LEE- Kentsel Tasarım Lisansüstü Programı

Bu topluluk için Kalıcı Uri

http://hdl.handle.net/11527/19346

Gözat

A hundred years of typomorphological transformation of urban pattern: Samples from historical Beyoğlu, Istanbul

(Graduate School, 2025-01-13) Çebi, Şebnem ; Kürkçüoğlu, Eren ; 519211033 ; Urban Design

The urban pattern is a product of a society in which the inhabitants shape their living spaces in terms of their culture, traditions, and use of public and private spaces. Through the changes in society, the urban pattern is in a continuous transformation, changing by socioeconomic and political dynamics. Urban morphology is the study area particularly focusing on the composition and evolution process from different perspectives. The Italian school of morphology underlines the significance of history in reading the formation of the urban pattern to interpret the current structure. While the typomorphological approach of the Italian school analyses the typologies, it also concentrates on the representation of the urban form elements through types. Hence, the typomorphology of the pattern is classified into three main elements poles, routes and fabrics: the building and its open space. This study aims to investigate the morphological transformation of the urban pattern through the typomorphological approach of the Italian school. Therefore, the study area is selected among the historical cores of Istanbul, which are enriched by social, cultural, and economic diversity. The historical Beyoğlu, as the study area that emerged around the poles and matrix routes, comprises different pattern typologies, enabling the comparison between typological changes. Accordingly, the study emphasises the typomorphological transformation in historical Beyoğlu within the hundred years of the Republican period from 1923 to 2024. Along with the typomorphological analyses, the methodology is established from the readings of historical background, searching for the formation process of the pattern and finally investigating the pattern topology and typology. Thus, the change in the urban morphology is put forward, starting from the pattern scale to building and street scales. Beyoğlu in Istanbul has witnessed a great transformation through the Roman, Byzantine and Ottoman periods, reflecting on the diversity of the culture and society in shaping the urban pattern. The historical core emerged around the poles of Galatasaray High School and Old Armory that generates matrix and building routes surrounding the fabric. The urban pattern consists of different characteristics of pattern typologies, both organically developed and planned. Therefore, the four sub-study areas, Ağahamamı, Tophane, Bereketzade and Karaköy, provide a diversity in the pattern typology while these areas are similar in urban topology. Hence, the commonalities between different urban patterns are investigated further in the typomorphological analyses on street and building scales. Three distinct periods in the Republican Era between 1927, 1950, 1995 and 2024 create a base to observe the transformation of the physical environment through the changes in socioeconomic structure. Accordingly, the typomorphological analyses represent the change in the urban pattern concerning the conjuncture of the period. The typomorphological transformation of the study areas analyses the street pattern by the hierarchy, design of the street section and the relation of the street with the building and in the building pattern in terms of building size, number of floors, relation with the open space, architectural features and functions. Although urban development between 1923 and 1950 was relatively slow due to government policies and social changes caused by migration, the construction density in the area increased while the street pattern was preserved. On the other hand, the study area witnessed a greater transformation between 1950 and 1995 due to the demolishment of the pattern, construction of new buildings due to increasing population, decay in the pattern, and land use changes. After 1995, the transformation of the urban was relatively stable due to the declaration of the area as an urban conservation site. However, the restoration of the decayed buildings and rehabilitation of public spaces increased the attraction of the area following urban policies prioritising tourism activities. The housing dominant urban character of the study area has changed into a commercial centre over a hundred years, mostly including economic activities and accommodation for tourists and locals. With the help of the typomorphological approach in revealing the transformation of the urban pattern, the integration between the upper-scale analyses and lower-scale covers of buildings and streets provides a comprehensive perspective. Although the study areas have faced the same challenges over a period, they react differently against the triggers of urban development. On the contrary, the different characteristics of periods had various impacts on an urban pattern.
Adaptive reuse of industrial heritage complexes as a catalyst for thriving public spaces: The case of Hasanpaşa Gasworks

(Graduate School, 2024-06-24) Özdemir, Seren ; Gürler Erbaş, Ebru ; 519201029 ; Urban Design

Cities develop and change in response to the changing dynamics of people over time. With the impact of post-industrialization, globalization and rapid urbanization, these changes have begun to be observed dramatically. These changes have been especially dramatic in cities where neo-liberal policies have been intensively implemented. In cities where these policies are intensively implemented, they are generally associated with the commodification and privatization of urban space and the reduction in the number of public spaces. Istanbul has been one of the cities where the commodification of urban space has begun to decline due to the neo-liberal policies adopted after industrialization. In this context, the adaptive reuse of industrial heritage complexes as public spaces has become more important, especially for cities like Istanbul where urban space is under the pressure of capital accumulation. The adaptive reuse of abandoned industrial heritage complexes has been a prominent strategy for creating thriving public spaces, as they have distinctive architectural features that support place identity, heritage value that supports the creation of collective memory, and open spaces that often encourage social engagement. This study aims to evaluate the reuse of industrial heritage complexes to create public space in contemporary cities under the influence of neo-liberal policies. Museum Gasworks was selected as a case study as it is one of the rare examples of the reuse of an industrial heritage complex as a public space in Istanbul and has been in operation for some time for research purposes. Within the scope of this research, spatial configuration, social dimension, and heritage value were evaluated to reveal the quality of the new uses. In this context, Hasanpaşa Gas House was evaluated through physical design parameters that reveal the qualities of public spaces such as accessibility, connectivity, permeability, enclosure, open space use, land use, as well as social design and urban space management parameters such as inclusiveness, social interaction, vitality, security. At the same time, the industrial heritage value dimension of Hasanpaşa Gasworks was included in the scope of the research and the preservation of the original industrial identity, the compatibility of new uses and the awareness of the industrial identity by the users were evaluated. The result of the study reveals the importance of transforming abandoned industrial complexes into a public space by considering the spatial, social and heritage value dimensions. The findings of the research show that the industrial heritage complex, which was renamed as Museum Gaswork after the transformation, is an important example of reuse to meet the public use needs of users at both local and regional scales. With its physical, social, management approach and industrial heritage conservation approach, it is concluded that Museum Gasworks will set an example for future industrial reuse projects.
Adaptive sustainable reuse of a post-industrial area with a biophilic approach: 'Green museum' evaluation applying virtual reality technology

(Graduate School, 2023-01-25) Ahmadi Kabir, Mahtab ; Kürkçüoğlu, Eren ; 519181030 ; Urban Design

The population of cities around the world has been growing exponentially. Population growth, city-scale expansion, and industrial development congestion have significantly changed large regional ecosystems and patterns, resulting in increased pollutant production and affecting the city's ecological environment. People nowadays spend most of their time in man-made environments surrounded by drywall, concrete, wood, and steel. Furthermore, in industrialized countries, four-fifths of the population lives and/or works in densely populated cities. These man-made habitats significantly harm human's ability to connect with their natural surroundings. Environmental and sensory deprivation abound in these settings, resulting in a reduced human-nature relationship. It also threatens the health, survival, and quality of citizen's life. Since the tendency of urbanization to increase and the expansion of urban areas leads to a sharp drop in ecological bases, Cities need to establish a close relationship with the environment. Nature can help make sense of the environment and improve the identity and quality of the city. Mechanization has damaged nature and overshadowed cities' economic growth and development, leading to urban instability. Human beings must communicate daily with nature and protect environmental and ecological values in cities because of the mutual influence of human culture and nature on each other. Human beings are instinctively eager to connect with nature as a part of the natural world; this innate desire defines as "biophilia." While human beings define their identity through building their surrounding environment, they are also a product of the natural environment and intend to interact with nature. This study identifies biophilic design as a lost concept in improving the quality of cities through the preservation and stability of the historical context to satisfy the urban experience for humans on their nature-friendly instinct level. The unity of the three perspectives of urban life, history, human culture, and nature shows that cities do not need new constructions to improve. Instead, biophilia and sustainability not only can be rebuilt by renovating existing buildings also by reconnecting their occupants to the environment. The biophilic design shows that the connection with the environment is beneficial not only for sustainability but also for human health and happiness. What is better for the environment can be better for human beings. Observing conservation and historical stabilization methods through the lens of biophilic design creates a constant development by reconnecting to the natural world while retaining its historical character. In Chapter one, this research first begins with the introduction of the thesis, scope, objective, subject matter, methodology, research questions, and study's contributions. Qualitative research methods are used to study the applications of urban design and planning ideas in human culture and environmental interactions, including social ecology, sustainability, green architecture, biophilic design principles, landscape urbanism, and wild urban forest elements. By reviewing the documentation, gathering data, and doing literature reviews on social ecology, biophilic planning and design, and sustainable development circumstances, the theoretical framework for the study was created. Numerous urban concepts are developed and used in cities all around the world in response to these issues as well. Some of these ideas, such as including a green corridor into city textures, offering social sustainability leading designs, utilizing green cultural centers and museums for knowledge growth, and utilizing contemporary technology to build cities, are evaluated and explored in this thesis. According to these concepts, questions arise such as whether the influences of the transformation of an abandoned post-industrial area into a cultural public space with a sustainable biophilic approach on the neighborhood's quality are positive or how Green Museum contributes to the public and what green design techniques can be used in the development of green Museums, or whether the smart city tools a VR sufficient 100% and the responsiveness of smart city tools such as VR technology to the sustainability approaches. In Chapter two, the role of urban and environmental concepts such as social ecology, sustainable development, social sustainability, landscape urbanism, biophilic design, green public space, historical monuments, wild urban woodland, etc. in evaluating features of urban spaces, and also the smart city features and some of its application tools, such as Virtual Reality technology and their approach to urban design and planning, are reviewed. Furthermore, the Green Museum scheme is studied as a public green space by examining and studying similar examples and data collections. In the next step, Chapter three assigned to the evaluation of the study area and the case study named " Şişecam bottle and glass factory Group of Paşabahçe" located in Beykoz district, Istanbul, Turkey. Also, the historical background of the facility and other analyses are given for more and better perception of the case study features and situation. In Chapter four, evaluation and discussions have done on the results of the study and the proposals for adaptive reuse of the Şişecam bottle and glass factory group of Paşabahçe. Pursuing those evaluations, a trial proto-design was proposed and accomplished by a 3D digital model. Results are displayed by VR model generated in SketchUp application, and presented by panoramic Virtual Reality tool on Lumion application and VR generating Websites such as EasyVR and VRdirect, to check either the positive or negative responses of the proto-design alternative to the mentioned problems and get observed virtually without any physical presence in the actual place. The importance of VR technology in this study is to deal with concerns about the effectiveness of the Green Museum design and the inability to accurately measure the services of this space due to its immaterial and intangible. Results represent humans as parts of nature, and nature is where their instincts come from. Human culture and city planning directly impact other living things in urban environments and human-city-nature concepts are always exchanging with each other. The sustainable development paradigm as an important mutual feature in almost every concept ensures future generations' survival by ensuring the stability, and sustainability of things that must endure during the evolution of phenomena. We need to alter citizen culture to alter the structures of cities because culture is always influenced by history and nature. The finest locations for group learning in cities are museums. People can engage in group activities, mingle, and study in museums. The virtual 3D model of the green museum provides sustainability contributions and also responsiveness to the smart city features. By providing a trial proto-design 3D model of the proposal, this research aims to present an experimental and more visual and tangible space to have a better perception of the design strategies and the application of concepts and approaches used in the reuse of the recommended area. This study's results can guide designers and assist the future researches for digital and smart city developers and urban planners.
Afet sonrası geçici yerleşim alanlarında kentsel tarım: Hatay Umutkent örneği

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-07-05) Deregözü, Ömer Faruk ; Gürler Erbaş, Ebru ; 519201026 ; Kentsel Tasarım

Bu çalışma temel olarak, afet sonrası kurulan geçici yerleşim alanlarında kentsel tarım faaliyetlerinin etkisini ve uygulanabilirliğini incelemektedir. Afet sonrası geçici yerleşim alanlarında gıda güvencesi ve toplumsal dayanışmanın sağlanması büyük önem taşır. Bu bağlamda, kentsel tarım faaliyetlerinin bu tür alanlarda nasıl uygulanabileceği ve afetzedeler üzerindeki etkileri, çalışma kapsamında ele alınan temel sorunsallardır. Tez kapsamında literatür taraması ile oluşturulan genel bir kavramsal çerçevenin ardından dünya genelinde meydana gelen doğal afetlerden sonra hayata geçirilen kentsel tarım projeleri incelenmiş, ardından da Hatay Umutkent Konteyner Kenti vaka çalışması olarak ele alınmıştır. Konu kapsamında dünyadan seçilen örnekler 2010 Haiti depremi, 2011 Japonya depremi ve tsunamisi, 2013 Haiyan tayfunu ve 2015 Nepal depremidir. Bu felaketlerin ardından hayata geçirilen kentsel tarım faaliyetleri çalışmayı derinleştirmek için araştırılmış ve çalışmanın sonraki aşamalarına temel oluşturan çıkarımlar elde edilmiştir. 2010 Haiti depremi sonrası, afete maruz kalmış yerel halkın gıda güvencelerini sağlamak amacıyla geçici barınma alanlarında topluluk bahçeleri kurulmuştur. Buna benzer olarak, 2011 Japonya deprem ve tsunaminin ardından, yerel halkın gıda ihtiyaçlarına erişim ve toplumsal dayanışmayı güçlendirme konularına dikkat çekilerek topluluk bahçeleri, seralar oluşturulmuş ve aynı zamanda, insanların tarım becerilerini geliştirmek hedefiyle tarım eğitimleri verilmiştir. Ayrıca, Filipinler'de meydana gelen Haiyan tayfunu ve 2015 Nepal'de meydana gelen afetlerin uzun vadede yönetim plan uygulamalarında, insanların küçük ölçekli tarım projelerine teşvik edilerek hem gıda güvencesi hem de topluluklar arasındaki dayanışmanın arttırılması amaçlanmıştır. Bu örnek incelemeleri, kentsel tarım kavramının afet sonrası iyileşme süreçlerindeki hayati rolünü göstermektedir. Literatür taraması ve örnek incelemesinin ardından Türkiye'de 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremin ardından Koç holding ve beraberindeki topluluklar ile AFAD ortaklığıyla Hatay'ın Antakya ilçesine ait Güzelburç mahallesinde inşa edilen "Hatay Umutkent Konteyner Kenti", vaka çalışması olarak ele alınmıştır. Vaka çalışmasındaki veri toplama sürecini literatür taraması, yerinde tespit ve gözlem ile yarı-yapılandırışmış görüşmeler oluşturmaktadır. Hayat Umutkent'te gerçekleştirilen vaka çalışması, yerleşme içerisinde yaşayan insanların tarımsal faaliyetlere yönelik pozitif düşüncelerini ortaya koymuştur. Aynı zamanda bu çalışmada, tarım girişimlerinin gıda güvencesini sağlamasıyla birlikte komşuluk ilişkilerini destekleyerek toplumsal dayanışmayı arttıracağını ve bunun yanında, deprem sonrası bireylerin yaşadıkları stres ve üzüntünün bu tip tarım uygulamaları ile azalacağı tespit edilmiştir. Çalışmanın son kısmında literatür taraması, incelenen örnekler ve vaka çalışmasından edinilen veriler kapsamında, afet sonrası geçici yerleşimlerde kentsel tarımın önemi değerlendirilmiştir ve geçici yerleşim alanlarında afet sonrası ilk müdahale, toparlanma ve iyileşme ve sürdürülebilirlik dönemi olmak üzere 3 aşamada uygulanabilecek kentsel tarım stratejileri geliştirilmiştir. Bu stratejiler kapsamında afet sonrası kriz döneminde konteyner bahçeciliği, toparlanma ve iyileşme döneminde topluluk bahçeleri ve sürdürülebilirlik döneminde ise modern kentsel tarım uygulamaları önerileri sunulmuştur. Aynı zamanda, bu tarım faaliyetleriyle birlikte gelecekte meydana gelebilecek afet sonrası geçici barınma alanlarına örnek teşkil edebilecek bir konteyner kent modeli de tasarlanmıştır.
Akıllı hareketlilik ve engelsiz erişimde yön bulma teknolojileri: Bir veri modeli önerisi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-02-17) Akdemir, Çiğdem ; Ayataç, Hatice ; 519171007 ; Kentsel Tasarım

Kentler, pek çok farklı dinamik tarafından şekillenen ve sürekli değişim geçiren yaşam alanlarıdır. Sanayi devrimi ile başlayan kentleşme sürecinde, kentlerin ve kentlilerin çeşitli sorunlarla başa çıkmak için yöntemler geliştirdiği bir gerçektir. Her kent, kendi potansiyelleri ve ihtiyaçları çerçevesinde ele alınarak, daha yaşanabilir ve sürdürülebilir alanlar yaratmayı hedeflemektedir. 20. yüzyıldan itibaren bilimde yaşanan hızlı gelişmelerle, teknik ve teknolojik çözüm önerileri kentsel yaşama da adapte edilmeye başlanmıştır. Kentlerin mevcut kaynaklarının ve altyapısının en verimli şekilde kullanılması, kentteki sorunlara hızlı ve yerinde müdahalelerin yapılması, tüm bu çözümler için de teknolojinin entegre edilmesini baz alan "akıllı kent" anlayışı da 21. yüzyılın temel akımlarından biri haline gelmiştir. Akıllı kent kavramı konusunda farklı tanımlar bulunsa da, kısaca, vatandaşı odağına alan ve kentteki problemlere karşı teknolojiyi kullanarak çözümler üreten, kentte verimliliği arttıran bir anlayış olarak özetlenebilir. Akıllı kenti meydana getiren bileşenleri, kentsel problemler için farklı kollardan çözümler üretmektedir. Akıllı devlet, akıllı ekonomi, akıllı yaşam, akıllı çevre, akıllı vatandaş gibi bileşenleri olan anlayışta, akıllı hareketlilik ve akıllı ulaşım konusu da üzerinde çalışılan önemli konulardan bir tanesidir. Akıllı hareketlilik(mobilite) kavramı, ulaşım ve erişilebilirlik üzerine kurgulanan, bilgi ve iletişim teknolojileri ile desteklenen bir sistemi içerir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren temel vatandaşlık hakkı olarak görülmeye başlanan erişilebilirlik kavramı da, kentteki kullanım alanları ve hizmetlere erişim ile elektronik hizmetler dahil olmak üzere bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimi kapsamaktadır. Erişilebilirlik kavramı, bireylerin topluma tam ve eşit katılımının sağlanması için bir ön koşul olmakla birlikte, dezavantajlı grupların karşılaştığı erişim sorunlarının giderilmesi yönünde çalışmalarla tanımlanır. Hem dünyada hem de ülkemizde kanun ve yönetmeliklerce tanımlanan erişilebilirlik, binaların, açık alanların, bilgi ve iletişim teknolojilerinin ve diğer kentsel hizmetlerin engelli bireyler tarafından güvenli ve verimli şekilde kullanılmasını kapsar. Yine de günümüzde kentin ve kentteki binaların, altyapının yetersiz olması, erişilebilirlik standartlarına uygun üretilmemesi, tasarım yapılırken yalnızca sağlıklı bireylerin düşünülmesi gibi sebeplerden ötürü, erişilebilirliğin sağlanması adına engeller oldukça fazladır. Bireylerin çevre ve bilgi ile bütünleşmesini kapsayan bir süreç olan yön bulma (wayfinding), bu çalışma kapsamında, akıllı hareketlilik ve engelsiz erişimin sağlanmasında bir araç olarak ele alınmıştır. Çünkü, yön bulma sistemleri, kentlerde daha erişilebilir yaşam alanları oluşturmayı, kişiselleştirilmiş rotaları kullanıcıların tercihlerine göre kategorize ederek kullanıcıya aktarmayı hedefler. Ayrıca yön bulma sistemleri kullanıcıların deneyimlerini de sisteme dahil eder ve bireylerin bağımsız ve güvenli seyahat deneyimi yaşamalarını sağlar. Yön bulma sistemleri, insanların kolayca erişebileceği mobil uygulamalar üzerinden deneyimlenebildiği için, kullanıcılar için daha aktif ve kolay bir çözüm sağlar. Hareketlilik veritabanını ve yönlendirme algoritmalarını içeren yön bulma sistemleri, akıllı kent altyapısı ile kolaylıkla entegre edilebilir. Sürekli güncellenen ve kullanıcı deneyimleri ile desteklenen akıllı kent teknolojileri, yön bulma için veri altyapısını ve teknolojik yenilikleri beraberinde getirir. Bilgi ve iletişim teknolojileri, akıllı hareketlilik ve yön bulma teknolojilerinin, engelsiz erişimin ve erişilebilirliğin sağlanması, kentsel problemler için de bir takım çözümler getirmesi söz konusudur. Kentin kullanıcılarına kesintisiz, güvenli ve konforlu bir erişim deneyimini yaşatmak adına, öncelikle ülkemizin ve kentlerimizin eksikliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Dünya çapında yapılan başarılı örneklerin incelenerek, hareketlilik ve erişilebilirlik çözümlerinin irdelenmesi ve bu bağlamda ilgili veri setlerinin ortaya koyulması, bu tez çalışmasının altlığını oluşturmaktadır. Ülkemizin akıllı kent konusundaki çalışmalarını incelemek, mevcut çalışmaların yeterlilik düzeyini anlayabilmek ve mevcut çalışmalara bağlı olarak potansiyel ve kısıtları belirlemektir. İstanbul gibi bir metropolde yaşayan bir kentli olarak, kentte erişilebilirliğin arttırılması amacı ile bu tez çalışması hazırlanmıştır.
An evaluation of placemaking and healthy streets practices in Ontario, Canada

(Graduate School, 2023-01-26) Dalgıç, Pınar ; Oruç, Gülden Demet ; 519171030 ; Urban Design

The interpretation of what urban public space is changed around the early 20th century with the modernism movement. Suburbanization in city planning gained popularity with the mass production of cars. One of the outcomes was that the cities became more car-centric, and the people car-dependant. Consequently, this led to car-centric communities, with much more open space yet fewer good quality places the people to socialize. Relocating to London, Ontario, Canada gave me a whole new perspective on living in a suburban neighborhood. It made me realize how urban sprawl and suburbanization led to the produced underutilized spaces in the city limits. After experiencing the crippling outcomes of the modernist movement firsthand, notable theorists discussed taking back the streets and open public spaces for a more liveable and sociable place. So, it can be said that the placemaking theory has its roots in the 1960s. Around the late 1980s to early 1990s, healthy and sustainable city concepts started getting acknowledged as a tool. Placemaking has become much more popular and more importantly, understood. Therefore, many city authorities add this concept to their urban design policies. As per healthy streets, their origins can also be traced back to the early 20th century when city planners started to prioritize the needs of pedestrians and cyclists over cars. In the 1960s and 1970s, the idea of "traffic calming" emerged as a way to reduce car speeds and increase safety for non-motorized users. In recent years, the healthy streets movement has gained momentum in cities around the world, with a focus on creating streets that are safe, accessible, and enjoyable for everyone, regardless of their mode of transportation. This includes strategies such as traffic calming, bike lanes, pedestrian zones, and public spaces that encourage social interaction and physical activity. Although the placemaking and healthy streets concepts are included in the urban design policies and regulations of municipalities, the question of how beneficial the implementation of projects is for the users is one of the research questions of this thesis and is aimed to be thoroughly examined within this study. The first chapter of this thesis starts with an introduction to the problem that was observed and led to this study in the first place. North American countries were one of the first to include placemaking theory in their urban design policies, yet years of habits in designing cities manifest in the form of urban sprawl and suburbanization. As explained in the paragraph above, observing a city located on the North American continent leads to curiosity as to how much placemaking is included in government policy and how well it is practiced. As a result of this, Chapter 1 continues by defining the research questions that help form the path of this study. The final part of Chapter 1 is a detailed explanation of the methods. The first method of this study is the literature review. To understand the topic, extensive placemaking, and healthy streets research were done. This makes up the first and second part of Chapter 2 in this thesis, respectively. This research study in Chapter 2 starts with the definition and different views of theorists about what space, place, and public place are. Following that, detailed information is given about the qualities of a great place and what placemaking is, how it emerged, and how it has evolved throughout the years until the modern day. After explaining the types of placemaking and how a good public place should be, the research evolves towards investigating streets as open public spaces and how they can be turned into quality places through the placemaking theory. In Chapter 3, the other portion of the research is done, this time focusing on the policies of Ontarian governments, and the initiatives that are Canada-based that help improve placemaking in the communities. The healthy streets concept is also researched within placemaking policies. Different cities have been added mostly because Canada is conceived of different provinces and Ontario has its regulations for its cities. It was important to see how a provincial degree law could be interpreted on a city basis, and adjusted to that city's needs and areas for improvement. The healthy streets concept has a direct relationship with the placemaking theory and practice. In Chapter 2, an authentic comparative table is made by evaluating all the data about different placemaking theories from prominent theorists. Also, in the conclusion section of Chapter 3, a synthesis of all the different views and criteria of placemaking as well as healthy streets (as an umbrella term) is shown in a new table. This is the foundation for assessing the role of healthy streets in placemaking, creating the survey questions to be exact. From the introduction to the problem and explanation of the outlines of the thesis to extensive research of the theorems and how they are manifested in government policies, it was ensured that the thesis had a strong foundation. Both conclusions of Chapter 2 and Chapter 3 give the nuance of the matter that directs the reader toward Chapter 4. In Chapter 4, a placemaking example that was achieved by the local users and a government-initiated placemaking project with a focus on healthy streets are selected to be assessed. Conducting a field survey is crucial in order to incorporate user feedback in a study. This is particularly important in placemaking as it should prioritize the well-being of the community. Evaluating whether the completed project meets the expectations of the users is essential, as feedback is a vital tool for improvement. The questions are chosen in a way to understand the users' perception of the urban design project realized for healthy streets and placemaking. The last chapter is the results and conclusion. The survey results are shown and discussed in this chapter. Outcomes are shared.
Artificial intelligence applications on urban quality: Hamburg and İzmir cases

(Graduate School, 2024-02-07) Ercan, Zeynep Ceyda ; Erem, Nesip Ömer ; Glass, Ayşe ; 519211017 ; Urban Design

Urban quality is a combination of aesthetic value, social interaction, environmental sustainability, service quality, and concepts that positively influence the urban experience. Emerging cities are adopting innovative approaches to increase sustainability and improve the well-being of their residents. One of the newest technologies, artificial intelligence-based systems, can be a critical tool for enhancing the quality of life in urban development learning capability. Research questions for this study are: where are new technologies being used by cities to enhance quality of life, and what are the potential implications for citizens of integrating artificial intelligence applications into urban environments? The thesis employs a research methodology consisting of multiple case studies and comparative case analysis. First, a detailed literature survey of existing studies on artificial intelligence systems and urban livability criteria is conducted and the application areas of artificial intelligence systems are examined under 4 main urban quality criteria: accessibility, urban aesthetics, safety, and sustainability. In the context of multiple case studies, two port cities in different countries, Hamburg and İzmir, are analyzed and a comparative assessment is presented in terms of smart system-based projects developed to enhance urban quality. The thesis discusses the pros and cons of both cities' approaches to urban design and the potential of integrating artificial intelligence technologies to enhance urban livability. Finally, following the findings, the outcomes of this research provide a promising perspective by offering different perspectives about how AI could be used in cities to improve well-being.
Beykoz köylerinin ekolojik olarak sürdürülebilirlik bağlamında yeniden değerlendirilmesi; Beykoz, göllü köyü örneği

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-02-06) Erdem, Mustafa ; Yirmibeşoğlu, Funda ; 519171027 ; Kentsel Tasarım

Gezegenimizdeki doğal ekosistemler; teknolojik gelişme, sanayileşme, hızlı kentleşme ve buna bağlı olarak gelişen küresel ısınma, doğal kaynaklarda tükenme, kirlenme sonucunda geri dönülmez bozulmalar yaşamaktadır. Bunun yanı sıra teknolojide yaşanan gelişmelerin beraberinde getirdiği nüfus artışı, şehirleşme ve üretim metotları; bireylerin doğa ile bağlantısının kopmasına, birbirleri ile sosyal bağlarının zayıflamasına ve tüketim odaklı hale gelmesine sebebiyet vermiştir. Bu yaşanan gelişmeler geçmişten günümüze insanoğlunun yaşamını sürdürdüğü ve insanlık tarihinde önemli bir yeri olan köylerin ekonomik ve sosyal olarak ikinci planda kalmasına ve kimliğini yitirmeye başlamasına sebebiyet vermiştir. Çağımızda yaşanan ve artarak çoğalan doğal, ekonomik ve beşeri problemler bu sistemin sürdürülebilir olmadığını ve devam ederse insanoğlunun sonunu getireceğini göstermiştir. Buna karşı 20 yy.ın sonlarına çıkan sürdürülebilir ve ekolojik yaklaşımlar ise bu yaşanan doğal ve beşeri bozulmaların önüne geçilmesine yönelik bir çok bilim dalı ile etkileşimli olarak çalışmaktadır. Bu yaklaşımlar insanoğlunun doğal ve beşeri kaynakları kullanılarak gelecek nesillere aktarmasının yollarını aramaktadır. Bu bağlamda geliştirilen ekoköyler günümüz toplumuna alternatif ekolojik üretim, tüketim ve toplumsal modeller sunmaktadır. Günümüzde ülkemizde de özellikle 20. yy.ın sonlarında yaşanan, sanayileşme ve hızlı kentleşme sebebiyle köyden kente göçler artmış ve köyler ekonomik ve sosyal önemini kaybetmiştir. Özellikle büyük şehirlerde yaşanan bu göç ve değişen yasalar sebebiyle birçok köy kırsal özelliğini yitirmiş kalanlar ise doğal ve beşeri sistemlerini kaybetmeye başlamışlardır. İstanbul'a bağlı bulunan Beykoz ilçesi de bu gelişmelerden etkilenmiş olup bu alanda bulunan kırsal mahalleler; doğal, ekonomik ve beşeri özelliklerini kaybetmeye başlamıştır. Tez kapsamında bu kırsal mahalleler detaylı olarak araştırılarak bütüncül sürdürülebilir ve ekolojik modeller geliştirilecektir. Bu model ve öneriler ile köylerin doğal ve beşeri karakterini koruyarak ekonomiye dâhil edilmesi amaçlanmaktadır. Tez çalışması 3 bölümden oluşmakta olup bu bölümler birbirleri ile bağlantılı ve bütüncül olarak ele alınmıştır. İlk kısmında literatür taraması yapılmıştır. Bu kısmın ilk bölümünde; tezin temel kavram altlığının oluşturulabilmesi için ekoloji kavramı ve doğal sistemler incelenmiş, ekoloji yaklaşımı, ilkeler ve doğal döngüler belirlenmiştir. Bu kısmın ikinci bölümünde; ekolojik yaklaşımların günümüzdeki gelişen hızlı şehirleşme, sanayi, tarım ve hayvancılık modellerinin doğal sistemlere olan zararları ortaya konularak ekolojik yaklaşımların neden gerekli olduğu belirtilmiştir. Literatür araştırmasının son kısmında ise ekolojik yaklaşımlar, sürdürülebilir uygulamalar ve örnek ekoköyler ile ilgili araştırmalar yapılarak bu bağlamda tezde üretilecek modele yönelik üretilecek önerilerin temeli oluşturulacaktır.Tezin ikinci bölümünün ilk kısmında: Bölgenin neden seçildiği belirtilmiş olup tez kapsamında seçilen Beykoz ilçesi ve Göllü Mahallesi ile ilgili Beykoz belediye arşivlerinden, saha gezilerinden ve arazide yapılan uzman görüşmelerinden elde edilen kapsamlı veriler tasnif edilerek bunlar doğrultusunda köy genelindeki tarım ve hayvancılık unsurlarına, demografik ve yöresel unsurlara, doğal unsurlara ve turizm yöntemlerine yönelik ekolojik öneriler getirilmiştir. İkinci kısımda ise Göllü Mahallesine dair yapılmış araştırmalar ve analizler doğrultusunda mıntıka bölgeleri; mıntıka 0 mıntıka 1 a-b, mıntıka 2 a-b, mıntıka 3 a-b ve mıntıka 4 şeklinde oluşturulmuş olup bölgelere yönelik spesifik öneriler getirilmiştir. Tezin son bölümünde ise üretilen modelin ve önerilerin alanda uygulanabilirliğinin test edilmesi için arazide rastgele mahallelilerle görüşmeler yapılmıştır. Bu sonuçlara göre yapılan ekoköy modelinin mahalleli tarafından yüksek oranda olumlu karşılandığı tespit edilmiş olup bölgenin ekolojik olarak gelişebileceği anlaşılmıştır. Teze dair yapılan tüm çalışmalar ve çıkan sonuçlar değerlendirildiğinde kırsal mahallelerin sürdülebilir olarak ekonomiye katılmasının mümkün olduğu anlaşılmıştır.Tez kapsamında doğal yapı olarak büyük oranda korunmuş ve önemli potansiyeller içeren tarihi Göllü Mahallesi ekoköy bağlamında değerlendirilmiştir. Bu yaklaşımların bu bölgede yaşayanlar tarafından kabul gördüğü ve desteklendiği belirlenmiştir.Ancak bu yaklaşımların ve uygulamaların yapılabilmesi için yerel iradaler tarafından gerekli mali desteklerin sağlanması, eğitimlerin verilmesi ve öncülük edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu tez kapsamında yapılan model ve önerilerin kentsel baskı altında kalan Beykoz yerleşimlerinin ekolojik, ekonomik ve sosyal yönden sürdürülebilir olarak gelişmesine için öncülük etmesi ve daha önce herhangi bir şekilde ekolojik öneri geliştirilmemiş Göllü Mahallesi'nde yapılması sebebiyle özgün nitelik taşımakta olup literatüre katkı sağlayacaktır.
Deprem riskli sosyal konutların katılımcı ve sürdürülebilir kentsel dönüşümü: Güngören-Tozkoparan örneği

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-01-24) Çatalcalı, Irmak ; Özkan Yıldız, Dilek ; 519181028 ; Kentsel Tasarım

Kentsel dönüşüm, sosyal konut politikaları ve bunların temelinde yatan insanın yaşam hakkı, günümüzde birbirinden ayrı düşünülemeyecek üç temel kavramdır. Bu tezin amacı, dünyada ve Türkiye'de sosyal sürdürülebilirlik ekseninde en temel insan hakkı olan yaşama ve barınma hakkının, kentsel dönüşüm süreçlerinde nasıl ele alındığının ortaya konması ve süreç içerisindeki temel sorunların tespit edilerek sürdürülebilir ve katılımcı bir kentsel dönüşüm önerisinin sunulmasıdır. Kentsel tasarım, insanı, mekânı ve politikaları birbirine bağlayan ölçekler ve disiplinlerarası bir uzmanlaşma alanıdır. Tam da sorunların ortaya çıktığı bu noktada kentsel tasarımın disiplinlerarası ve çok katmanlı bakış açısına ihtiyaç duyulmaktadır. Sürdürülebilirlik ilkeleri kapsamında sürecin önceden iyi bir şekilde analiz edilmesi, risklerin ortaya konulup ortadan kaldırılması, dayanıklı bir şehir ve toplum inşa edilmesi gerekmektedir. Günümüzde Türkiye'yi bekleyen iki önemli sorun bu tez kapsamında ele alınmıştır: Deprem ve konut sorunu. Bu iki soruna çözüm aracı olan kentsel dönüşüm ve konut politikaları ise tezin ana konusunu oluşturmaktadır. Bu iki sorun ve çözüm araçlarından etkilenen ve yeri geldiğinde sorunun çözümünü de üreten bir diğer önemli konu ise sosyal yapı ve bu sosyal yapının sürdürülebilirliğidir. Tüm bunları birbirine bağlayan ana tema ise katılım olmuştur. Türkiye'nin ve İstanbul'un deprem riski önemli bir gerçektir. Depremi kabul etmek ve önlemler alarak bir doğa olayının bir doğal afete dönüşmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir. Bu nedenle kentsel dönüşümün amacına uygun bir şekilde yapılması, yöntemlerinin ve modellerinin belirlenmesi, fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan sürdürülebilirliğin sağlanması önemlidir. Kentsel dönüşüm sürecinde farklı paydaşların süreci farklı değerlendirdikleri görülmektedir. Uzmanların, vatandaşların ve diğer paydaşların iletişim içerisinde olması, birbirinden öğrenmesi, birbirini dinlemesi bu nedenle önemlidir. Depremin ne zaman olacağı belli olmadığı için, zamanla yarışan, akılcı ve kurumların üstünde, herkesi kapsayan politikaların yapılması şarttır. Günümüzde sosyal konut ihtiyacı özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde çok daha fazladır. İstanbul'da üst gelir grubuna yönelik boş konutlar bulunurken, sosyal konuta ihtiyacı olan kişilere yönelik yeterli sosyal konut bulunmamaktadır. Bu tezin altını çizmek istediği bir diğer nokta ise sosyal konut üretimindeki politikaların acilen ele alınması gerektiğidir. Geçmişin aksine günümüzde sosyal konut yalnızca gelir durumuna göre talep edilmemektedir, yurt dışında ve ülkemizde konut satın almak istemeyen, kiralık sosyal konut talebi olan, yaşam tarzı ve bakış açısı farklılaşan yeni bir nesil oluşmaktadır. Dünya değiştiği gibi insanların yaşam alışkanlıkları ve hayattan beklentileri de değişmektedir. Yalnızca bu sebepten dolayı bile sosyal konut, ileride devletlerin önemli bir sorunu olacaktır. Bu nedenle rezerv alanlar üretmektense, mevcut sosyal konut stokunun korunması ya da dönüşüm geçirerek yenilenmesi daha sürdürülebilir ve hızlı olacaktır. Günümüzde dünyada ve Türkiye'de yapılan kentsel dönüşümlerde sorunlar ortaya çıkmaktadır, bu sorunlara çözüm getirebilmek amacı ile tez kapsamında kentsel dönüşüm konusu, sosyal konut politikaları ve sürdürülebilirlik ile birlikte ele alınmıştır. Mekânlar insanları, insanlar da mekânları oluşturmaktadır. İnsan faktörünün denklemden çıkarıldığı bir mekân üretiminden söz etmek mümkün değildir. İnsanın davranışları, yaşam tarzı, alışkanlıkları mekânı şekillendirdiği gibi, aynı zamanda mekânın insana sağladıkları da insanın yaşamını şekillendirmektedir. Günümüzde sosyal sürdürülebilirlik ve katılım, insanların yaşam hakkı üzerinde söz sahibi olabilmelerini sağlamaktan daha ötede ve sürekli gelişen kavramlardır. Yönetişim, kendi kendine tasarlamak, kolektif bilinç ve yerellik günümüzde sosyal sürdürülebilirliği sağlayan önemli alt başlıklardır. Kişilerin, yaşayacakları mekânlarda fikirlerinin olması önemlidir, ancak bu fikirleri uygulayacak konumda bulunmaları, sürece adil bir şekilde dahil olmaları daha önemlidir. Bu da sosyal katılım politikalarının artması ile mümkündür. Yaşam hakkını temel alan sosyal konut politikaları ve sosyal devlet anlayışının hakim olduğu refah devleti politikaları incelenerek günümüz sorunlarına geçmişten öğrenerek ve geliştirerek çözüm önerileri getirilmesi hedeflenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nde 1950-1980 yılları arasında inşa edilmiş sosyal konutlar dönemin ideolojisini yansıtmaktadır. Günümüzde ise, bu sosyal konutlar fiziksel ve sosyal açıdan bir yıpranma süreci ile karşı karşıyadır. Bu noktada sosyal konutların kentsel dönüşümü konusu gündeme gelmektedir. Kentsel dönüşümün nasıl olması gerektiği, yöntemleri ve çeşitleri bu tez kapamında ele alınmıştır. Dönemin ideolojik kaygısı ile inşa edilen dünyadaki sosyal konutların, günümüzde nasıl bir dönüşüm geçirdiği, dönüşümün aktörlerinin kim olduğu ve katılımcılığın nasıl yapıldığı günceli takip ederek ortaya konmuştur. Türkiye Cumhriyeti'nin konut üretim biçimlerinden biri olan gecekondu önleme bölgelerinin ilk örneği Tozkoparan Sosyal Meskenleri, bu tez kapsamında çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu alanın seçilme nedeni hem sosyal konut politikalarının, hem kentsel dönüşüm sürecinin, hem de sosyal katılımın sorgulanabileceği bir örnek alan olmasıdır. Sosyal yapı, ikinci bir kentsel dönüşüm süreci ile karşı karşıya kalan, daha öncesinde gecekondu bölgelerinden gelen ve devlet tarafından sosyal meskenlere yerleştirilen kişilerden oluşmaktadır. Komşuluk ilişkilerinin ve sosyal bağların kuvvetli olduğu bir yapısı bulunmaktadır. Bir diğer neden ise, eski yapı stokundan dolayı deprem riskli bir alan olması ve kentsel dönüşüme ihtiyaç duymasıdır. Tozkoparan'ın geçirmekte olduğu kentsel dönüşüm süreci, vatandaşlar, uzmanlar ve diğer paydaşlara anket yöntemi ile sorulmuştur. Anket verileri içerik analizi yöntemi ile incelenerek sonuçlar ortaya konulmuştur. Anket sonucunda: Vatandaş ile bir sözleşmenin yapılmaması, katılımcılığın olmaması, dikey bir hiyerarşik yönetim anlayışı, mülkiyet problemi, TOKİ'ye devredilen alanların belirsizliği, düşük yoğunluğun, komşuluk illişkilerinin ve yaşam tarzlarının tehdit altında olması, 1970 dönemi yapılar yerine 1980 dönemi kooperatif yapılarının yoğunlukta olduğu alanların kentsel dönüşüme girmesi ve bu sürece halkın yeterli düzeyde dahil olamaması, Tozkoparan'daki kentsel dönüşüm sürecinde yaşanan başlıca sorunlar olarak tespit edilmiştir. Anket sonucunda yönetişim, hukuk, ekonomi ve eğitim eksenli düşüncelerin ön planda olduğu ortaya çıkmıştır. Tozkoparan'da yaşanan kentsel dönüşümün paydaşlarından çoğunun bilgi düzeyi yüksektir ancak paydaşlar arasında iletişimsizlik olduğu görülmektedir. Tezin sonuç kısmında, yapılan literatür taraması, incelenen yurt dışı örnekleri de dikkate alınarak sürdürülebilir ve katılımcı bir kentsel dönüşüm süreci için yapılması gerekenler önerilmiştir. Tezin sonucunda elde edilen çıkarım, riskli sosyal konutların sürdürülebilir ve katılımcı kentsel dönüşümünü sağlamak için başta vatandaşlar olmak üzere bütün paydaşların bir araya gelmesi, fikirlerini ortaya koyması, tartışması ve konsensusa varması gerektiğidir. Kimin için kentsel dönüşümün yapıldığı iyi kavranmalı, sosyal dokunun ihtiyaçları ve talepleri göz önüne alınmalı, projenin yapım sürecinde vatandaşlara geri dönüşler yaparak projeye revize vermesi sağlanmalıdır. Tez çalışmasının şekillenmesine katkı sağlayan bazı alt soruların cevapları ise şu şekilde olmuştur: Kentsel dönüşüm projeleri sosyal yapının farklılıklarından uzaklaşarak tek bir amaç için bir araya gelmesini sağlamaktadır, yani toplumun kolektif hareket etme refleksini geliştirmesi açısından olumlu bir sonuç vermektedir. Sürdürülebilirliğin sağlanması için benimsenmesi gereken katılım basamakları ve katılım düzeyleri ile kentsel dönüşüm süreçlerinde uygulanan katılım düzeyleri paralel gitmemektedir. Katılımın en yüksek olduğu nokta halkın projenin tasarımının içinde olmasıdır ancak çoğunlukla günümüzdeki kentsel dönüşüm projelerindeki katılım o düzeye ulaşmamaktadır. Kentsel dönüşüm projeleri sosyal dayanışma duygusunu artırmaktadır, bu dayanışma duygusu ile risklere karşı korunmak için kendiliğinden oluşan öğrenme ve öğretme refleksleri de bilgi düzeyini artırmaktadır. Katılım kentsel dönüşümün tüm aşamalarında olmalıdır ancak bu süreci zamana karşı da yönetmek için her paydaşın kendi yetenek ve sorumluluklarını farkına vararak gerektiği zaman gerektiği yerde katılması sağlanmalıdır. Kentsel dönüşüm süreçlerinde her paydaşın adil katılımının sağlanması gerekmektedir. Siyaset ile daha yakın olan yöneticiler, diğer paydaşlar üzerinde güç kurarak süreci olumsuz bir yöne çekmemelidir.
Effects of the physical environment on fear of crime and self-protective behaviors through city parks

(Graduate School, 2023-01-20) Cihanlı, Gizem ; Kürkçüoğlu, Eren ; 519191026 ; Urban Design

The concept of crime, as a multifaceted concept, has been associated with cities and urban spaces since the emergence of urban design as a phenomenon that has existed throughout history. One of the basic needs of people living in cities, as stated in Maslow's hierarchy of needs theory, is the need for being safe. This phenomenon, which is defined as the perception of safety, is specific to the people living in the cities and may differ between each individual. Although the perception of safety (or fear of crime) in urban spaces is mostly associated with the high crime rate, it is also possible to increase independently from the crime rate. An urban user who does not feel safe in an urban area may have fear of crime even if he has never been exposed to a crime before. On the other hand, these urban users who are afraid of being victims, may lose their relationship with city life and their socialization skills over time. Since the 1960s, many studies have been conducted on crime in urban spaces, and various theories have been put forward. The main idea of these researches is to determine the economic, psychological, social and physical factors that cause criminal behaviors. Thus, crime hotspots were identified based on how urban users perceived the area and created guidelines for crime prevention in these areas. As a result of the researches, it has been observed that people who do not feel safe in an urban space tend to show self-protective behaviors. These behaviors may vary depending on how vulnerable a person is, the features of the environment, and the type of crime they are anxious about confronting in the area. Urban green spaces are open areas located in cities where people can socialize, relax and reconnect with nature. City parks are large, multifunctional urban green spaces that serve as a focal point for the surrounding community and provide benefits to the local population. City parks also play a critical role in maintaining a healthy environment and increase the quality of urban life. However, some studies have found that, in particular circumstances, urban green areas might also have unintended effects for their users, such as increased fear of crime. In this study, fear of crime and self-protective behaviors of urban users were evaluated through public city parks. In order to find solutions to overcome the fear of crime in urban city parks in Istanbul, the perception of safety, fear of crime and self-protective behaviors of the users will be examined in both Maçka Democracy Park (MDP) and Beylikdüzü Valley of Life Park (BYV). Observations and questionnaires were used in order to identify the physical and social factors that lead to fear of crime and self-protective behaviors in these areas. Detailed analyzes showed that both parks have identical characteristics, however, some differences they have a great effect on their perceived safety and fear of crime levels of users. The survey with 27 questions was conducted with 60 users in Maçka Democracy Park and 60 users in Beylikdüzü Valley of Life Park. Findings showed that there is a correlation between the physical environment and the fear of crime. This study lightens a specific research topic with user-based methods; how the physical environment affects people's perceptions and behaviors. Although the relationship between crime and urban design has been investigated in many studies, there has not been enough research on the feelings of insecurity, fear of crime and self-protective behaviors that individuals experience. Besides drawing attention to the increasing criminal behavior in urban areas in Turkey in recent years, this study also contributes to the studies for reintegrating the urban green areas that have the perception of safety for the cities and to the future planning studies within the scope of the spatial interventions.
Envisioning the future of urban design from cinematic spaces: An exploration through science fiction films

(Graduate School, 2025-01-14) Babaoğlu, Dila ; Kürkçüoğlu, Eren ; 519211025 ; Urban Design

Studying the future involves exploring what lies ahead different from the past and present. When future studies are considered together with urban studies, the challenges of envisioning future cities become evident. As indicated in many contemporary urban studies, our cities face a range of issues—social, economic, environmental, governmental, and so on. Reconsidering existing cities' challenges and high urbanization rates, studying the urban future requires more and more attention nowadays. On the other hand, there are various visuals/images generated in envisioning the future of cities. Cinema, as a medium in representing various futuristic urban images and as a form of widely consumed artwork, plays a crucial role in envisioning the future. Films especially in science fiction genre portray many futuristic urban settings through cinematic spaces. This thesis aims to uncover insights from futuristic science fiction films in the study of future in urban design. In order to strengthen the relationship between the possible future settings conveyed through futuristic science fiction films and preferred settings of urban design in the future, science fiction films are explored. In this investigation, hidden/invisible clues of urban designs in cinematic spaces are revealed. It is explored how science fiction films adapt/present different urban design approaches. This thesis proposes how cinematic spaces can be instrumentalized in discussing the future of urban spaces. In order to conduct the investigation, two theoretical sections are organized to discuss how the future city is conceptualized in urban design field (Chapter 2) and to discuss how to read the cinematic representation of the city in cinema (Chapter 3). The exploration of the science fiction films is laid on two stages in Chapter 4 and Chapter 5. First stage is conducted in four phases to investigate the selected 70 science fiction films for their spatial and theoretical references to the future of urban design. At end of first stage, all films are categorized and 6 films are identified to focus on. In second stage of investigation in Chapter 5, selected 6 films are explored by using method of cinemetrics. Reconsidering cinematic spaces by collage, juxtaposition and superposition, the discussion of future urban space and design elements depicted in the sci-fi films is conducted scene by scene. Based on the aim and methodology above, Chapter 2 introduces a framework for studying the urban future. It emphasizes how the future is conceptualized in different fields such as technology, fashion, health in addition to urban studies. It defines science fiction and design fiction. It suggests that design fiction, which emerged in the mix of science fiction and science fact, is a convenient approach to evaluate the futuristic urban design settings from cinematic spaces in the discussion of the future of urban design. It highlights the role of diegetic representations of the urban space in cinematic spaces. Moreover, Chapter 2 provides an alternative reading of concepts developed for the future of space in urban design field. The conceptualization of the future space is grouped under three major groups: (I) designing the future cities originated from the past, (II) designing the future cities as a solution for the ambiguity of space and (III) considering the political motifs in generating futuristic urban concepts. In this chapter, it is concluded that none of these conceptions is singularly effective in approaching the future of urban design. Chapter 3 focuses on cinema and cinematic representation of space. It defines cinema as a type of mass media that is consumed and produced in the cities. It emphasizes how cinematic representation of space attracts various audiences as cine-tourists. Also, Chapter 3 introduces how cinematic space is defined in film studies and puts forward how cinematic representation of the space is convenient for exploring the urban space. Basic terms such as shot, scene and frame are defined in this chapter. Cinemetrics, as an advanced drawing system for representing the space is introduced. The case study of this thesis is comprised of five phases, which are given in Chapter 4 and Chapter 5. In the first phase, a film pool of 70 futuristic science fiction films is generated from the most cited films in the relevant disciplines about the representation of space. In the second phase, all of the films in the pool are reviewed to rediscover their references to the future of urban design. The films that entail spatial references for the future of urban design are converted into ideal drawings. In the third phase, the films are mapped according to their theoretical relevance to the concepts of the future space in urban design, introduced in Chapter 2. In the fourth phase of the investigation, the films are classified according to the time and visual content that they convey. 6 science fiction films, Equilibrium, Dredd, Cloud Atlas, Fifth Element, Logan's Run and Aeon Flux are identified and transferred to the fifth phase. In the fifth phase of the investigation beginning from Chapter 5, the selected 6 films are explored separately to reveal their spatial and theoretical references to contemplate the future of urban design from cinematic spaces. It is focused on how these films convey futuristic design ideas in addition to which clues of urban design they present. To understand how urban design clues are conveyed in the films, film tempo (average shot length) and proportion of scenes that present the urban design characteristic are referred to as supplementary aspects to be combined with the qualitative analysis of the cinematic spaces. To reveal which urban design clues are hidden in the cinematic spaces, scene by scene exploration is conducted with cinemetrics. It is decoded how these films portray various urban design characteristics of city elements, relying on the Lynch's image of the city. Squares, central meeting areas, city centers, streets, pathways, roads, other transportation lines, urban organization, site characteristics, buildings, man-made structures and activities are explored from futuristic urban settings in the cinematic spaces. Each films are reconsidered with which urban design concepts they adapt. It is concluded that 10 design concepts of Totalitarian Architecture, Natural Surveillance System proposed by Jane Jacobs, Acupuncture Urbanism developed by Sola Morales, Radiant City developed by Le Corbusier, Resilient City Concept, Collage City by Rowe and Koetter, Domed City by Fuller, Garden City Movement by Ebenezer Howard, Brutalist Architecture and City Beautiful Movement are adapted in these films. Based on the relationship between the films' release and concept's active period, it is revealed that film's adaptation of urban design concepts, movements and approaches provide evident clues to discuss the future of urban design. In the conclusion part, the thesis contribution to strengthen the link between the science fiction works and the future of urban design is emphasized. This chapter addresses the research questions and denote final remarks to be explored in further studies. Referring relationship between futuristic urban settings in science fiction films and the futuristic cities in the real world, it suggests that the futuristic representations of cities in the cinematic spaces are linked to the existing cities while the future of cities is linked to their futuristic representations in the films. Based on the outcomes generated from this thesis, it is believed that it contributes to strengthen the link between science fictional works particularly conveyed through cinematic spaces and the future of urban design via instrumentalization of cinematic space.
Ethical and aesthetical judgement in open urban space: The case of Taksim Square

(Graduate School, 2023-01-04) Aslan, Selin ; Koramaz, Turgay Kerem ; 519191015 ; Urban Design

Ethical and aesthetical theories intertwine in a way to approach aesthetical content individually and according to the whole it contributes to. In this way, the unity of ethics and aesthetics helps to understand the relationship between the parts of the urban environment, and the whole environment consisting of these parts. Fragmented architectural and urban design practices in the part of the cities lead to aesthetical and ethical discontent of the urban environment with the presence of aesthetically 'ugly' and ethically 'wrong' urban structures and places. These interventions endanger the meaningful unity of the urban environment, disrupting the balance between the parts and the whole. Herein, the definition of 'ugly' and 'wrong' differs according to changing perspectives and subjective judgements of the people. However, responsive cohesion theory offers an ethical basis for the evaluation of aesthetic content of built environment, establishing a bond between the judgements of 'ugly' and 'wrong'. The main approach of the theory depends on the responsiveness of the urban structure to the existing structures of the place as well as the harmony provided by the whole environment. In this way, newly added urban structures are evaluated according to their communication with the existing physical, functional and symbolic pattern of the environment they are a part of. Therefore, according to responsive cohesion theory, ethical fallacies about urban environment are caused by the imposition of urban structures that are not responsive to the existing pattern of their environment and reflect a 'discohesive' attitude. Moreover, such interventions are not only resulted with negative ethical judgments, but also cause aesthetic displeasure in public, who has no chance but to live with them. The main objective of the thesis is to inquire Radford's (2012) argument that people are aesthetically pleased when they relate responsive cohesion, ever firstly presented by Fox (2000), in, around and with the urban structure or place. This argument not only makes a connection between ethical and aesthetical judgements towards the urban environment but also enables to approach the subject on different scales including the individual structure, individual structure with its immediate surroundings and the whole environment with the individual structure. In this regard, the thesis firstly gathers the ethical fallacies based on responsive cohesion theory mentioned in the existing literature, both in architectural and urban scales and proposes a holistic framework for the aesthetic evaluation with an ethical basis. To fulfill the abovementioned objectives and question the proposed framework, the case area was selected as Taksim Square, one of the most important public places of Istanbul. Taksim Square as the case area provides a convenient environment about ethical and aesthetical evaluations by witnessing many demolitions as well as fragmented urban interventions in history. In addition, leading many ethical and aesthetical criticisms, the construction of Taksim Mosque and AKM Building in last year allows to question fragmented urban interventions within the scope of responsive cohesion theory. Therefore, the thesis observes the relationship between responsive cohesion quality and aesthetic judgement, covering the architectural and urban scales over these two new interventions on Taksim Square. In this regard, a questionnaire is conducted with 111 people to observe the relationality of ethical and aesthetical judgements in architectural and urban scales. Firstly, to analyze internal cohesion quality of architectural scale, ethical and aesthetical judgements towards individual structures of AKM Building and Taksim Mosque were questioned. Secondly, urban scale analysis regarding contextual responsive cohesion quality is structured over the streetscapes containing AKM Building and Taksim Mosque separately. Findings obtained from the questionnaire indicates two important claims regarding the unity of ethical and aesthetical judgements and differentiation of architectural and urban scale judgements. Firstly, the framework suggested for the analysis of responsive cohesion establishes meaningful and strong relationship with aesthetic judgement in both architectural and urban scales. However, this relationship is observed to be stronger in the case of Taksim Mosque, where there are negative ethical and aesthetical judgements according to the case of AKM Building. Secondly, in both case areas, the judgements about the individual structures are observed to be more positive than the judgements about the streetscape containing the individual structures. In other words, although there are positive ethical and aesthetical judgements towards the individual interventions, aesthetic displeasure arises in parallel with the lower contextual responsive cohesion quality of the structure in urban scale. Undoubtedly, this result is related with the imposition of partial interventions on urban environment without considering the level of harmony established with the existing pattern of the environment. As a final stage analysis, the relationship between contextual responsive cohesion and aesthetic judgement is elaborated over a symbolic approach, with the help of mental maps collected from a reasonable number of survey respondents. This analysis is resulted with the appearance of the two oldest structures of Taksim Mosque, Maksem Building and Hagia Triada Church, on a very few numbers of mental maps. This result indicates that these two historical structures are in in danger of losing their importance on human perception, under the discohesive attitudes and physical and symbolic dominance of the newly added structures to the square. Moreover, the fact that Taksim Mosque appears in most of the mental maps as the first perceived element draws attention to the 'new identity' of Taksim Square that is incompatible with the physical and symbolic pattern in history. In the light of the main findings of the thesis, it would not be wrong to argue that the fragmented urban interventions added without considering the responsive cohesion with the existing pattern of the urban space cause negative ethical and aesthetic response. Such interventions also cause social dissatisfaction from the urban environment, damaging the relationship of the users with the place. At this point, especially public spaces, where the active public life of the people takes place, appears to be very fragile. Especially in recent years, new interventions as representation of ideological and political powers on public spaces cause the deterioration of the relationship between architectural and urban scales, and damage the meaningful integrity of the city consequently. In order to prevent this, individual parts of the built environment should be reconsidered together with the whole environment they contribute to.
Fener ve Balat semtleri rehabilitasyon programı sonrasında Balat çarşısı'nda yaşanan değişimlerin irdelenmesi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022) Mutcalı, Nihan ; Gökmen Pulat, Gülçin ; 734957 ; Kentsel Tasarım Bilim Dalı

Geçtiğimiz pandemi sürecinde DNA, mRNA kavramları hayatımıza çok hızlı ve kalıcı şekilde girmiştir. Bunun sebebi koronavirüsün hayatımızı tehdit eder boyutta hastalığa sebep olmasıdır. Tedavi amaçlı mRNA aşılarının kullanılması sadece DNA değil RNA üzerine odaklanmamıza sebep olmuştur. Pandemi sürecinde koronavirüse karşı ilaç geliştirilmesi çok büyük önem kazanmıştır. Bu noktada bildiğimiz şey şudur ki vücudumuzda enfeksiyona sebep olan bir bakteri veya virüsün vücut içinde kendi DNA'sının kopyalanmasını durdurduğumuz zaman virüsün hücre çoğalması da önlenmiş olur. DNA replikasyonunun durdurulmasının bir yolu DNA bazlarının tanınmaz hale gelmesini sağlamaktır. Bu amaçla genel olarak ilaç tasarımında ilaçların etken maddelerinin DNA ile kompleks oluşturması beklenmektedir. Kimyasal maddeler DNA'ya bağlandıkları zaman replikasyon işlemi durmaktadır. Çünkü DNA enzimleri ilaca bağlanan bazları tanımaz. Etkin ilaç üretmek için o etken maddenin veya kimyasal maddelerin özelliklerinin bilinmesi kritik bir noktadır. Kimyasalın toksik özelliği varsa daha çok kansere yönelik çalışmalarda kullanılabilir fakat bu toksisite sağlıklı hücreye zarar veriyorsa o ilaç etkin şekilde kullanılamaz. İşte tam bu noktada daha biyo-uyumlu ilaçlar ihtiyaç haline gelmiştir. Son yıllarda biyomedikal alanda ikinci-nesil porfirin türevleri olan ftalosiyaninlere (Pc) daha fazla odaklanılmıştır. Sadece kanser tedavide değil antibakterial-antimikotik olarak, retina kalınlaşmasını tedavide, histopatolojide canlı ve ölü hücreyi birbirinden ayırmada Pc bileşikleri kullanılmaktadır. Pc bileşiklerinin özellikle DNA sarmalı ile etkileşim gösterdiği bilinmektedir. Pc türevlerinin her biri DNA ile farklı şekilde etkileşime girmektedir. Metalli veya metalsiz periferal veya non-periferal sübstitüentli düzlemsel yapıda olan Pc'ler çoğunlukla interkalasyon yapabilmektedir. Fakat silisyum Pc gibi eksenel konumlara bağlı grupları olan Pc türevleri daha hacimli olduğundan DNA bazları veya fosfat-şeker omurgasıyla elektrostatik etkileşime girebilmektedir. Yeni sentezlenen Pc türevlerinin DNA ile etkileşime girip girmediğinin tespit edilmesi için ilk adım etkileşimin UV-vis ve floresans spektrumları ile gözlenmesidir. İster antibakteriyel ister antikanserojen isterse antiromatizmal ilaç olsun biyoteknolojik alanda etken maddenin DNA ile etkileşiminin olup olmaması en kritik noktadır. Bu amaçla bu tez kapsamında yeni suda çözünür asimetrik Pc bileşiklerinin sentezi tasarlanmış ve elde edilenlerin DNA etkileşimleri UV-vis, floresans spektroskopileriyle incelenmiştir. DNA termal denaturasyon grafisinde DNA erime noktası azalttığı yani heliks sarmalının yeni Pc bileşiğiyle etkileşime girerek daha düşük sıcaklıklarda bozunduğu görülmüştür.
Fractal analyzes of age-friendly transportation system: A comparison of the İstanbul Kadikoy and Besiktas

(Graduate School, 2024-05-24) Fathkabir, Mohammadamin ; İnalhan, Göksenin ; 519201024 ; Urban Design

There has been a notable rise in the older adult population and urbanization on a global scale. Urban design has a virtual role in meeting the demands of the old population and promoting their social engagement and independence. The WHO (World Health Organization) has released an all-encompassing manual on age-friendly cities, covering eight categories. Transportation is considered one of the primary concerns highlighted by the WHO. The availability of accessible and dependable transportation choices is significant in ensuring the maintenance of independence and participation in a wide array of social and recreational activities for older individuals. Furthermore, implementing a well-designed transportation infrastructure in urban areas that prioritizes the creation of age-friendly surroundings provides convenient access to various facilities for the older adult population. The objective of this study is to provide a comprehensive analysis of urban transportation networks by evaluating their intricacy and scope via the use of fractal geometry. This research aims to investigate, evaluate, and compare the age-friendliness of urban transportation networks by assessing the complexity and extent of the transportation system using fractal geometry in two particular areas of Istanbul, namely Beşiktaş and Kadıköy. The topic under consideration needs to be more dependable quantitative investigations. This lack of quantitative investigation hinders our understanding of the efficiency and effectiveness of transportation systems in urban areas. Therefore, conducting a comprehensive analysis using fractal geometry can fill this research gap and provide valuable insights into the intricacies of urban transportation. Additionally, such quantitative investigations can inform policymakers and urban planners to make informed decisions to improve the transportation infrastructure for all age groups, including older people. A box-counting study was performed on the Besiktas and Kadikoy transportation networks in Istanbul, which are included in the age-friendly community, to evaluate their age-friendliness and efficiency. The study's results suggest that the public transportation system in Kadikoy exhibits a higher degree of intricacy and resemblance to itself than the system in Besiktas. The public transportation system in Kadikoy demonstrates a higher fractal dimension, suggesting a heightened level of connectivity and efficiency compared to the Besiktas system. This indicates that the residents of Kadikoy are expected to experience advantages from improved transportation infrastructure, leading to reduced travel times and improved connectivity across different parts of the district. In addition, the higher fractal dimension of the public transportation system in Kadikoy may also indicate a more significant number of alternative routes and options for commuters, further enhancing their ability to navigate the district efficiently. The enhanced connection and improved efficiency can foster a more sustainable mode of travel in Kadikoy by promoting a transition towards public transportation and diminishing dependence on private automobiles. Additionally, the higher fractal dimension in Kadikoy implies a more robust and interconnected network, allowing for easier access to various amenities and services within the district. This could boost the well-being of inhabitants. The results of this research may be used in public transportation to evaluate its effectiveness by identifying its strengths and weaknesses. Therefore, this strategy seeks to aid policymakers and planners in thoroughly comprehending the current transportation system's benefits and drawbacks.
Geleceğin kentlerinde kamusal açık alan tasarım niteliklerinin değerlendirilmesi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-07-19) Kılıçdağ, Büşra ; Ocakçı, Mehmet ; 519191004 ; Kentsel Tasarım

İnsanların, toplum ve çevre ile iletişim ve etkileşim kurduğu, yeni deneyimler kazandığı, toplum duygusunu hissettiği mekân olarak kamusal açık alanlar; sosyal, kültürel, politik, psikolojik ve mimari açılımları barındıran çok bileşenli bir olgudur. Kentsel yaşam içerisinde birey-toplum arasındaki ilişkinin fiziksel çevre tarafından desteklendiği bu alanlar dinamik bir sosyo-mekânsal yapıya sahiptir. Temelde bireyler gereksinim ve beklentileri doğrultusunda kamusal açık alanlar ile etkileşim kurmakta ve mekânın biçimlenmesini de bu doğrultuda etkilemektedirler. Kamusal açık alanlarda kullanıcıların bu iletişim ve etkileşimi kurması, kentsel mekânın örüntülerini algılayabilmeleri, benimseyebilmeleri ve kullanabilmeleri ise mekânın nitelikleri ile doğrudan ilişkilidir. Literatürde kamusal açık alanların tasarımlarının sosyo-mekânsal yapısında etkili olarak kullanıcıların bu mekanlara ilgi duymasını sağlayan, yönlendiren ve kullanımını teşvik eden birçok tasarım niteliği bulunmaktadır. Tasarım çalışmalarında etkili olan bu nitelikler birbirini tamamlamakta ve hatta bazı niteliklerin yarattığı etki başka bir niteliği şekillendirerek bir ilişki ağı sistemi kurmaktadır. Bu alanlar, tasarım niteliklerinin bir arada ve doğru ilişkiler çerçevesinde değerlendirilmesiyle anlamlı hale gelmekte ve başarılı olmaktadır. Kamusal açık alanlar, tarihsel süreçte teknolojik gelişmelerin etkisiyle sosyo-mekânsal yapılarında önemli dönüşümler geçirmiş ve bunun sonucunda mekân tasarımına ait kavramlar da gelişmiş ve değişmiştir. Özellikle Endüstri Devrimi sonrasında gelişen teknolojilerin yarattığı katalizör etkisi, kamusal açık alanların dönüşüm sürecine hızlanan bir ivme kazandırmıştır. Bu süreçte, teknolojinin etkisi ile toplum yapısında gerçekleşen her değişim kamusal açık alanları değiştirmiş, bu alanlar değişirken de toplumu dönüştürmüştür. Bu bağlamda teknoloji-toplumsal yaşam-kamusal açık alanlar arasında simbiyotik bir ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Kamusal açık alan ve teknoloji ilişkisi, toplumun iletişim, etkileşim ve deneyim süreçlerini etkilemekte ve bu ilişkinin doğru bir şekilde ele alınmaması bu alanların kullanıcılar tarafından tercih edilmemesine sebep olabilmektedir. Bunun sonucunda ise kamusal açık alanlardaki toplumsal yaşam olumsuz etkilenebilmektedir. Ancak kamusal açık alanlar, kent içerisinde toplumsal yaşam kalitesinin sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle son dönemde yaşanan pandemi süreci, bu alanların toplumsal yaşamdaki önemini bir kez daha vurgulamış ve insanların fiziksel çevre ve sosyal etkileşime olan gereksinimlerini hatırlatmıştır. Günümüzde kamusal açık alanlarda toplumsal etkileşimin desteklenmesi, teknoloji etkisiyle farklılaşan kullanıcı gereksinimlerinin başarılı bir şekilde karşılayabilmesine bağlıdır. Bu da ancak teknolojik gelişmeler doğrultusunda oluşan yöntemleri, teknikleri anlamak, değerlendirmek ve mekânın tasarım aşamasından uygulama aşamasına kadar kullanmakla sağlanabilir. Tasarım sürecinde mekân tasarım niteliklerinin temel alınmasının ise inovatif ve çağdaş bir yaklaşımı beraberinde getireceği öngörülmektedir. Bu yaklaşım gelecek tasarımlarında kullanıcı gereksinimlerini karşılamayı hedefleyen, teknolojiyle entegre edilmiş, işlevsel ve estetik açıdan zengin mekanların ortaya çıkmasında önemli bir katkı sağlayabilir. Aynı zamanda bu yaklaşım çerçevesinde gerçekleştirilen tasarım uygulamaları ve mekânsal düzenlemelerde mekân tasarım niteliklerine farklı boyutlar kazanmasında da etkili olabilir. Bu doğrultuda, son dönemde gelişen teknolojilerin doğru bir şekilde ele alınması ve kamusal açık alan tasarımlarında yaratacağı etkinin analiz edilmesi gereklidir. Bu kapsamda tez çalışmasının amacı; yeni gelişen teknolojiler ve kullanıcı gereksinimleri doğrultusunda geleceğin kamusal açık alanlarında etkili mekân tasarım niteliklerini belirlemek ve bu niteliklerin önem/öncelik değerlerini saptayarak, gelecekteki tasarım çalışmaları için kavramsal bir çerçeve oluşturmaktır. Çalışmanın amacı doğrultusunda hipotez olarak; teknolojik gelişmelerle geleceğin kamusal açık alan tasarımlarında etkili mekân tasarım niteliklerinin anlamlarının farklı boyutlar kazanacağı ve bu doğrultuda önem/öncelik değerleri değişeceği savunulmaktadır. Bu hipotezin test edilmesi için öncelikle gelecek tasarım çalışmalarında kamusal açık alanların sosyo-mekânsal yapısında etkili tasarım niteliklerinin belirlenmesine yönelik literatür araştırmasında toplam 56 nitelik saptanmıştır. Bu nitelikler anlamsal açıdan benzerlik gösterenler dışarda bırakılacak şekilde bir kısmı alt nitelik olarak gruplanmış ve bu işlemin sonucunda birçok tasarım niteliğini kapsayan 6 temel nitelik ve 40 alt parametre belirlenerek çalışmanın modeli oluşturulmuştur. Belirlenen temel niteliklerden ikisi teknolojinin etkisiyle kamusal açık alanlarda oluşan sorunlardan yola çıkılarak tasarım niteliği olarak çalışmaya dahil edilmesi uygun bulunan kapsayıcılık ve ekolojik yaklaşım kavramları olup diğer nitelikler ise; imaj/imge oluşturma, çeşitlilik, okunabilirlik ve konfordur. Bu nitelikler son dönemde gelişen ve geleceği şekillendireceği öngörülen teknoloji başlıklarıyla ilişkili olarak ele alınmış niteliklerin anlamları farklı boyutlarda değerlendirilmiştir. Araştırmanın son aşamasında geleceğin kamusal açık alanlarında etkili olacağı belirlenen bu altı mekân tasarım niteliğinin hangilerinin ön planda değerlendirileceğini saptama amacıyla ANP (Analytic Network Process) metodu kullanılmıştır. Bu kapsamda mimar, peyzaj mimarı ve şehir planlama meslek gruplarından 44 uzmana ulaşılarak yöntem çerçevesinde hazırlanan değerlendirme çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda uzmanlardan elde edilen sonuç verileri ayrı ayrı Super Decisions yazılımına işlenerek çıkan sonuçların tutarlılık analizi gerçekleştirildikten sonra niteliklerin önem ağırlık değerleri belirlenmiştir. Bu değerler uzman katılımcılar arasında meslek ve unvanlarına göre kurulan çapraz ilişkiler bağlamında gruplanmış ve her grup için niteliklerin önem ağırlıkları ve oransal değerleri hesaplanmıştır. Çalışmanın sonucunda mekân tasarım nitelik anlamlarının gelişen teknolojilerin etkisiyle farklı boyutlar kazanabileceğinin yanı sıra yeni niteliklerin oluşabileceği ve bu niteliklerin önem ağırlıklarının ANP metodu kapsamında değerlendirilerek gelecek tasarım çalışmaları için kavramsal bir çerçeve oluşturabileceği görülmüştür. Bu kapsamda elde edilen sonuç bulgularına göre uzmanların dahil edildiği değerlendirme aşamasında kurulan iki çapraz ilişkide de benzer veri sonuçları ortaya çıkmış ve beklenildiği gibi gelecek tasarım çalışmaları için niteliklerin önem/öncelik değerlendirmesinde farklılaşmalar gözlemlenmiş ve çalışmanın hipotezi ispatlanmıştır. Buna göre kurulan iki çapraz ilişkiye ait bulgular incelendiğinde, teknolojin etkisi çerçevesinde çalışma kapsamına tasarım niteliği olarak dahil edilen ekolojik yaklaşım ve kapsayıcılık kavramlarının diğer niteliklerinden çok daha yüksek bir önem ağırlığında değerlendirildiği saptanmıştır. Bu bağlamda, çapraz ilişkilerde oransal değerler farklı olmasına rağmen, ilk üç sırada önceliklendirilen nitelikler aynıdır ve bu sıralama ekolojik yaklaşım, kapsayıcılık ve konfor şeklindedir. Öte yandan, imaj/imge niteliği ise önem/öncelikte en son sırada yer almanın yanı sıra oransal açıdan diğer niteliklere kıyasla oldukça düşük önem ağırlığında değerlendirildiği görülmüştür. Okunabilirlik ve çeşitlilik nitelikleri, iki çapraz ilişkide de dördüncü veya beşinci sıralarda yer almış ve oransal değerlere bakıldığında ise çeşitlilik niteliği biraz daha yüksek bir ağırlık değeri verilmiştir. Tez çalışmasında aynı zamanda teknolojinin etkisiyle tasarım niteliklerinin anlamlarının kazandığı farklı boyutlar ve önem/öncelik sıralaması bağlamında gelecek tasarımlarının kullanıcı gereksinimlerini ne ölçüde karşılanabileceği de incelenmiştir. Elde edilen sonuç bulguları, teknolojik gelişmelerin mekân tasarım nitelikleri kapsamında tasarım çalışmalarına ve mekânsal düzenlemelere entegre edilmesi ile kamusal açık alanlarda işlevsellik, estetik, kullanılabilirlik ve toplumsal gereksinimlere yönelik etkili çözümlerin geliştirilmesine olanak sağlayacağı yönündedir. Bunun yanı sıra teknolojinin kamusal açık alanlara entegrasyonu, sadece mekânın fiziksel özelliklerini değil, aynı zamanda toplumsal etkileşimi ve deneyimini de büyük oranda etkileyecektir. Bu bağlamda, geleceğin kamusal açık alanlarında teknolojinin etkisiyle ekolojik dengeyi koruyan, kullanıcıların gereksinimlerine daha iyi yanıt veren ve inovasyonun ön planda olduğu tasarımların gerçekleştirilebileceği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda tüm teorik çerçeve ve değerlendirme çalışmasının, teknolojinin mekân tasarım niteliklerine olan etkisinin değerlendirilmesinde ve teknolojinin bu nitelikler çerçevesinde tasarım çalışmalarında ele alınmasıyla gelecek kamusal açık alan tasarımlarının nasıl şekillenebileceğine dair ilgili meslek gruplarına yararlı bir perspektif sunarak katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
İklim değişikliği sonucu yükselen deniz seviyelerine çözümler: Yüzen yapılar ve yerleşimler için konsept bir model önerisi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-01-26) İnce, Işıl ; Kürkçüoğlu, Eren ; 519181011 ; Kentsel Tasarım

Küresel iklim değişikliği olayları dünyayı etkisi altında bulunduran, doğal ve özellikle insan aktiviteleri kaynaklı değişimlerin tümünü yansıtan oldukça önemli bir konudur. Günümüz kentlerinde dolaylı veya dolaysız küresel ısınmanın neden olduğu çevresel felaketlerin artışı, bu değişime yol açan etkenlerle birlikte çevrede çeşitli potansiyel etkiler oluşturmuş ve yakın geçmişte etkileri arttırıcı rol üstlenmiştir. Uluslararası İklim Değişikliği Paneli'ne göre iklim değişimine yol açan etkenler arasında dünya popülasyonunun çok hızlı artması neticesinde insan faaliyetleri sonucu makine kullanımının getirdiği çevreye verilen yüksek salınımlar rol oynamaktadır. Meydana gelen değişimlerin doğal çevre, insan sağlığı ve özellikle deniz seviyeleri üzerine ciddi potansiyel etkileri olduğu bilinmektedir. Yükselen deniz seviyeleri kavramı iklim değişikliklerinin potansiyel etkisi olarak bir çevresel felakete dönüşmeye başlarken, küresel ısınmanın yükselişi ile etkisi giderek artarak okyanus, deniz, nehir gibi yaşam ve ticaretin canlı olduğu kıyı alanlarında yaşamı olumsuz kılmayı sürdürmektedir. Global Riskler Raporu'nda belirtildiği üzere okyanusların 2100 yılı itibari ile 2,5 metre, 2100'den sonra 6 metreye kadar yükseleceğini ve kıyı alanlarının yüzde doksanının ortalamanın üzerinde bir su seviyesi artışı yaşayacağını belirtmiştir. Risk altındaki ülkelerin büyük şehirlerini, sahil bölgelerini ve kıyılarını tehdit eden yükselen deniz seviyeleri hususu, ek olarak batan şehirler kavramını tetikleyerek konunun önemini açıkça göstermektedir. Dünya Ekonomik Forumu'na göre Hollanda, Hindistan ve Asya ülkeleri batan şehir olabilecek lokasyonlarda yer almakta olan ülkelerdendir. Bu kapsamda ülkelerin batarak yok olmaması için alınması gereken önlemlerden ve gerekliliklerden söz edilmiştir. Kentsel ölçekte ve yapı düzeyinde yüzen yapıların iklim değişikliğine bağlı yükselen deniz seviyeleri ve diğer afet durumlarına kapsamlı şekilde yanıt verebilmesi; tarihsel gelişim, kavram ve özellikler detaylıca araştırılarak tespit edilmiştir. Yüzen yapıların tarihsel gelişiminde yer alan palafitler, amfibik ve hareketli yüzen yapılar kullanım türleri bakımından literatürde incelenmiş; yapıların tasarım yaklaşımı, malzeme seçimleri ve çevreyle ilişkileri değerlendirilmiştir. Her üç yapı tipinin de birbirine benzer özellikleri taşıdığı ve bir bakıma zamanla gelişerek mevcut birimleri oluşturduğu söylenebilmektedir. Kullanım türleri bakımından incelenen örnekler sonucunda araştırma kapsamında yüzen yapıların çoğunlukla konut fonksiyonu olarak kullanıldığı görülmüş ve bölüm özel ile kamusal yüzen yapılar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Yapıların iki fonksiyonla kullanılıyor oluşunun yapının özelliklerine etki ettiği gözlemlenmiştir. Bu kapsamda araştırmanın devamında verilmesi istenen konsept bir model önerisi hedefiyle yüzen şehir araştırmaları yürütülmüş; bu kavramın günümüzde gerçekleşmesi planlanan yeni bir konsept olduğu, ancak kentsel ve şehir ölçeğinde karşılığının bulunabilmesi potansiyeline sahip olup olunmadığı sonucuna olan yakınlık, tasarlanan projeler üzerinden irdelenmiştir. Bilgiler çerçevesine çalışmada öncelikle küresel iklim değişimi ve yüzen yapı ile şehirler kavramlarının literatür taraması yapılmış, güncel kuramlarda ve raporlarda iklimin yeri, önemi, güncel durumu ve yüzen yapıların oluşumları incelenmiştir. Ardından iklim değişikliği ve yüzen mimari yapılar bağlamında bir aksiyon planı ve konsept bir model önerisi üretebilmek için bazı parametreler oluşturulmuştur. Parametreler sayesinde bir kentsel ölçekte aksiyon planı etaplarına başlangıç tarif edilmiş, etaplama gelişimi ortaya konmuştur. Yönetsel düzeyde ele alınmasının ve taşkın riski altında bulunan bölgelere uygulanmasının önerildiği bir faz diyagramı oluşturularak, farklı senaryolar açıklanmıştır. Genel kapsamda deniz seviyelerinin 5 metre ve 10 metre artacağı planlanarak oluşturulan bir felaket senaryosu sisteminde önerilecek konsept modelin nasıl çalışacağı gösterilmiştir. Araştırmanın son bölümünde deniz seviyelerinin yükselmesi durumuna mimari çözümler getirebilmek amacıyla konsept bir model önerisi geliştirilmiştir. Oluşturulan konsept model önerisinin önemi, özellikleri, birleştirilme organizasyonu iki ve üç boyutlu mekânsal diyagramlar ile aktarılmış; farklı iki tip model önerilmiştir. Konut ve ticari olarak ayrı fonksiyonlara sahip iki modül, yapısal bakımdan değerlendirilerek sahip olması gereken mimari ihtiyaçlara göre düzenlenmiştir. Üretilen modellerin bir çevrede entegre olabilme becerileri sunulmuş ve süreç katmanlaması gerçekleştirilerek bir mekâna yerleşme ilkeleri tariflenmiştir. Varsayımsal bir kentsel çerçevede suların yükseldiği ve çekildiği bir senaryoda mevcut sabit konutlar ile öneri modüllerin mekânda meydana gelen farklılara verdiği tepkilerin tespiti görsellerle kademeli olarak aktarılmıştır. Tüm teorik çerçeve ve önerilen aksiyon planı ile konsept modüllerin sonucunda, aksiyon planın konsept modülleri kapsadığı ve birlikte uygunluk kriterlerini büyük ölçüde arttırdıkları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmalar sonucunda özellikle son on yılda tariflenen afet senaryoları için su seviyelerini yönetebilmek, su ile ilişkili olan veya olmayan farklı afet olaylarına uyum göstermek ve insan ile doğayı birbiri üzerinde tutmadan kucaklayıcı ve koruyucu yöntemlerle daha güvenli kentler yaratabilmenin olası bir ifadesi olarak; araştırmada önerilen adapte edilebilir yüzen yapı ve yerleşkeler içindeki planlanmalar, hedeflenen gelişimi destekleyici pozitif niteliklere sahiptir. Bu çıkarımla araştırmanın sonuç ve değerlendirme bölümünde, gelecek çalışmalar için potansiyel senaryoların kısıt ve fırsatları ayrıca ortaya konarak bir planlama stratejisi vurgulanmıştır.
İstanbul konut alanlarındaki değişimin yapılı çevre bileşenleri yönünden çözümlenmesi

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-01-24) Yetiş Çakmak, Ebru ; Terzi, Fatih ; 519181024 ; Kentsel Tasarım

Yapılı çevre kavramı, kentte parçalar halinde tasarlanmış bileşenlerin entegrasyonundan oluşan bütüncül bir kavramdır. Yapılı çevrenin anlaşılabilmesi için onu oluşturan bileşenlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin anlaşılması gerekmektedir. Evimizin penceresinden dışarıya baktığımızda gözlemleyebildiğimiz insan yapımı olan tüm nesne ve ortamlar (binalar, yollar, köprüler, açık alanlar, parklar, otomobiller vb.) kentsel yapılı çevrenin bir parçasını oluşturmaktadır. Kentsel yapılı çevreyi oluşturan bileşenleri araştırmacılar tarafından şehir, mahalle, yapı adası, parsel gibi çok çeşitli ölçeklerde ele alınmakta, kentsel örüntü, ulaşım, altyapı, açık ve yeşil alanlar, yoğunluk ve arazi kullanımı gibi bir dizi bileşenle ifade edilmektedir. Kentin yapılı çevresini oluşturan yapılar, yapı grupları ve bunların bir araya geliş biçimleri, yapılar arasındaki boşluklar, yapıların büyüklükleri, yapı sayısı ve yoğunluğuna ek olarak kentte var olan arazi kullanımı kentteki ilişkileri etkilemesi nedeniyle oldukça önemlidir. Kentin biçimlenmesine yön veren bu bileşenler bir araya gelerek kentsel yapılı çevreyi oluştururken, aynı zamanda kentsel açık alanların oluşumunu da yönlendirmektedir. Kentlerde yaşanan hızlı nüfus artışı ve düzensiz yapılaşma yapılı çevre üzerindeki baskıların artmasına ve yapılı çevrenin karakteristiğinin değişmesine neden olmaktadır. Yapılı çevrede meydana gelen bu değişiklikler, kimi zaman yapılı çevrede var olan karakter ve niteliklerin güçlenmesini sağlamakta kimi zaman ise, yapılı çevrede nitelik kaybına ve yapılı çevre kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır. 1950'li yıllardan itibaren hız kazanan sanayileşmeye birlikte yoğun bir göç hareketine sahne olan İstanbul'da, göçle gelen nüfusun ihtiyacının karşılanması amacıyla her geçen gün yeni konut alanları açılmış, yeni ulaşım arterleri inşa edilmiş, mevcut arterler genişletilmiş ve kent hızlı bir değişim, dönüşüm ve yoğunlaşma süreci içerisine girmiştir. Bu yılları izleyen süreçte, gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmayla birlikte, İstanbul'un makroformu önemli ölçüde değişmeye başlamış, kente yeni göç eden nüfus kentin çeper bölgelerine yerleşerek bu alanlarda düzensiz, her türlü altyapıdan ve yaşam koşullarından uzak kent parçalarının oluşmasına neden olmuşlardır. Hızla gerçekleşen yayılma süreci, kentin doğal yapısında da bozulmaları berberinde getirmiştir. Bu durum, İstanbul'un mekânsal yayılmasının fiziksel çevre ve sürdürülebilirlik konuları bağlamında yeniden sorgulanmasını gerektirmektedir. Dolayısıyla, İstanbul bugün kapasitesinin çok üstüne nüfus ve yapı yoğunluğunu barındırmakta, sürdürülebilir gelişimden uzak bir yapılaşma süreci yaşamaktadır. Bu çalışma, 1950'li yıllardan itibaren değişim, dönüşüm ve yoğunlaşma süreci içerisinde giren İstanbul'da farklı niteliğe sahip konut alanlarında (düzenli, düzensiz, tarihi konut, toplu konut ve düzenli, düzensiz ve toplu konut gibi birden fazla gelişme türünü bir arada barındıran karma konut dokularında) 2005 yılından günümüze kadar olan yaklaşık son 15 yıllık süreçte, meydana gelen değişimin, yapılı çevre unsurları bakımından çözümlenmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, 2005 yılında yapılan İstanbul'da Konut ve Yaşam Kalitesi Araştırması kapsamında tasarlanan ve İstanbul Metropoliten Alanı sınırları içindeki konut alanlarından seçilen doku örnekleri kullanılmıştır. 2005 yılına ait araştırma projesine ait örneklem alanlarda (100 ve 200 m. yarıçaplı daire içerisinde kalan 900 adet konut dokusunda) yapılaşma katsayıları, toplam açık alan oranı, toplam yaşanabilir alan oranı gibi yapılı çevreye ilişkin özellikler ölçülerek İstanbul'un farklı niteliğe sahip konut dokularında (düzenli yapılaşan konut dokuları, düzensiz yapılaşan konut dokuları, çoklu gelişme türüne sahip dokular, tarihi konut dokuları, toplu konut dokuları) yapılı çevre karakteristiği çözümlenmiştir. Böylelikle, gerek İstanbul'un her iki yakasında gerekse farklı ilçe ve mahallelerinde yapılaşma yoğunlukları, açık alan oranları ve yaşanabilir alan oranları kapsamında yapılı çevre kalitesi araştırılmıştır. Dolayısıyla, bu tez çalışmasında, 2005 yılına ait araştırma projesi kapsamında tasarlanan örneklem alanlarında, 2021 yılı verileri kullanılarak güncel bir çözümleme yapılmış ve İstanbul konut alanlarında yaklaşık son 15 yılda meydana gelen ortaya koyulmuştur. Çalışma sonucunda, İstanbul'da 2005 yılından bu yana inşaat yoğunluğunun ilçelerin büyük çoğunluğunda (özellikle kentin çeperinde yer alan ilçelerde) artış gösterdiği ve buna paralel olarak kentin açık alanlarında ciddi azalmaların gerçekleştiği tespit edilmiştir. Konut alanlarında meydana gelen değişikliklerin, çoğunlukla düzensiz (plansız) ve karma (düzenli, düzensiz ve toplu konut alanlarının bir arada bulunduğu konut alanları) gelişim gösteren konut alanlarında gerçekleştiği görülmüştür. Yaklaşık son 15 yıllık süreçte, İstanbul'da inşaat yoğunluğunun artmasına paralel olarak; konut alanlarında açık alanlar ile inşaat yoğunluğunu ilişkilendiren açık alan indeksi ve yaşanabilir alan indeksi değerlerinde ciddi bir azalmanın yaşandığı ve dolayısıyla açık alan-yoğunluk dengesinin giderek bozulduğu, konut alanlarının sağlıksız yaşam çevrelerine dönüştüğü ve İstanbul il genelinde mevcutta yetersiz olan açık alanların daha da yetersiz hale geldiği görülmüştür.
Kamusal açık alanlarda değişen mikro iklim koşulları ve dış mekân termal konfor: Taksim Meydanı ve Gezi Parkı örnekleri

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-03-06) Hafızoğlu, Eda ; Ertekin Oruç, Gülden Demet ; 519191007 ; Kentsel Tasarım

Günlük yaya trafiğini ve çeşitli açık hava aktivitelerini barındırarak toplumun ortak kesişim alanı olan, kentsel yaşamı destekleyen ve kente nefes aldıran kamusal açık alanlar, sürdürülebilir kentsel çevre yaratmak için önemli tasarım unsurlarıdır. Doğal ve yapılı çevre bileşenlerinden oluşan bu kentsel açık alanlar, içerdikleri bitki örtüsü, su kütlesi ve döşeme malzemesi gibi çeşitli peyzaj elemanlarının oluşturduğu mekânsal farklılıklarla iklim bileşenlerini yerel ölçekte etkileyerek birbirinden farklı mikro iklim koşulları meydana getirmektedir. Bu koşullar bireylerin kendilerini termal olarak rahat veya stresli hissetmelerine neden olup mekân içerisindeki konfor durumlarını ve dolayısıyla mekân kullanımını ve beraberinde kentsel canlılığı önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle, kullanıcı sağlığı ile konforunu destekleyen kamusal açık alanların planlanması ve tasarlanması ve böylelikle, mikro iklime duyarlı günümüz ve geleceğin kentlerinin inşa edilmesi için yayaların açık alanlarda maruz kaldığı termal koşullardan duydukları memnuniyet düzeylerinin belirlenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda, dış ortamlardaki kullanıcı termal algılarının ve konfor koşullarının nesnel saha ölçümleri ve öznel değerlendirmeler üzerinden incelenmesi gerekmektedir. Bu iki yöntemin bir arada kullanılması, objektif verilerin yanı sıra kullanıcıların subjektif deneyimlerinin de dikkate alınarak daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmelerin yapılmasına imkân sağlamaktadır. Küresel çapta yaşanan hızlı kentleşme süreçlerinin ve beraberinde artan nüfus yoğunluğu, betonlaşma, ekolojik bozulmalar ve iklim değişikliği etkilerinin esasen şehirlerdeki açık alanlar üzerinde baskı oluşturması nedeniyle özellikle son 20 yıldır dünya genelinde konuya ilişkin artan bir ilgi olmasına karşın, çalışmaların çoğu halen özgün veri eksikliğine sahip olup özellikle Türkiye'de yürütülen çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır. Bu çalışma, objektif ve subjektif veriler üzerinden, İstanbul metropolünün merkezinde yer alan kamusal açık alanların yaz mevsimi gündüz saatlerindeki mikro iklim ve dış mekân termal konfor koşullarını analiz etmeyi, bu alanları ziyaret edenlerin termal algıları ile memnuniyet düzeylerini belirlemeyi ve yaz dönemi için bölgeye özgü termal konfor ölçeğini tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan ve gün içerisinde şehrin en yoğun kullanım oranlarına sahip kamusal açık alanlarından olan Taksim Meydanı ve Gezi Parkı'nın mekânsal kompozisyonları ve bu mekânların gün içerisindeki doluluk seviyeleri göz önüne alınarak seçilen 4 lokasyonda, 30 Temmuz - 2 Ağustos 2022 tarihleri arasında, saat 10:00'dan 18:00'a kadar eş zamanlı olarak mikro iklimsel izleme ve rastgele seçilen yayalarla 400'ün üzerinde yüz yüze anket görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Mikro iklimsel izleme kapsamında, görüşülen her bir birey için termal ortamların hava sıcaklığı, bağıl nem, rüzgâr hızı ve yönü parametreleri taşınabilir meteorolojik istasyon cihazları aracılığıyla ölçülmüştür. Anket görüşmeleri kapsamında ise, katılımcılardan cinsiyet, boy/kilo, yaş, etnik köken, son 1 saatteki aktivite düzeyleri, alanı ziyaret etme ve bulundukları konumları seçme nedenleri gibi kişisel bilgiler toplanmış ve anlık termal duyumlarını, termal koşulları kabul etme düzeylerini, termal tercihleri ile tercih ettikleri her bir iklimsel parametrenin seviyelerini ve genel konfor durumlarını ASHRAE ile McIntyre ölçeklerine göre oylamaları istenmiştir. Aynı zamanda, katılımcılar bulundukları lokasyonlar için tercih ettikleri peyzaj elemanlarını işaretlerken; bu esnada, katılımcıların giydikleri kıyafetler ve lokasyonlar içerisindeki konumları not edilmiştir. Sonrasında, seçili lokasyonların ve yakın çevrelerinin doğal ve yapılı çevre özellikleri fiziksel saha ölçümleriyle belirlenip ENVI-met mikro iklim simülasyon programında 3 boyutlu olarak modellenmiştir. Ardından, mikro iklimsel izleme kapsamında ölçülemeyen ortalama radyan sıcaklık parametresi oluşturulan 3B modeller ve ölçülen iklimsel parametreler kullanılarak ENVI-met programında her bir katılımcı için simüle edilmiştir. Dış mekân termal konfor hesaplamalarının yapılabilmesi amacıyla dış ortam koşullarını iyi bir şekilde temsil eden, çalışmalarda yaygın olarak kullanılan ve °C cinsinden ifade edildiği için anlama ve diğer parametrelerle karşılaştırma kolaylığı sağlayan Fizyolojik Eşdeğer Sıcaklık (PET) indeksi bu çalışma için seçilmiş olup katılımcıların PET değerleri, yapılandırılmış ENVI-met simülasyonlarına anket ve gözlemlerden elde edilen kişisel bilgilerin girilmesiyle hesaplanmıştır. Bunun sonucunda, ölçülen iklimsel parametreler ve hesaplanan PET değerleri ile anketlerden toplanan kişisel bilgiler ve oylar zamansal ve mekânsal olarak analiz edilirken; PET değerleri, bu değerlere karşılık gelen termal duyum oylarıyla basit lineer regresyona tabi tutulmuştur. Böylelikle, regresyon eğrisi üzerinden çalışma alanı için yaz dönemi nötr konfor sıcaklığı, termal konfor aralığı ve termal olarak kabul edilebilir konfor aralığı belirlenmiştir. Çalışmanın bulguları, kamusal açık alanların içerdikleri çeşitli peyzaj kompozisyonlarına göre birbirinden farklı mikro iklim koşullarına sahip olduğunu ve dış ortamlardaki termal konfor seviyelerinin bu koşullara ve yayaların kişisel özelliklerine göre zamansal ve mekânsal olarak önemli ölçüde farklılaştığını göstermektedir. Aynı zamanda çalışma, termal koşulların algılanmasının ve değerlendirilmesinin yayaların deneyimlerine göre öznel bir sürece tabi olduğunu gösterirken; yayaların mekâna geliş amaçları doğrultusunda genel konfor durumlarını çoğu zaman termal hassasiyetleri üzerinden ifade etmeyebildiklerini, ancak farklı termal duyumlara ve tercihlere sahip olsalar bile kabul etme düzeylerine göre koşullara tolerans gösterebildiklerini kanıtlamaktadır. Ayrıca çalışma, dış mekân termal konfor aralıklarının yere özgü belirlenmesinin önemini vurgularken; aynı zamanda İstanbul için objektif ve subjektif verilerin eş zamanlı elde edildiği ilk çalışma olma özelliğini göstermektedir. Bu doğrultuda, açık alanların termal konfor koşullarının İstanbul gibi kentsel ısı adası sorunu yaşayan şehirlerde mikro ölçekte sorgulanması yere özgü sürdürülebilir kentsel politikaların oluşturulmasını sağlayarak günümüz ve geleceğin en şiddetli küresel ve ulusal sorunlarından biri olan iklim değişikliği ve sıcak hava dalgalarına karşı daha dirençli kentlerin yaratılmasına olanak tanıyacaktır.
Kamusal alan olarak meydanlara erişilebilirlik ve ulaşım türü seçiminin etkilerinin değerlendirilmesi, İstanbul Tarihi Yarımada örneği

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-05-06) Turan, Bengisu ; Ayataç, Hatice ; 519141002 ; Kentsel Tasarım

Bu tezin amacı, kamusal alan kavramının tarih boyunca nasıl ele alındığını, özellikle kent meydanlarının kent yaşamındaki önemini ve bu meydanlara erişimin ve ulaşımın kentlilerin günlük hayatına olan etkilerini incelemektir. Kamusal alanların sadece fiziksel mekanlar olmanın ötesinde sembolik anlamlar taşıdığı vurgulanmakta, özellikle kent meydanlarının kent yaşamının odak noktası olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda, kent meydanlarına erişim ve ulaşımın önemi vurgulanmakta, bu unsurların kentlilerin günlük hayatını doğrudan etkilediği ve bireylerin ulaşım tercihlerinin kentsel erişilebilirlik üzerinde belirleyici bir rol oynadığı ifade edilmektedir. Ayrıca, kentsel erişilebilirliğin temel bir hak olduğu ve planlama literatürü ile mevzuatlar tarafından öncelikli bir konu olarak ele alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Tezin kapsamında, İstanbul'un tarihi kentsel yarımadasında bulunan seçili meydanlara erişilebilirlik, farklı ulaşım türleri bağlamında incelenmiş ve kullanıcıların ulaşım tercihleri ile kullanım amaçları arasındaki ilişki temel parametreler üzerinden değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, teorik bilgiler alan çalışmasıyla test edilmiş ve İstanbul'un tarihi kentsel dokusundaki meydanlarda gerçekleştirilen analizlerle desteklenmiştir. Sonuç bölümünde, yapılan analizler ve değerlendirmeler sonucunda elde edilen bulgular özetlenmiş ve tez kapsamında ortaya çıkan önemli noktalar vurgulanmıştır. Ayrıca, bu bulgular doğrultusunda önerilerde bulunularak, kamusal alanlara erişilebilirliğin artırılması ve kentsel hareketliliğin daha etkili bir şekilde planlanması için pratik çözüm önerileri sunulmuştur.
Kent gelişiminin morfolojik incelemesi: Urla örneği

(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-02-25) Irmak, Mehmet Han ; Erkök, Fatma ; 519171026 ; Kentsel Tasarım

İnsanoğlu tarihin çok eski yıllarından itibaren çevresini şekillendirmeye başlamıştır. En temelde barınma ve toplu yaşama ihtiyacımız yerleşim yerleri kurmamıza neden olmuştur. Bu yerleşim yerleri; bulunduğu coğrafyadan, içinde barındırdığı insanlardan ve bu insanların ilişki dinamiklerinden, içinde bulunduğu zaman diliminden ve bunların benzeri birçok etkenden etkilenmişlerdir. Yani yapılı çevre; içinde ve çevresinde olup bitenden etkilenen, durağan olmayan, dinamik bir şekilde dönüşen ve değişen bir sistemdir. Bu etkiler bazen doğrudan, bazen de dolaylı olarak kentleri etkilemektedir. Yerleşim yerlerini afetler, savaşlar, göçler gibi etkiler doğrudan etkilerken, zaman içinde dönemlerin değişmesi ve bununla beraber bireylerin yaşama pratiklerinin değişerek çevrelerini değiştirmeleri ise kentleri dolaylı olarak etkilemektedir. Bu değişim ve etkilerin kent üzerindeki belki de en okunabilir ve kanıtlanabilir olanı fiziksel çevrede olan değişimdir. Tarihi zengin olan ve değişimlere çokça maruz kalan kentler, bu değişimleri bünyesinde taşımakta ve farklı ölçeklerde yapılmış olan incelemeler de bunları göstermektedir. Ege'nin batı kıyılarında yer alan Urla kentinin tarihi antik döneme dayanmaktadır. Coğrafi konumu sebebiyle batı ve doğu uygarlıklarının kesişim noktasında bulunan kent, tarihi boyunca farklı toplumlardan insanlar barındırmış, savaşlar ve göçler yaşamış, günümüze yaklaştığımızda ortaya çıkan turizm olgusunun etkisine girmiştir. Birden fazla etkenden etkilenen kent de bununla paralel olarak gelişim sürecinde farklı değişimler yaşamıştır. Çalışmanın temelini oluşturan araştırma sorusu; Urla'da yaşanan tarihi dönemler ve kırılma noktaları, kentsel dokuyu ve bununla paralel olarak kent hayatını nasıl etkilemektedir? Bu çalışma Urla'da yaşamış farklı mekan üretme pratiklerine sahip toplulukların farklı tarihi dönemlerde kent içerisinde ürettikleri kent dokularını tespit ederek, farklılaşan dokuların ve yapıların kent hayatına etkisini araştırmaktadır. Birçok çalışma alanı kenti farklı yönlerden incelemektedir. Fiziksel çevreyi inceleyen araştırma alanlarından birisi de kent morfolojisidir. Kent morfolojisi birçok inceleme yöntemini bünyesinde barındıran bir çalışma alanıdır. Farklı ülkeler, farklı disiplinlerden araştırmacılar bu alanda çalışmalar yapmış, kendi bakış açılarına göre alana katkı yapmışlardır. Coğrafyacı, mimar, plancı, sosyolog ve benzeri birçok disiplinden araştırmacılar bu alanda çalışmalar yaparak kent formunu ve etkileşimde olduğu ögeleri anlamaya çalışmışlardır. Bu çeşitlilik, alanı genişleten bir durum olmakla beraber, kentin farklı ölçeklerdeki durumunu anlamamıza da olanak sağlamaktadır. Bu çalışma, birden çok yöntemin bir arada kullanılmasıyla, Urla'daki değişimi bütüncül bir şekilde anlamayı ve ortaya koymayı hedeflemektedir. Yöntemler uygulanmadan önce Urla'nın tarihi dönemleri ve bu dönemlerin kent içindeki mekansal karşılıkları ortaya konulmuştur. Sonrasında kentin zaman içindeki değişimini analitik bir yol ile irdelemek için mekan dizimi (Space Syntax) yöntemi kullanılmıştır. Bunun için, tüm kenti kapsayan ve Urla'nın farklı yıllarına ait haritalar üzerinden analizi yapılmış ve kentin içinde birbirinden ayrışan bölgelerin özellikleri sayısal veriler ile tespit edilmiştir. Bu veriler ve daha öncesinde yapılan tarihi araştırmalar çakıştırılarak, alt ölçekte analizi yapılacak bölgeler belirlenmiştir. Urla'da özellikle 19. yüzyıldan itibaren önemini koruyan Zafer Caddesi, Rumca Fardi Sokak, günümüzde Sanat Sokağı olarak turizm odaklı bir aksa dönüşmüştür. Kurtuluş savaşı ve sonrasında yangını yaşayan kent, Rumlardan kalma birçok yapıyı, kiliseyi ve okulu kaybetmiştir. Tam da harap olan ve günümüze ulaşamayan yapıların bulunduğu bölge, günümüze ulaşan tarihi kent dokusu ve yapı tipolojisinden çok farklı şekilde yapılaşmıştır. İzmir-Çeşme otoyolunun tamamlanmasıyla gelişen ve kuzeye büyüyen kent, Bülent Baratalı Bulvarı çevresinde yapılaşmış, sonrasında ise ikincil konut kavramının ortaya çıkışıyla farklı bir kent dokusu kentin kuzeyinde görülmüştür. Bu bahsi geçen dört bölge, mekan dizimi analizlerinde farklı özellikler gösterdiği ve yapım tarihleri kenti etkileyen tarihi dönemler ile örtüştüğü için daha detaylı olarak incelenmiştir. Sonuç olarak, Urla'nın kent dokusu ve bu dokunun insan hayatını şekillendirme biçiminin, incelemesi yapılan bölgelerde farklılaştığı tespit edilmiş ve bu farklılıklar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu araştırma, kent formunu farklı ölçeklerde okuyarak, kentin özelliklerini açıklamaya ve mevcut durumu ortaya koymaya amaçlamaktadır. Böylelikle gelecek çalışmalara yardımcı olarak, alınacak kararların kente ve kent hayatına etkisinin önemi vurgulanmaktadır.

Gözat

Sustainable Development Goal "Goal 11: Sustainable Cities and Communities" ile LEE- Kentsel Tasarım Lisansüstü Programı'a göz atma

Sayfa başına sonuç

Sıralama Seçenekleri