan koruma ve onarım faaliyetleri üzerinden ele alınmış; koruma ve onarım faaliyetlerine örnek olarak Anadolu Selçuklu Dönemi yapısı olan Malatya Ulu Camisi ile ilgili bilgiler derlenmiştir. Ali Saim Ülgen’in Türk mimarlığına katkılarının anlaşılabilmesi amacıyla yaşamı ve çalışmaları, Ali Saim Ülgen Arşivi’nde yer alan Ülgen’in öğrencilik ve çalışma hayatına ilişkin belgeler, yazışmalar ve fotoğraflar üzerinden kısaca anlatılmıştır. Mimar Sinan Monografisi çalışması ile tanınan Ali Saim Ülgen’in Anadolu Selçuklu Dönemi yapılarına ilişkin çalışmaları, Ali Saim Ülgen Arşivi’nde yer alan belgeler ve çizimler kullanılarak aktarılmıştır. Ali Saim Ülgen’den “Malatya Ulu Cami, Divrik Ulu Cami ve Darüşşifa ve benzeri Selçuk Camileri üzerinde bir etüd” yapması istenmiş; Ülgen, çalışmayı yapmayı kabul etmiş ancak, çalışma tamamlanamamıştır. Ali Saim Ülgen Arşivi üzerinden Erken Cumhuriyet Dönemi’nin Türk Mimarisi’ne bakışına Malatya Ulu Camisi’nin örnek olarak seçilmesinin sebebi, Ali Saim Ülgen Arşivi’nde Malatya Ulu Camisi’ne ilişkin bir bölümü yayımlanmamış malzemelerin mevcut olmasıdır. Malatya Ulu Camisi’nin Erken Cumhuriyet Dönemi’nden günümüze kadar geçirdiği onarımlara ait bilgilere Ali Saim Ülgen Arşivi ile birlikte çeşitli arşiv ve kaynaklarda yer alan belge, çizim ve fotoğrafların derlenmesi sonucunda ulaşılmıştır. Ulu Cami onarımına ilişkin bilgilerin derlenmesi, Erken Cumhuriyet’in oluşturmaya çalıştığı kültür bilincinin ve Türk kültürünün mirası olan eski eserlere verdiği değerin anlaşılmasına ve günümüzde Türk kültürünün ve mirası olan eski eserlerin nasıl ele alındığının gözlemlenmesine yardımcı olmaktadır.
  • Öge
    Anadolu Selçuklu kapalı medreseleri ve kubbe-havuz ilişkisi
    (İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1992) Ağır, Aygül ; Ögel, Semra ; 21835 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmada, Anadolu Selçuklu Kapalı Medreseleri tüm özellikleri ile ele alınmaya çalışılmış, ancak ağırlıklı olarak kubbe-havuz ilişkisi üzerinde durulmuştur. Konunun seçilme nedenleri, kapsamı, yapılan araştırmalar ve çalışmada izlenen yöntem birinci bölümde yer almaktadır. İkinci bölümde, kubbealtı havuz geleneği araştırılmakta, üçüncü bölümde ise, kapalı medreselerin kökeni incelenmekte ve ilk kapalı medreselerin tanımı yapılmaktadır. Anadolu Selçuklu Kapalı Medreseleri' nin inşa edildikleri dönem de, siyasal, sosyal, sanat ve bilim ortamları ile eğitim sisteminin ele alındığı bölüm dördüncü bölümdür. Beşinci bölümde, Anadolu Selçuklu Kapalı Medreseleri tek tek-, de taylı olarak ele alınmaya çalışılmış, havuzlarının varlığı ve kubbe ile ilişkileri araştırılmıştır.Anadolu Selçuklu Devleti eseri olmamakla birlikte,aynı zaman diliminde yapılmasından ötürü Divriği Turan Melik Şif ananesi de bu bölümde incelenmiştir. Anadolu Selçuklu Kapalı Medreseleri ' nde, kubbe-havuz ilişkisinin pragmatik ve simgesel anlamları üzerine yorumların bulunduğu, bunun yanısıra tek tek incelenirlerken, bugüne kadar bilinen bazı. özelliklerinin yeniden değerlendirildiği bölüm sonuncu bölümdür.
  • Öge
    Anadolu Selçuklu Savunma Yapıları Bağlamında Alanya Kızıl Kule
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2017-01-17) Ocak, Mustafa Tahir ; Ağır, Aygül ; 10135082 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Alanya, Hellenistik dönemden itibaren Akdeniz’deki önemli liman kentlerinden biri olmuştur. Yarımada biçiminde olan Alanya Kalesi, topoğrafyanın sağladığı avantajla ideal bir yerleşim yeridir. Sur ile çevrelenmiş Hellenistik ve Roma dönemleri yerleşimlerini Bizans yerleşimi takip etmiştir. Alanya Kalesi’nin günümüzdeki sınırlarına ulaşması ise ancak Anadolu Selçuklu devrinde olmuştur. İmar faaliyetlerinin arttığı bu dönemden sonra Karamanoğulları ve Osmanlı egemenliği hakim olmuş ancak Selçuklu döneminde yakaladığı gelişmeyi sürdürememiştir. Alanya Kalesi’nin en önemli bölümlerinden biri şüphesiz Kızıl Kule’dir. 1226 yılında inşa edilen kule, kalenin savunma sisteminin en kilit noktasında yer almakta ve saldırılara karşı en dış savunma hattını oluşturmaktadır. Batı yönünde gelişmiş bir sur sistemiyle Ahmedek’e, güney yönünde ise deniz surlarıyla Tersane’ye bağlanmaktadır. Kızıl Kule, Alanya Kalesi’nin savunma sisteminin bir elemanı olmasının yanında tekil bir yapı olarak da Anadolu Selçuklu savunma yapıları açısından incelenmesi gereken önemli bir yapıdır. Bu çalışmada, kullanılan yapım tekniği, plan tipi ve bünyesinde barındırdığı malzeme çeşitliliği açısından önemli görülen Kızıl Kule’yi, Anadolu Selçuklu savunma mimarisi içerisinde ele almak ve sonuçlarını ortaya koymak amaç edinilmiştir. Bu tezde Kızıl Kule, mimarisi, bünyesinde bulunan devşirme taşlar ve geçirdiği onarımlar açısından ele alınmıştır.
  • Öge
    Anadolu Türk Mimarisinde Geçmeli Düz Atkı 12.yy-14.yy’ın İlk Yarısı
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Şahin, Soner ; Ahunbay, Metin ; Mimarlık Tarihi ; History of architecture
    12. yüzyıl ile 14. yüzyılın ilk yarısı arasında, Anadolu’da, Türk idareleri altında inşa edilmiş yapılarda yer alan geçmeli düz atkılar bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Geçmeli düz atkıları oluşturan taşlar birbirlerine geçmelerle bağlanırlar ve kemerli sistemlerden farklı olarak, bu geçmeler sayesinde açıklığı geçebilirler. Anadolu’da yapılan geziler sonucu 23 düz atkı tespit edilmiştir. Anadolu’da ayakta kalabilmiş en eski geçmeli düz atkının 1196 tarihli Divriği Kamereddin Türbesi’ndeki atkı olduğu kabul edilebilir. Bundan sonraki geçmeli düzatkılar 15 örnek ile 13. yüzyılın ilk yarısında yoğunlaşmaktadır. Araştırmanın konusu olan atkı türü Selçuklu dönemi Anadolusunda bir yerde toplanmayıp değişik merkezlere dağılmıştır. Biçimsel olarak, konu olan geçmeli düz atkıların tamamı, bir pencere ya da kapının üzerindedir, ve atkılarda C, S, V ve karma olmak üzere dört tür geçmeye rastlanmıştır. Sonuçta Anadolu’daki geçmeli düz atkılar, Ortaçağ’daki kültür ve sanat alışverişini göstermekte; yapım tekniği açısından ise özgün birer örnek olarak mimari mirasımızda yerlerini almaktadırlar.
  • Öge
    Anadolu’da M. Ö. 6.-5. Yüzyıllarda İnşa Edilen Tümülüslerden Örnekler Ve Mimari İçerikleri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2017-01-13) Çalışkan, Duygu ; Saner, Nejat Turgut ; 10135061 ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Çalışma kapsamında Anadolu’da M. Ö. 6.-5. yüzyıllarda inşa edilen tümülüslerin mimari içerikleri ve bu tümülüslerin inşa edildikleri dönemin genel mimari uygulamaları ile karşılaştırılmasına odaklanılmıştır. Çalışmanın ilk kısmında tümülüs geleneğinin kökeni ve uygulamaları incelenmiştir. Tümülüsler içerisinde basit çukurlar, sanduka mezarlar ve oda tipi mezarlar içeren sosyal ve politik ilişkileri sembolize eden yapay tepelerdir. Temsil ettikleri anlamlar bakımından dolmen, “kapalı yollar” (passage grave), menhirler ve seri menhirler gibi megalitik anıtlarla benzerlik göstermektedirler. Bu megalitik anıtlar Levant, Anadolu, Kafkasya, Batı Avrupa olmak üzere dünyanın bir çok bölgesinde görülmektedirler. Çalışmada Anadolu dışındaki erken dönem tümülüs uygulamalarından Tunç Çağı’na ait örnekler Arnavutluk, Epirus ve Apulia’daki (Güney İtalya) tümülüsler genel özellikleriyle değerlendirilmiştir. Anadolu’da Frig, Lidya Krallık ve Greko Pers Dönemlerine ait tümülüsler incelenmiştir. Bu incelemenin amacı hem dönem içinde hem de dönemler arasında görülen ortak ve farklı özelliklerin tespit edilmesidir. Çalışmanın ikinci kısmında seçilen 18 tekil anıtsal tümülüsün özellikleri incelenemiştir. Bu tümülüsler Bintepe Nekropolü’nden Alyattes ve Karnıyarık Tepe; Sardes’ten “BK71.1”, “T77.1”, “T82.1”, “T.89.11”; Lidya’dan Aktepe; İyonya’dan Belevi ve “Kuştur”; Daskyleion’dan Tepecik, Yeniköy, Eşenköy, Koru, Koca Resul ve Kösemtuğ; Troas’tan Dedetepe, Çingene Tepe tümülüsleridir. Ayrıca Kolophon, Klazomenai, Pedasa ve Larisa (Buruncuk) kentlerinin nekropollerinde bulunan daha küçük boyutlu tümülüsler de genel özellikleriyle bu bölümde incelenmiştir. Tümülüslerin mimari bölümleri olan çevre duvarı, ön mekan, giriş önü, dromos, ön oda, mezar odası sınıflandırılmıştır. Bu bölümlerin inşasında karşılaşılan yapım tekniği, yüzey işçiliği ve kullanılan malzeme gibi mimari uygulamalar tespit edilmiş dönemin mimari uygulamaları ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın temel amacı tümülüslerin mimari özelliklerini anlamak ve vurgulamaktır. Tümülüs ölü gömme geleneği genellikle mimari tartışmalardan uzak “seçkin yeraltı yapılar topluluğu” olarak ele alınmaktadır. Tümülüslerin mimari özellikleri ile birlikte değerlendiren Ratté’in Sardes çalışmaları gibi sadece bir kaç çalışma bulunmaktadır. Çalışmanın amacı aynı dönemde inşa edilen tümülüsler ve “yer üstü” yapılarında karşılaşılan benzer uygulamaların karşılaştırılması ile desteklenmektedir. Sonuç olarak mimari yapılarda ve tümülüslerde benzer mimari uygulamalar tespit edilmiştir. M. Ö. 6. ve 5. yüzyıllarda Batı Anadolu mimarisinin elitlerin mücadelesini temsil eden yüksek maliyetli uygulamaları arasında tümülüsler de yer edinmiştir.
  • Öge
    Anadolu’da Podyumlu Mezar Mimarisi, M.ö. 6. - M.ö. 4. Yüzyıl
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Alpaslan, Halil İbrahim ; Saner, Turgut ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Yunan kültürüyle Doğu kültürleri arasında duran ve iki kültürün de izlerini taşıyan Anadolu M.Ö. 6. yüzyılda mimaride de bir çok yeniliğin kaynağı olmuştur. Bu çalışmanın konusu olan podyumlu mezar anıtları, bu kültürel çeşitlilik içinde ortaya çıkmış bir mimari biçimdir. M.Ö. 6. yüzyıla kadar Anadolu’da anıtsal mezarlara rastlanmaz, ancak bu yüzyılda yapılan iki yapı yeni bir mimari anlayışın, yeni bir geleneğin habercisidir. Bu iki anıt, Phokaia’daki Taş Kule ve Sardes’teki Piramit Mezar’dır. Genel anlamda bezemesiz oluşları ve alışılmadık formlarından ötürü yapılış tarihleri ve kime ait oldukları kesin olarak bilinmeyen bu anıtlar, değinilen her kaynakta Persler’le ilişkilendirilir. Bunun nedeni de Lidya Devleti’ni ortadan kaldırıp Anadolu’yu fetheden Pers Kralı II. Kyros’un Pasargadae’deki mezarıyla önemli paralellikler taşımalarıdır. Ancak Anadolu’ya olduğu kadar İran’a da yabancı olan bu podyumlu üç mezar anıtının ortaya çıkmasındaki farklı kültürlerin katkıları farklı yorumlara açıktır. Bu çalışmanın amacı bu yeni mimari formun ortaya çıkışını tartışmak ve M.Ö. 3. yüzyılın başına kadarki seyrini incelemektir.
  • Öge
    Anadolu’daki Roma Dönemi Sütunlu Caddeleri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Akbaş, Ayşe ; Ahunbay, Metin ; Mimarlık Tarihi ; History of Architecture
    Bu çalışmanın amacı Anadolu’daki Roma dönemi sütunlu caddelerinin Suriye’deki örneklerle karşılaştırmalı değerlendirmesini yapmaktır. Sütunlu caddeler Roma şehir planlamasının önemli unsurlarından biridir. Bu sebeple tez içinde Roma şehir mimarisine kısaca değinilmiştir. Roma şehir planlaması, sosyal ve politik yapının bir yansımasıdır, bunun yanı sıra mimari, imparatorluk öncesinde, Yunan ve Helen kültürleri ile etkileşim sonucunda gelişmiştir. Erken dönemde Etrüsk ve Yunan koloni şehirleri ile olan temas, Roma şehir plancılığının ilk adımını oluşturmaktadır. Genişleme sonucu ele geçirilen Suriye ve Anadolu’da ise Helenistik krallıkların şehir mimarisi etkili olmuştur. Roma döneminin tüm eyaletlerde yaşanan altın çağı, imparatorluk döneminin başlaması ile eş zamanlıdır. Özellikle MS I. ve II. yüzyıllarda tüm şehirlerde yaşanan ekonomik refah, şehir mimarisini ve sosyal yaşamı etkilemiştir. Sütunlu caddeler de bu dönemde inşa edilmeye başlanmış, anıtsal mimarisi ve tüm şehir boyunca uzanan portik cepheleri ile imparatorluk simgesi olmuştur. Avrupa’da sınırlı sayıda olmakla birlikte, imparatorluğun tüm eyaletlerinde sütunlu cadde örneklerine rastlamak mümkündür. Ancak Suriye ile coğrafi ve ticari açıdan tarih boyunca ilişkide olduğu Anadolu’da, çok sayıda görkemli örnekleri bulunmaktadır. Bu sebeple tezin araştırma alanı bu bölgelerle sınırlı tutulmuştur.
  • Öge
    Antalya-Kaleiçi yapılarının günümüzdeki durumu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1991) Sunar, Aysun ; Özer, Filiz ; 19385 ; Mimarlık Tarihi
    Kaleiçi, Antalya ili sınırları içinde, ilin bugünkü ticaret merkezinin ortasında yer almaktadır. Liman çevresinde oluşmuş bu lunan yerleşim iç ve dış surlar arasında yer alan bir iç kaledir. Toplam 664 yapı stoğunun kkl adeti tarihi yapı olan yerleşim sit alanıdır. Kaleiçi yapılarının tez konusu olarak seçilmesinin nedenleri, yapılan araştırmalar ve çalışmada izlenen yöntem, karşılaşılan zor luklar birinci bölümde yer almaktadır. Bölgenin tarihsel gelişimi, ikinci bölümdedir. Üçüncü bölümde Kaleiçi yapılarının özellikleri açıklanmıştır. Yapıların gruplandırılıp seçilen örneklerin tek tek ele alındığı, müdahale öncesi ve sonrası durumlarının karşılaştırıldığı, müdahale nedenlerinin incelendiği, eklerin tesbit edildiği bölüm, dördüncü bölümdür.