Anadolu Türk Mimarisinde Geçmeli Düz Atkı 12.yy-14.yy’ın İlk Yarısı

thumbnail.default.alt
Tarih
Yazarlar
Şahin, Soner
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Institute of Science And Technology
Özet
12. yüzyıl ile 14. yüzyılın ilk yarısı arasında, Anadolu’da, Türk idareleri altında inşa edilmiş yapılarda yer alan geçmeli düz atkılar bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Geçmeli düz atkıları oluşturan taşlar birbirlerine geçmelerle bağlanırlar ve kemerli sistemlerden farklı olarak, bu geçmeler sayesinde açıklığı geçebilirler. Anadolu’da yapılan geziler sonucu 23 düz atkı tespit edilmiştir. Anadolu’da ayakta kalabilmiş en eski geçmeli düz atkının 1196 tarihli Divriği Kamereddin Türbesi’ndeki atkı olduğu kabul edilebilir. Bundan sonraki geçmeli düzatkılar 15 örnek ile 13. yüzyılın ilk yarısında yoğunlaşmaktadır. Araştırmanın konusu olan atkı türü Selçuklu dönemi Anadolusunda bir yerde toplanmayıp değişik merkezlere dağılmıştır. Biçimsel olarak, konu olan geçmeli düz atkıların tamamı, bir pencere ya da kapının üzerindedir, ve atkılarda C, S, V ve karma olmak üzere dört tür geçmeye rastlanmıştır. Sonuçta Anadolu’daki geçmeli düz atkılar, Ortaçağ’daki kültür ve sanat alışverişini göstermekte; yapım tekniği açısından ise özgün birer örnek olarak mimari mirasımızda yerlerini almaktadırlar.
The examples of interlocked flat arches in Anatolian Turkish Architecture, dated between 12nd an 14th centuries is the subject of this research. Stones of these flat “lintels” were connected with eachother with some transition elements, and differently from voussour arches, by those elements that the lintel can span. With exertions in Anatolia, 23 interlocked flat arches have been founded. The oldest interlocked flat arch in Anatolia is in Divriği Kamereddin Tomp, 1196. 15 examples are dated in the first half of the 13th century, and 7 examples are dated in 1250 and 1350. Interlocked flat arches in Anatolia are not in one spesific area but almost homogenic in Seljukid Kingdom. Physically, there are four type of interlocking: C, S, V and hybrid. The positions of the interlocked flat arches in building: all of them over an window or door; Subsequently, interlocked flat arches in Anatolia show us how culture and art travel from one place to another in Medieval age; and have place in Turkish architectural haritage as an unique structural element.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001
Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2001
Anahtar kelimeler
Anadolu Selçuklu Mimarisi, Yapım Teknikleri, Atkı, Anatolian Seljuk Architecture, Construction Technics, Flat Arch
Alıntı