1916-1998 Türkiye'de düzenlenmiş uluslararası mimarlık yarışmaları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye' de düzenlenmiş uluslararası mimarlık yarışmaları kronolojik sıra takip edilerek araştırılmış bu amaçla, Türkiye'de yayınlanmış türkçe kaynaklı tüm mimarlık dergileri, ilk sayıdan itibaren taranmıştır. Araştırma yöntemi, İstanbul'daki Mimarlık Fakültesi kitaplıklarının düzenli olarak taranarak, ilgili kaynaklara ulaşılması biçiminde başlamıştır. Literatüre yönelik araştırma sonucu elde edilen bilgiler tez konusu çerçevesinde ele alınmış ve ilgili bölümlerin içeriğine göre ayrılarak düzenlenmiştir. Araştırma, veri toplama aşaması ve literatür taramasının yanısıra, uluslararası yarışmalar katılan ve / veya kazanan ekiplerle yapılan görüşme ve yazışmalarla desteklenmiş, böylelikle uluslararası yarışmalarda bizzat bulunmuş olan birinci derece bilgi sahibi kişilerden tez metninde yararlanılmak üzere çeşitli belgeler sağlanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, yarışma ve uluslararası yarışmalar ile ilgili tanımlamalarla konuya ait ön bilgiler verilmiş ve mimarlık tarihi açısından önemli belgelerle desteklenmiştir. Türkiye'de ve dünyada geçmişten günümüze yarışmalar tarihçesi belgelenebilen ilk yarışmayla başlamış ve çeşitli karşılaştırma ve tablolarla özetlenmiştir. Dünya'mn çeşitli bölgelerinde düzenlenen yarışmalardan örnekler seçilerek, mimarlık gelişimi üzerinde etkili olan ünlü isimler ve binalar bu başlık altında toplanmış, yarışma çerçevesinden ele alınmıştır. Bu ön çalışmanın ardından üçüncü bölümde Türkiye'de açılan uluslararası yarışmalar düzenlendikleri yıllara göre sıralanarak katolog şeklinde sunulmuştur. Kronolojik sıraya göre ele alınan yarışmalar, açılış tarihleri, düzenleyen kurumlar, amaçlan, jüriler, ödüller, ve kazanan projelerin sonuçlarına ilişkin değerlendirmeleri yapılmasıyla ayrı ayrı ele alınmıştır. Özellikle son yıllarda düzenlenen yarışmaların değişmekte olan dünya ekonomisi ve küreselleşmenin de etkisiyle farklı bir boyut kazanması dolayısıyla globalleşen dünya ile bu değişimden etkilenen mimarinin izlediği yol, yarışmalar düzleminden yorumlanmıştır. Postmodern kentleşme ile gelen hızlı üretim ve tüketim çağı küreselleşme açısından ele alınarak özel şirketler tarafından sıkça açılan uluslararası yarışmalar ve kentlerin yeni görünümlerine değinilmiştir. Araştırma safhasında incelenen her yarışmanın kendine ait bir gelişimi olduğu ve herbirinin ayrı gelişmeye sahne oluşu dikkat çekicidir. Kimi jüri isimleriyle, kimi kazanan binasıyla, kimide ödül dağılımıyla karşımıza farklı bir tablo çıkarmaktadır. İlginç ve önemli bilgilerin bulunuşu ve araştırma safhasının tamamlanmasının ardından, 1916 - 1998 dönemi Türkiye'nin sosyo - ekonomik ve politik yaşamındaki değişimlerin, Türkiye mimarlık ortamına uluslararası yarışmalar bağlamında etkilerine kısaca değinilerek dördüncü bölüm oluşturulmuştur. Beşinci bölümde özellikle uluslararası yarışmalar ile gündeme gelen yabancı mimarlar hakkında genel görüşlere yer verilerek, yabancı mimarın mimariye katkısına, Türkiye'den ve dünyadan örneklerle değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise Türkiye'de düzenlenen mimarlık yarışmalarının içerikleri ve sonuçlarının Türkiye mimarlık ortamına etkilerinin değerlendirmesiyle çalışma sonuçlanmıştır.

In this research all the international architectural competitions in Turkey were studied in the chronological order. All the Turkish architectural sources were searched since they have been first published. The architectural faculities and their libraries have regularly been visited in order to supply all the information and the materials. The information we got was taken into consideration according to the subject of the research and the information was seperated into the different sections according to its content. The research was supported with the interviews and writings that were done with the people who either attended to the competitions or got award. With the help of this information we could get knowledge from the people who took part in the competitions. In the second section of the research, the definitions about the competitions and the international competitions were given. After this, information about the subjects were given with clear examples from the history of architect. The competitions all around the world and Turkey starts with the one whose date can be proved. They all have been compared to each other and summarized. Among the competitions, that have been held around the world, some samples were selected. While doing this operation the architects and the buildings, that have importance in the history of architect, were especially chosen. After this research the competitions were given in the chronological order. During this classification they have been classified according to the years they were held, the instituations that sponsored, the aims of competitions, members of the jury, the awards and in addition to this they were classfied according to their results. In an other research step, the effects of the changes in socio economic life and political life were taken into consideration in terms of Turkish architectural in the international competitions. This gave a different point of view to the research. The period, which appeared because of postmodernism was held in terms of production and consuming. The competitions which were arranged by private firms and the new outlook of the cities were also studied. It's unescapable that each competitions has a development itself and they all caused a variety of changes. They all performe different results with either their jury members or the buildings that got the award or the distribution of the awards. The fourth section is about the period between 1916-1998 in Turkey. These years were studied in terms of the socio-economic and political changes. In addition to this, effects of these changes in Turkish architectural life was also studied. In the fifth section the comments about the foreign architects, whose names were spelled becaused of the xu competitions was given. The effects of these architects was given with the alive examples from Turkey and the world. Finally, the results of the architectural competitions in Turkey were studied with their effects to the Turkish architectural.