FBE- Otomotiv Lisansüstü Programı

Bu topluluk için Kalıcı Uri

http://hdl.handle.net/11527/90
Makina Mühendisliği Ana Bilim Dalı altında bir lisansüstü programı olup, sadece yüksek lisans düzeyinde eğitim vermektedir.

Gözat

Çıkarma tarihi ile FBE- Otomotiv Lisansüstü Programı'a göz atma

Dizinde bir noktaya atla:
  • Öge
    Diesel motorlarında yanma kanununun bilgisayar modellemesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1990) Gencay, Uğur ; Ergeneman, Metin ; 14288 ; Otomotiv
    Heat engines can be classified as the extemal-combustion typfe in which the vorking fluid is entirely separated from the fuel-air mix­ture and the intemal-combustion type in which the working fluid con­sists of the products of combustion of the fuel-air mixture itself. At the present time the reciprocating intemal-combustion engine and the steam turbine are by far the most widely used types, with the gas turbine in wide use only for propulsion of high-speed air­craft. A fundamental advantage of the reciprocating intenal-combus- tion engine over power plants of other types is the absence of heat exchanger in the working fluid stream. The advantages of the reci- procating intemal-combustion engine are of especial importance in the field of land transportation, where small weight ar>d bulk of the engine and fuel are always essential factors. In the study of thermodynai Trics the efficiency of a cyclic process (that is,a process which operates on a given aggregation of materi­als in such a way as to return it to its original state) is defined as - 'w/JQ’(1) vhere: efficiency w : useful work done by the process J : Joule's law coefficientQ': heat which flows into the system during the process Intemal-combustion engines operate by burnjLng fuel in, rather than by adding heat to, the working medium, which is never returned to its original state. In this case, therefore,the thermodynamic de­finition of efficiency does not apply. However, it is convenient to use a definition of efficiency based on a characteristic quan­tity of heat relating to the fuel. The method of determining this value, which is called the heat of combustion of the fuel, is somewhat arbitrary, but it is generally accepted in work with heat engines. Now the efficiency of any heat engine may be defined by the following expression :•0 = N / J H(2)'. I c where N : power Mj.: mass of fuel supplied per unit time H:heat of combustion of a unit mass of fuel c It is obvious that the fuel consumption and the contents of ex­haust gas emissions of an intemal-combustion engine depends on its actual combustion process which still remains as a problem regarding difficulties in predicting the heat release pattern. Since .the combustion of a spark-ignition engine and compression- ignition engine differs widely in the physical aspect of the phenomenon the study of their combustion process is to be held separately.In this thesis general acknowledgements available on the combus­tion process of the Diesel engines (the usual commercial form of the compression-ignition engine) has been firstly discussed then an approach to the modelling of the heat release rate has been performed by using the theory of WIEBE function.The theory of the Wiebe function is based on the Chain Reactions which occurs during the combustion process in a diesel engine and starting from - dN = n .d N(3) e the basic equation of chain reaction theory, where dN : Differential of the amount of the combustible material molecules dN : Differential of the amount of effective nucleus available e in the combustion process during the time interval t, t + dt n : A proportion factor we obtain the expression x = 1- exp [c (riYz )m +(A) which is the most convenient form of a Wiebe function for use in computation of the heat release rate.Since the combustion process in a diesel engine is described by two distinct phases,explosion combustion and diffusion combustion two Viebe functions have been used during the studies of the mathematical modelling. An important quantity of fuel mixture prepared during the ignition delay period leads to the formation of the explosion combustion which is also named as uncontrolled combustion by Ricardo because of its extremely high rate of burning. The rate of burning in this phase directly depends on the ratio of ignition delay to injection period. An increase in this retio by keeping all the other parameters cons­tant causes the rate of burning to rise. The most dangereous situation for a diesel engine in its combustion phase is the deformation of the explosion combustion . into an intermittent type of combustion which is an unwanted form of combustion in an ideal diesel cycle. The second phase in a diesel combustion is the diffusive combustion which is also called controlled combustion. This phase is assumed to start from the maximum pressure point to the tail of combustion. The rate of burning in the diffusive combustion is moderate compared to the explosion combustion and in seme cases so low that some local ex­plosion combustion phases occur : during the second phase because of relatively high rate of mixture prepared at local points. An other phenomenon in the diffusive combustion phase is tail of combustion which causes a decrease in the efficiency of the combustion. The tail of com­bustion mainly forms because of the heterogenities in the richness of mixtures and is considered as an abnormal type of combustion.There are a number of models which involve the rate of heat release in diesel combustion based on some emprical formulations. It is possible to classify these models into three groups such as ; single, double and multi regional combustion . modelling. From these models it is possible to define lyn's, Whitehouse-Way and Grigg’s models as most conventional methods for predicting heat release pattern of a given diesel engine. But, since such models are based on some -emprical formulations they do not suit to perform highly accurate computations of heat release. An algorithm has been established to perform estimation of the Viebe function parameters (m and Y ) for a given diesel engine vith a known pressure and temperature diagrams in the algorithm the least Squares Polinomial Approximation method has been used as a curve-fitting operation during which linearisation of the exponantial form of Wiebe function and the necessity to shift data points (because of few number of data point available) were two main problems to be solved. By analyzing some practical results obtained from the computer program (written in Quick-Basic language) which represents the algorithm it is possible to conclude that :The algorithm proposed is capable to perform the computation of the heat realease pattern of a diesel engine. Some additional work is to be carried out to : Introduce Ignition Delay theory to combustion computations Improve the linearization system of Viebe function to obtain a polinomial form of higher degree.Combine the algorithm with a computer program of a complete cycle simulation of a diesel engine.
  • Öge
    Sonlu eleman programlama ile plak eğilme problemlerinin çözülmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1990) Güran, Nihat ; Kurtay, Teoman ; 14289 ; Otomotiv
    Bu tezde karmaşık ve zor fiziksel problemleri kabul edi lebilir bir yaklaşıklıkla çözebilen bir sayısal yöntem olan "Sonlu elemanlar" yönteminden yararlanarak plak eğilme problemi çözebilen bir bilgisayar programı hazırlanmıştır. Tezde sadece programlamayı anlatmakla kalmayıp teoride anlatılmaya çalışılmıştır. Bu nedenle bölüm 2 ' de sonlu ele manlar yöntemi ve bu yöntemin temel ifadeleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonraki bölümde yöntem plak eğilme durumu için ele alınıp bağıntılar oluşturulmuştur. Dördüncü bölüm de yayılı yüklerin noktasal eşdeğerini hesaplayan alt program tanıtılmıştır. Eşitlik çözümlerinde kullanılan frontal eşit lik çözümü yönteminden beşinci bölümde bahsedilmiştir. Daha sonraki bölümde sonlu elemanlarda pratik açıdan çok büyük ö- nem taşıyan giriş ve çıkış işlemleri anlatılmış ve konu ile ilgili altprogramlar anlatılmıştır. Yedinci bölümde hata ta nımlamada kullanılan altprogramlardan kısaca söz edilmiştir. Son bölüm ise tüm program yapısı ve bu programın kullanılma sıyla çözülmüş örnek uygulamalara ayrılmıştır.
  • Öge
    Taşıtlarda yakıt sarfiyatına etki eden faktörler ve yakıt sarfiyatının belirlenmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1991) Yelkencioğlu, Adnan ; Güney, Ahmet ; 14367 ; Otomotiv
    İki ana Konu üzerine hazırlanan bu çalışmada, İIk iki bölümde yakıt sarfiyatına etki eden faktörler ele alınmış, literatüre dayan genel bilgiler verilmiştir. Taşıta etkiyen Kuvvetler belirlenerek, bu fiziki karakteristiklerin etkime oranları tanımlanmıştır. Bu bağlamda motor ve taşıta ait etki faktörleri ayrı ayrı ve detaylı bir biçimde incelenmeye çalışılmıştır. Bu inceleme yapılırken ileride yapılabilecek çalışmalara konu olabilir düşüncesiyle, konunun tarihsel gelişimi, hangi parametrelerde sınırlara gelindiği ve hangilerinde bir takım gelişmeler beklendiği belirtilmiştir. Çalışmanın diğer bir konusu olan yakıt sarfiyatının tespit edilişinde ise konu ile ilgili alarak yayınlanmış, uluslararası bir takım standartlar, özüne sadık kalınmaya çalışılarak, Bölüm 3.'de verilmiştir. Tanımlanan bu standartlardan SAE ve BİS standartları esas alınarak, BMC firmasının ürünü olan bir kamyon modeli ile testler gerçekleştirilmiştir. Alınan sonuçların modelin yakıt sarfiyatını ifade ettiği iddiası yoktur. Bölüm 5.'de ise, standartlarda belirlenen ancak test yolunda uygulanması çok güç olan seyir çevrimleri neticesi yakıt sarfiyatını hesaplamayı mümkün kılan bir program hazırlanmıştır. Program kullanılan araca ve motoruna ait belirli temel değerler verildiğinde rölanti, ivmelenme, sabit hızla hareket ve yavaşlama kombinasyonlarından oluşan bir çevrim boyunca taşıtın yakıt sarfiyatını hesaplamaktadır.
  • Öge
    Dizel motorların doğal gaz motorlarına dönüştürülmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1994) Pancar, Fuat ; Arslan, Ertuğrul ; 39629 ; Otomotiv
    Günümüzün önemli sorunu haline gelen egzoz ve gürültü emisyonları ve enerji kaynaklarının tükenmesi sonucu olarak bunlara çareler aramak amacı ile birçok çalışmalar, araştırmalar yapılmıştır. Motorların alternatif yakıtlarla çalıştırılmaları araştırılarak bu sorunlara optimum çözümler getirmek istenmiştir. îşte bu çalışmalardan biri de doğal gaz motorları olmuştur. Doğal gaz motorları baştan konstrükte edilebilecekleri gibi mevcut dizel motorlarına çeşitli modifikasyonlar uygulanarak da yapılabilmektedirler. Bu çalışmada dizel motorlarının doğal gaz motorlarına dönüştürülmesi ele alınmıştır. Bu dönüştürme de sadece tek yakıtlı olarak ele alınmıştır çünkü çift yakıtlılar ile yukarıda sıralanan amaçların hepsine ulaşılamamaktadır. Çalışma altı ana bölüm altında toplanmıştır. Birinci bölümde doğal gazın dünyada rezervleri ve kullanılma oranlarından bahsedilmiştir. Dizel motoru ve doğal gaz motorunun aynı enerji miktarını verebilmesi için gerekli yakıt miktarları hesaplanıp karşılaştınlrnışur. İkinci bölümde ise yakıt olarak kullanılan doğal gazın genel özelliklerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde doğal gazın taşıt motorlarında kullanılması için depolanması yöntemleri, kullanılan depolama tankları, yeni tip yarikriyojenik tanklar ve avantajları, doğal gazın egzoz ve gürültü emisyonlarından ve doğal gaz motorlu taşıtların sürüş rahatlığından bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde dizel motorlarının doğal gaza dönüştürülmelerinde devreye giren etkenler : masraflar, sistemin yaygınlaşması, teknolojik ve çevre faktörleri ele alınmıştır. Beşinci bölümde dönüşüm yöntemlerinden, bu yöntemlerde kullanılan sistem lerden ve elemanlardan bahsedilmiştir. Motor üzerinde yapılan değişiklikler olarak da yakıt sistemi, ateşeme sistemi, yanma sistemi, egzoz sisteminden bahsedilmiştir. Kullanılan yakıtın hava fazlalık katsayısına göre tayin edilen fakir karışımlı ve stokryometrOc motor tipleri de ele alınmıştır. Optimum ateşleme avansının bilgisayar destekli bir otomatik kontrol sistemiyle tayini anlatılmıştır. Altıncı ve son bölümde ise yapılan çalışmadan ortaya çıkan sonuçlar ele alınmıştır. Doğal gaz motorlarının performansları, yakıt sarfiyatları ve doğal gaz motorlarının çeşitli konularda diğer tip motorlarla karşılaştırılmaları yapılmıştır.
  • Öge
    Hidrolik fren düzenlerinde boyutlandırmanın otomazisyonu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1994) Ayvalı, Aybar ; Göktan, Ali G. ; 39517 ; Otomotiv
  • Öge
    Fren donanım kompresörlerinin performansı
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1994) Üstün, Ahmet Suat ; Öztürk, Aksel ; Otomotiv ; Automotive
    Bu çalışmanın esas temelini kamyonlarda kullanılan fren donanım kompresörleri oluşturmaktadır. Başlangıçta kompresörler sınıflandırılmış ve pistonlu kompresörlerin termodinamik analizi yapılmıştır. Daha sonra fren donanım kompresörlerinde dizayn ve uygulamada bilinmesi gereken önemli hususlar verilmiştir. Ayrıca pistonlu kompresör lerin en önemli sorunlarından biri olan çıkış havasına yağın karışmasına ve kompresör yağ kaybına sebep olan etkenler belirtilmiştir. Temel konular ele alındıktan sonra piston segman yuvalarında meydana gelen hava kaçaklarının (blow-by) teorik incelemesi yapılmış yarık akış modeli açıklanmıştır. Daha sonra ARMAS - İTÜ-KOSGEB işbirliği ile yeni geliştirilen A300 fren donanımı pistonlu kompresörünün deney standının kurulmasına ve bu kompresörün performans çalışmalarına yer verilmiştir. A3 00 kompresörü bu çalışma kapsamında kurulan deney tesisatında çeşitli testlere tabi tutulmuş ve deney sonuçlan teorik çalışma ile karşdaşünlrnıştır. Ayrıca bu kompresör aynı strok hacminde benzer bir kompresör ile kıyaslandığında daha üstün performans gösterdiği görülmüştür.
  • Öge
    Bir dizel motor pistonunun katı modelleme ve simülasyonu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) Gökoğlu, Süleyman ; Göktan, Ali G. ; 46548 ; Otomotiv
    FEMis an ongoing and iterative process where the engineer and the computer work together. Basically there are three stages toFEM, with the engineer making decisions along the way: Pre Processing includes developing the geometry of a model, assigning physical and material properties, describing the loads and boundary conditions, and checking the model.. Solving the model generally runs in the part of the software that called Model Solution. Model Solution can solve problems in linear statics, conduction heat transfer etc. Post processing involves plotting deflections and stress, and comparing the results with failure criteria imposed on the design, such as maximum allowable deflection, material static strengths. FEM can show the analysis results in different display formats - deformed geometry, criteria, contour, and others -. FEM offers a complete set of tools for automatic mesh generation, including mapped mesh generation and free mesh generation. Both mapped meshing and free meshing can acces geometric information in the form of points, curves, and surfaces. In mesh areas, FEM generates shell elements, and in mesh volumes, solid elements. FEMs boundary conditions task provides to create loads, restraints, constraints, and degrees of freedom sets. Each load and boundary condition can be defined directly at nodes or along element edges or faces. With all parts of the model defined - nodes, elements, restraints, and loads - the analysis part of the model is ready to begin. The system can determine approximate values for stress, deflections, temperatures, and pressures. An analysis requires the following information:. Nodal points: Spatial locations in the geometry of the model.. Elements connecting the nodal points.
  • Öge
    Aktif süspansiyon sistemleri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) Gürsoy, Zafer ; Güney, Ahmet ; 46546 ; Otomotiv
    Bu tez çalışmasının ilk bölümündetaşıt titreşimlerine genel bir bakış yapılmıştır. Basitleştirilmiş taşıt modeli üzerinde titreşim denklemleri çıkarılmış, taşıta gelen uyarılar tanıtılmıştır. İkinci bölümdeyse titreşimlerin taşıt üzerindeki etkileri irdelenmiş, konfor ve dinamik tekerlek yükü gibi önemli kavramlar incelenmiştir. Üçüncü bölümde, taşıtlardaki süspansiyon sistemleri ele alınarak pasif, aktif, yarı aktif olarak üçe ayrılmış bunların ayrıntılı açıklamaları yapılmıştır. Dördüncü bölümde, basitleştirilmiş taşıt modeli üstünde pasif ve yarı aktif süspansiyonların bilgiayarla simülasyonu yapılmıştır. Beşinci bölümde de simülsayonun sonuçları verilerek yorumlanmış, süspansiyon sistemleri hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır.
  • Öge
    Doğal gaz kullanım oranının bir taşıt çevriminde modellenmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) Demirel, Kaan ; Ergeneman, Metin ; 46582 ; Otomotiv
    Doğal gazın, egzoz ve gürültü emisyonları bakımından sahip olduğu avantajlar sebebi ile içten yanmalı motorlarda yakıt olarak kullanımı her geçen gün artmaktadır. Karayolu araçlarının motorlarından yayılan gürültü ve egzoz emisyonlarına oldukça dar limitler getiren veya zengin doğal gaz rezervlerine sahip olan ülkelerde doğal gazlı araçların artış hızı daha da fazladır. Doğal gazın taşınması, dağıtımı, depolanması gibi problemlerin çözümlenmesi ve doğal gazlı motorların verim, dayanıklılık ve fiyat açısından dizel motorlar ile rekabet edebilecek seviyelere gelmesi özellikle kamu taşımacılığında kullanılan doğal gaz motorlu araçların yaygınlaşmasına yardımcı olmuştur. Motorların dizel ve doğal gaz karışımı ile çalıştırılmaları ile de egzoz emisyonlarında azalma sağlanabilmektedir. Bu çalışmada, doğal gazın sahip olduğu özellikler verilmiş ve hem tamamen doğal gaz ile çalışan modern motorlar, hem de yakıt olarak doğal gaz ve dizel karışımını kullanacak şekilde dönüştürülmüş dizel orijinli motorlar hakkında bilgiler sunulmuştur. Avrupa, Japonya ve Amerika 'daki, motor üreticisi firmaların, doğal gazlı motorların tasarımında dikkate aldıkları ortak hususlardan söz edilmiştir. Ayrıca doğal gaz motorlarının, dizel motorlar ile egzoz emisyonu, gürültü ve ısıl verim bakımından karşılaştırmaları da yapılmıştır. Diğer bir bölümde ise egzoz emisyonlarının oluşum sebepleri ve emisyon azaltıcı önlemler konusundaki bilgilere yer verilmiştir. Doğal gaz kullanım oranının bir taşıt çevriminde modellenebilmesi için motora ait özelliklerin yanısıra, araca etkiyecek seyir dirençleri ve bu dirençlerin gerektirdiği motor gücünün hesabı da yapılmalıdır. Bu yüzden taşıt dinamiği ile ilgili konular ayrı bir bölüm başlığı altoda sunulmuştur. Çalışmanın diğer bir bölümü ise, EPA ( Environmental Protection Agency ) şehir çevriminin, ağır ticari araçlar için geçerli olan bölümünün doğal gaz ve dizel karışımı ile çalışan MAN marka motora sahip bir otobüse uygulanması ve doğal gaz kullanım oranının hesaplanması için hazırlanan bilgisayar programının anlatımım içermektedir. Bu programda, yalnızca sözkonusu motorun, İ.T.Ü. ' de yapılan testler sırasında elde edilen yakıt tüketim ve güç değerleri kullanılmaktadır. Ancak motorun uygulanacağı aracın özelliklerinin, programa dışarıdan girilmesi sağlanarak aynı motorun farklı araçlardaki yakıt tüketimi ve doğal gaz kullanım oram hesaplarının yapılabilmesine de olanak sağlanmıştır. Altıncı ve son bölümde de yapılan çalışmadan elde edilen sonuçlar ele alınarak bilgisayar programının verileri yorumlanmıştır.
  • Öge
    Taşıtlarda alternatif tahrik ve yakıt tiplerinin etüdü
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) Yazıcıoğlu, Muzaffer Togan ; Göktan, Ali ; 46328 ; Otomotiv
  • Öge
    Taşıtlara etkiyen kuvvetler ve taşıt titreşimleri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995) Çelikkaya, Ruhi ; Özdemir, Yaşar ; 39621 ; Otomotiv
    Bu çalışmada, lastik tekerlekli araçların dinamiği ele alına rak, hareket halindeki bir araca etkiyen kuvvetler incelenmiş, ta şıt titreşimleri ve geometrik yol düzgünsüzlerinin hesaplama ve öl çüm yöntemleri hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde konuya giriş yapılarak problem tanıtılmıştır. İkinci bölümde araç dinamiği hakkında temel bilgiler verilmiş, hareket halindeki bir araca etkiyen kuvvetler tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde lastik tekerlekli bir araçta motorun devir sa yısı ve momenti ile diferansiyel ve vites kutusunun çevrim oranla rından faydalanılarak tekerlek momenti, tekerlek çevre kuvveti ve tekerlek hızının bulunması gösterilmiş ve örnek bir kamyon için bu değerler hesaplanmıştır. Dördüncü bölümde seyir dirençleri tanıtılarak hesaplanma yön temleri gösterilmiş ve örnek kamyon için seyir dirençleri hesaplana rak seyir diyagramı çizilmiştir. Seyir dirençlerinin diğer etkenle rin yanısıra özellikle taşıdın ağırlığı ve hızıyla arttığı ve yolun özelliklerinden de çok etkilendiği ortaya çıkmıştır. Beşinci bölümde lastik tekerlekli araçların altı serbestlik dereceli bir yay-kütle sistemi olduğu kabulüyle taşıt titreşimleri incelenerek titreşim frekansının hesaplanması gösterilmiş, bu fre kansı hesaplayan bilgisayar programı verilerek örnek bir taşıt için hesaplanmıştır. İnsan organlarının öz frekans sınırları içinde bu lunan titreşimler (2-10 Hz arası) tehlikeli olmaktadır. Altıncı bölümde araç dinamiği, seyir dirençleri ve taşıt titre şimlerini önemli ölçüde etkileyen geometrik yol düzgünsüzlükleri ele alınarak, bunların etkileri ve ölçüm yöntemleri hakkında bilgi veril miştir. Sonuç ve öneriler bölümünde ise seyir dirençlerini azaltmak için uygulanacak bazı tedbirlerle, geometrik yol düzgünsüzlükleri- nin ölçümünün öneminden bahsedilmiştir.
  • Öge
    Alternatif motor yakıtları ve LPG'nin motor yakıtı olarak benzinle deneysel olarak karşılaştırılması
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1996) Çeviköz, B. Murat ; Arslan, H. Ertuğrul ; 55794 ; Otomotiv
    Bu çalışma, çağımızda dünyamızın şüphesiz en büyük sorunlarından olan enerji dar boğazı ile ilgilidir. İlk olarak motor yakıtı olarak kullanılabilen alternatif yakıtlardan olan doğal gaz, hidrojen ve LPG'nin elde edilişi, fiziksel ve kimyasal özellikleri ile depolanması, taşınması ve motorlarda kullanımı sonucu oluşacak olan egzoz emisyonlarından bahsedilmiştir. Bu yakıtların araçlarda kullanılmasının avantajlarına ve dezavantajlarına değinilmiştir. Ayrıca günümüzde kullanılmakta olan gaz karbüratörlü LPG sistemlerinden örnekler verilerek incelenmiştir. Çalışmanın esas amacı ise yeni bir yakıt - hava ön karışım modeli geliştirmektir. Bu nedenle Motorlar Laboratuvarında bulunan Renault 12 tipi deney motorunun LPG ile çalışabilmesi için motor kafasında bazı değişiklikler yapılmıştır. Bunun için geliştirilen dahili karışım hazırlama yönteminde, emme supabı hareketiyle kontrol edilen bir mekanizma yardımı ile, gaz halindeki LPG doğrudan yanma odasına gönderilmektedir. Karışım oluşumu emme supabı oturma yüzeyinde gerçekleşmektedir. Emme supabı oturma yüzeyinde çevresel olarak 1 mm çapında 12 adet delik bulunmakta olup bu delikler çevresel bir kanal ile birbirlerine ve motor gövdesinde bulunan LPG giriş hattına bağlıdır. Yakıt gönderme işlemi kam milinin hareketine bağlı olarak supabın yuvasından kalkması ile açılan delikler üzerinden yapılmaktadır. Deney motorunun performansı ve egzoz emisyonları benzin ile çalıştırılarak bir seri deney ile belirlenmiştir. Aynı deneyler LPG kullanılarak tekrarlanmış ve elde edilen sonuçlar birbirleriyle mukayeseli olarak grafikler halinde verilmiştir.
  • Öge
    Yolda giden taşıta etkiyen kuvvetlerin devrilme esnasında incelenmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1996) Nurol, O. Fatih ; Erzi, A. Işık ; 55550 ; Otomotiv
    Motorlu araçlarda aktif emniyet tedbirleri çerçevesinde aracm stabilitesi ve yörünge takibi önemli bir yer tutar. Bunlara ilişkili olarak viraj esnasında etkiyen yanal kuvvetlerin, taşıt ekseninin açısal hızına ve hız vektörünün dönme hızına göre değişimi yana yatma dikkate alınarak yalpa ekseni konumu, yörünge takibi ve stabilite arasında matematiksel modeller oluşturulmuş ve bilgisayar kullanarak hesaplamalar yapılmıştır.
  • Öge
    Bir taşıtın şehir çevrimi boyunca egzoz emisyonlarının ölçümü
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999) Akman, Ömer Selçuk ; Ergeneman, Metin ; 98510 ; Otomotiv
    Bu çalışma içten yanmalı motorlarda yanma sonucunda oluşan egzoz emisyonları konusunda hazırlanmıştır. Temel olarak iki ana bölümden oluşmaktadır. Günümüzde bir enerji çıkmazına doğru giden Dünya' mızın içinde bulunduğu durum ve çevresel faktörler göz önüne alındığında seyir halindeki motorlu araçların yakıt tüketimi ve bu çevrim sırasında oluşan kirletici bileşenlerin önemi ortaya çıkmaktadır. Çalışmamın birinci bölümünde yanma sonucu üretilen çevreyi kirletici emisyonlar ve bunların insan, çevre sağlığı üzerindeki etkilerine değinilmiştir. Bu kısımdan sonra ayrıntılı biçimde içten yanmalı motorlarda oluşan CO, HC, NOx, SOx emisyonları partiküller ve kurşun bileşenlerinin oluşum sebepleri ve oranlarına etki eden faktörler ele alınmıştır. Bu faktörlerden bahsetmek gerekirse, motorun çalışma koşulları motor konstrüksiyonu ve yakıt özellikleri olarak özetlenebilir. Çalışmanın teorik ve uygulama ağırlıklı olan ikinci bölümünde bir taşıta ait yakıt tüketimi ve emisyon değerlerinin bulunmasında kullanılan taşıt hareket dirençleri ve bu dirençlerin bir araya getirilmesi ile oluşan tahriğin ana denklemi ortaya koyulmaktadır. Bu denklemin bilgisayar programı ile modellenmesi sayesinde şehir çevrimine göre hareket eden aracın yakıt tüketimi ve emisyon değerlerinin belirlenmesi izlenmektedir. Son olarak ekler kısmında EEC şehir çevrimi boyunca aynı taşıt üzerinde uygulanan üç farklı motora ait devir sayısı, efektif basınç yakıt tüketimi ve emisyon değişim grafikleri ile çevrim boyunca toplam yakıt tüketimi ve emisyon değerleri bulunmuştur. Çalışmanın sonunda bilgisayar programında yapılan kabuller yer almaktadır.
  • Öge
    Taşıt ses kalitesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001) Mollaahmetoğlu, Emre ; Güney, Ahmet ; 101375 ; Otomotiv
    Duyduğumuz her ses, bir ses kaynağının katı, sıvı ya da gaz ortamlarda yarattığı titreşimlerin sonucudur. Genlik, frekans ve zaman gibi üç temel fiziksel değişken ile tarif edilebilen bir ses, yani bir işitsel olay karşısında, insanoğlunun son derece karmaşık bir yapıya sahip olan duyma mekanizması, bir ön amplifikatör gibi çalışan dış kulaktan başlayarak son derece komplike bir yapı sergiler. Duyma özellikleri üzerine yapılan testler ve araştırmalar, duyma mekanizmasının yam sıra, eş duyma eğrilerinin ve en alt ile en üst duyma sınırlarının ortaya konması ile akustiğin temelini atmıştır. Dünya' da özellikle 20. yüzyılda çevresel konularda gösterilen hassasiyetle, su ve hava kirliliğinin yam sıra gürültü de önemli bir kirlilik olarak kabul edilir olmuştur. Gürültü, "istenmeyen ses" olarak adlandırılmıştır. DİN 1320 standardı da "İnsan kulağının duyma frekansları çerçevesinde, sessizliği ya da duyulmak istenen sesi bozan, sağlığa zararlı olan ya da sıkıntı veren ses" tanımıyla yüksek seviyeli her sesi "gürültü" şeklinde ifade etmiştir. Ancak 20. yüzyılın ikinci yansında sesin karakteri ile insanın işitsel algılan arasındaki ilişkiyi ortaya koyan psikoakustik biliminde katedilen mesafe göstermiştir ki iyi ve kötü, sevilen ve sevilmeyen sesleri ayırt etmekte gürültü tamını son derece yetersiz kalmaktadır. Geçmişte -en azından uzunca bir süre maruz kalındığında- insan sağlığına zarar veren çok fazla ses kaynağı bulunduğu için üründen yayılan akustik enerjiyi azaltmak üzere uğraşılırken, yüksek seviyeli her sesin gürültü ilan edilmiş olması nispeten anlaşılırdır. Ancak bugün bu bilimde öyle bir noktaya gelinmiştir ki, bir zamanlar savaşılan o birçok gürültü kaynağı artık ses basıncı seviyeleri itibariyle, birer "kulak dostu" olarak tanımlanabilmektedir. Bu bağlamda akustik hedeflerde bir değişim gözlenmiştir. Seslerin salt genliği ile değil, genliğin yanında zaman ve frekans özelliklerinin de bulunduğu bir bütünde incelendiği, akustik emisyonlann karakteri ile insanlann idraki, eylemsel ve duygusal durumlanna bağlı olarak algısı arasındaki ilişkilerin ortaya konduğu psikoakustik çalışmalar Ses Kalitesi kavramım yaratmıştır. Ürününü tercih edilir kılan, beğeni toplayan, tüketiciye istenen uyan, mesaj veya imajı veren seslerin kalitesinin yüksek olduğu kabul edilir. Ancak bu değerlendirmeyi daha sağlıklı, daha standart hale getirmek üzere bir dizi değerlendirme testi geliştirilmiştir. Ses kalitesi testlerinde hem sübjektif, hem de objektif değerlendirmelere yer verilir. Farklı dinleyici tiplerinden oluşan jüri testlerinde daha çok sübjektif notlamalar, bilgisayar destekli uygulamalarda ise psikoakustik metriklerin kullanıldığı objektif değerlendirmeler yürütülür. ıx "Belirli bir teknik hedef veya görev çerçevesinde mevcut sesin uygunluğu" anlamına gelen bu kavram, bugün insanoğlunun kullandığı tıraş makinasından, otomobile, kapıdan buzdolabına kadar, tüm sesli araçları kapsamaktadır. Bunlar içerisinde, günlük hayatta en çok vakit geçirilen, en karmaşık ses bileşenlerine sahip olan aracın binek taşıtlar olduğu düşünüldüğünde, taşıtın ne denli önemli bir ses kalitesi çalışma alanı olduğu anlaşılmaktadır. Fiyat, donanım, ömür ve performans gibi bilinen kriterlerde son derece iddialı ama bir o kadar da birbirine yakın değerler sunan günümüz taşıtlarında, bir ürünü diğerinden bir adım öne çıkartacak yeni alanlardaki gelişmelere ihtiyaç duyulduğu göz önüne getirildiğinde taşıt imalatında da ses kalitesinin yükselen bir değer olacağı ön görülmektedir. Ses kalitesi, taşıtın çalışma şartlan hakkında önemli bilgiler sunarken, aynı zamanda kabin içi seyir konforunu tayin eden başlıca parametrelerden biri olacaktır. Taşıtlarda genel ses kalitesindeki en etkin kısımlar, yani temel ses kalitesi elemanları, motor, egzoz, kapı, fren ve lastiktir. Bunlar dışında kabin içinde sileceklerden dönüş sinyalinin sesine kadar daha birçok ses kalitesi detayı daha bulunmaktadır. İstanbul Teknik Üniversitesi Otomotiv Anabilim Dalı, taşıtlardaki en önemli iki gürültü kaynağı olarak kabul edilen motor ve lastikte ses kalitesi üzerinde çalışmıştır. İkisi prototip olmak üzere toplam 4 taşıt, gerekli işletme şartlarına bağlı olarak bölüm laboratuvarlan içerisinde yer alan şasi dinamometresi veya üniversite kampusu içerisindeki bir özel güzergahta teste tabi tutulmuştur. Birinci test grubunda elektronik ve mekanik yakıt pompasının kabin içi ses kalitesine etkisi gözlenmiştir. 4 farklı konumdaki mikrofon aracılığıyla bir data toplama cihazı üzerinden I-deas Test yazılımına kaydedilen sesler, daha sonra MTS Sound Quality 3.5 yazılımında analiz edilmiştir. Soğuk rölanti, sıcak rölanti, 4. vites 50 km/s sabit hız, 5. vites 100 km/s sabit hız ve 3. vites 1000-4000 d/d hızlanma şartlarında alman ses kayıtlan, iki temel psikoakustik metrik olan ses basıncı seviyesi ve Artikülasyon İndeksi'ne göre hesaplanmıştır. Değerlendirmede iki önemli sonuç ortaya çıkmıştır: Birincisi, 2000 d/d öncesinde daha kötü görünse de esas kullanım devirleri dikkate alındığında elektronik yakıt pompasının mekanik tipe kıyasla kabin içinde daha yüksek bir ses kalitesi sunduğu belirlenmiştir. İkincisi, kabin içi ses kalitesinin değerlendirilmesinde ses basıncı seviyesinin tek basma yeterli olamayacağı ortaya konmuştur. AVL ve benzeri kuruluşların da bu konuda yaptığı çalışmalara sonunda yine bu tespitin yapıldığı görülmektedir. Öyle ki belli bir işletme şartında kabin içi ses basıncı seviyesi değeri daha yüksek görünmesine karşın, ortamdaki sözlerin anlaşılabilirliği daha başanlı bulunmuştur. Seste genlik kadar, zaman ve frekans dağılımlarının da uygunluğu ve memnuniyeti etkilediği doğrulanmıştır. Otomotiv Anabilim Dalı'nda bu çalışmanın ardından biri metodizasyonu oluşturmak ve adaptasyonu sağlamak, diğeri ise lastik ses kalitesini değerlendirmek üzere iki test programı daha gerçekleştirilmiştir. Lastik ses kalitesi testlerinde kabin içinde çift taraflı mikrofon kullammımn yanısıra arka lastik önü ses kaydının yapılmış olması dikkat çekici sonuçlar elde etmeyi sağlamıştır. Lastik sesinin yoğunlaştığı frekansların, lastik sesinin kabin içi ve dışındaki seviye farkının ortaya konduğu ölçümlerde, psikometriklerle yapılan analizler de bazı farklı bilgiler vermiştir. Keskinlik eğrileri lastik sesindeki yüksek frekanslı bileşenlerin çokluğunu gösterirken; Artikülasyon İndeksi yeniden dinleme sürecinde farkedilen ancak ses basıncı seviyesinde yakalanamayan bir 4.4 kHz bileşenini ortaya çıkarmış; gürlük kabin içindeki sesin algılanan yüksekliğinin yeterli konfor seviyesinde olduğunu göstermiştir.
  • Öge
    Motorların doğalgaz'a dönüşümü, doğalgazlı motorların performansı, emisyon değerleri ve dolum istasyonlarının incelenmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004) Yalçınkaya, Volkan ; Özaktaş, Turgut ; 154683 ; Otomotiv
    Doğalgazm sahip olduğu asıl bileşim öncelikli olarak doğalgazın çıkartıldığı üretim sahasına bağlıdır ve bu nedenden dolayı bileşim kapsamındaki sınırlı varyasyonların kabul edilmesi gerekmektedir. Dünya çapında doğalgaz kalite şartnameleri için önemli farklılıklar bulunmaktadır. Söz konusu bu şartnamelerin başlıca amacı boru hatlarının ve endüstriyel ve yerleşim birimi tüketicilerinin gereksinimlerinin karşılanmasıdır. Doğalgazın bir motor yakıtı olarak kullanımına ilişkin özellikleri dikkate alınmamıştır. Bu çalışmada sıkıştırılmış doğalgazın taşıtlardaki uygulaması ve dünya üzerinde taşıtların kullanımı için gerekli olan şartnameleri ve doğalgaz bileşenlerinin taşıtın performans ve emisyon değerlerine etkileri ele alınmaktadır. İlk bölümde, doğalgaz kavramı, fiziksel ve kimyasal özellikleri, kullanım alanları ve dünyadaki rezervleri irdelenmiştir. İkinci bölümde, doğalgazın depolanması ve taşıtlar için dolum istasyonları, istasyonda olması gereken başlıca ekipmanlar ve teknik özellikleri irdelenmiştir. Üçüncü bölümde, benzin ve diesel yakıt ile çalışan taşıtlarda doğalgaz uygulamaları ve pratikte uygulanan çeşitli marka ve modellerdeki sıkıştırılmış doğalgaz ile çalışan taşıtlar ortaya konmuştur. Dördüncü bölümde, doğalgazın dünya üzerindeki kalite standartları, ticari doğalgazın kalitesi, doğalgazlı taşıtların performans ve egzoz emisyon değerleri incelenmiştir. Son bölümde ise sıkıştırılmış doğalgazın diğer yakıtlara özellikle benzin ve diesel ile çalışan taşıtlara kıyasla avantaj ve dezavantaj lanndan söz edilmektedir.
  • Öge
    Toplu Taşımacılık Sistemlerinin Sera Gazı Emisyonlarına Etkisi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008-07-07) Topçu, Levent ; Soruşbay, Cem ; Otomotiv ; Automotive
    Temel olarak, fosil yakıtların yakılması, sanayi süreçleri, arazi kullanımı değişiklikleri ve ormansızlaşma gibi çeşitli insan etkinlikleri sonucunda, önemli sera gazlarının atmosferdeki birikimleri sanayi devriminden beri hızla artmakta ve doğal sera etkisi kuvvetlenmektedir. Kuvvetlenen sera etkisinin en önemli ve açık etkisi, yerkürenin enerji dengesini üzerinde ek bir pozitif ışınımsal zorlama oluşturarak, yerküre iklimini ısıtmasıdır. Türkiye’de ulaştırma sektörü kaynaklı sera gazı emisyonları %16,73 lük payıyla önemli etkiye sahiptir. Ulaştırma sektörü içinde, bahsedilen sera gazı emisyonlarını azaltmak için projeler üretilmektedir. İstanbul kent içi ulaşımındaki toplu taşımacılığın payını büyük ölçüde arttırması beklenen en önemli projelerden biri de, Gebze – Halkalı arasını modern bir raylı sistemle birleştirecek olan Marmaray Projesi’dir. Bu çalışma kapsamında, toplu taşıma türlerinin İstanbul kent içi ulaşımındaki payları incelenmiş ve yapımı sürmekte olan Marmaray projesinin karayolu ulaşımı kaynaklı sera gazı emisyonlarını azaltıcı etkisi araştırılmıştır.
  • Öge
    Bir Dizel Motorunda Güç Silindiri Tasarımının Yağ Tüketimine Etkilerinin İncelenmesi
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008-07-07) Çobanoğlu, Selçuk ; Akalın, Özgen ; Otomotiv ; Automotive
    Özellikle gelecek yıllarda yürürlüğe girecek olan katı egzoz emisyon standartları motor üreticilerini egzoz emisyonlarını olabildiğince düşüremeye zorlayacaktır ve bu durumda üreticilerin egzoz emisyonlarına katkısı olan bütün kaynakları dikkate almaları zorunluluğu ortaya çıkacaktır. Egzoz emisyonlarının en önemli bileşenlerinden olan motorun yağ tüketimi ise egzoz gazındaki partikül ve hidrokarbon emisyonlarını olumsuz yönde etkilemekte ve özellikle katalitik konvertör veriminin erken düşmesine neden olmaktadır. Bunun yanında motor yağının fazla tüketilmesi yağın yeniden doldurulması konusunda müşteri memnuniyetini azaltmaktadır. Bu açıklamalar ışığında motorun yağ tüketimini kontrol edip, yağ tüketimini oluşturan mekanizmaların tanımlanması ve test edilmesi önemli bir konu haline gelmiştir. Yağ tüketimini gerçek zamanlı olarak bir motorun farklı silindirlerine göre ölçmek karmaşık ve zor bir iştir. Bu tezde yağ tüketiminin en önemli kaynağı olan güç silindiri bileşenlerinden silindir yüzey pürüzlülüğünün yağ tüketimine etkisini incelemek amacı ile 6 silindirli bir motorun üçer silindirleri farklı yüzey kalitesinde işlenmiş ve motorun orijinal egzoz manifoldunda gerekli değişiklikler yapılarak, egzoz gazında kükürt izleme yöntemi ile bu farklılığın yağ tüketimine etkisi araştırılmıştır. Deneylerde egzoz gazındaki kükürt dioksit miktarını belirlemek amacı ile dört kutuplu tip kütle spektrometresi kullanılmıştır. İlk olarak tüm silindirleri aynı hassasiyetle işlenmiş bir motorun 3-3 silindirlerinin yağ tüketimleri ölçülmüş daha sonra bu ölçümler referans alınarak 3-3 silindirleri farklı olarak işlenmiş motorun yağ tüketimi testi yapılmıştır. Ortaya çıkan sonuçlardan, yağ tutma hacmi daha fazla olan kaba yüzey pürüzlülüğüne sahip silindir grubunun özellikle artan yük ve hız şartlarında, yağ tüketimlerinin, daha hassas olarak işlenmiş silindir grubundan kayda değer ölçüde fazla olduğu belirlenmiştir.
  • Öge
    Hibrid Elektrikli Taşıtlarda Rejeneratif Frenleme
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008-07-08) Altındemir, Esen ; Göktan, Ali G. ; Otomotiv ; Automotive
    Bu tez çalışmasında bir hafif ticari hibrid elektrikli taşıtda, hidrolik, rejeneratif ve reostatik frenlemeler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. İlk önce aracın hidrolik fren devresi ile ilgili ayrıntılı hesaplamalar Matlab’de (Versiyon: R2007) yapılmıştır. Aracın boş ve yüklü haldeki ağırlık merkezi değerleri AutoCAD’de (Versiyon: 2008) gösterilmiştir. Frenleme ivmeleriyle değişen boş ve yüklü haldeki aks yükleri ve fren kuvvetleri hesaplanmış, ideal fren eğrileri çizdirilmiştir. Avrupa yönetmelik eğerilerinin çizimleri ayrıntlı bir şekilde anlatılmıştır. Mastır silindir, fren diskleri, kaliper pistonları, fren balataları gibi mekanik parçalar boyutlandırılmış, balatalar için yüzey basıncı emniyet kontrolleri yapılmıştır. Sistemdeki çevrim oranları hesaplanmıştır. Hidrolik fren devresi ile ilgili tüm hesaplar yapıldıktan sonra rejeneratif frenlemenin başarıyla yapılabilmesi ve rejeneratif frenden hidrolik frene başarıyla geçilebilmesi için iki farklı çözüm önerilmiştir: Yabancı Basınçlı Çözüm ve Reostatik Çözüm. Bu çözümlerde kullanılan elemanlar (pompa, akümlatör, direnç) hidrolik fren devresine uyumlu olacak şekilde boyutlandırılmıştır. Daha sonra bu çözümler dört farklı frenleme modunda denenmiştir. Bu modlar, rejeneratif fren sırasında sürücünün ayağını frenden çektiği, rejeneratif fren sırasında akünün dolduğu, rejeneratif fren sırasında elektrik motorunun tork kapasitesinin yetmediği ve rejeneratif fren sırasında rejeneratif frenleme sınırları içerisinde olmayan bir frenleme ivmesi istendiği durumlardan oluşur. Yabancı Basınçlı ve Reostatik çözümlerin farklı çalışma modlarında nasıl davrandığı ayrıntılı bir şekilde anlatılmış, çözümlerin avantajları ve dezavantajları tartışılmıştır.
  • Öge
    Kamyon Kabin Süspansiyonunun İncelenmesi Ve Konfor Optimizasyonu
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008-07-09) Tuncel, Hasan Ozan ; Güney, Ahmet ; Otomotiv ; Automotive
    Konfor açısından, ağır ticari bir aracın ana elemanları olan aks, şasi, kabin ve koltuğun doğal frekanslarının birbirleriyle çakışmaması önemli bir ürün geliştirme hedefidir. Bu ana elemanların doğal frekanslarının insan vücudunun duyarlı olduğu 4-8 Hz aralığında olmaması gerekmektedir. Bu tezde Ford Cargo kamyonun kabin konforunun iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle bozuk yüzeyli yollarda ivme datası toplanmış, data incelenerek sistem ana elemanlarının doğal frekansları bulunmuştur. Daha sonra araç sürüş konforunu incelemek ve süspansiyon parametrelerini yeniden bulmak için Matlab modeli kurulmuş, bu modelin doğruluğu toplanan yol datası ile kontrol edilmiştir. Çalışma süresince yukarıda bahsi geçen ana elemanlarda dizayn değişikliğinden kaçınılması ve üretim maliyetlerini arttırmadan konforun iyileştirilmesi dikkate alınmıştır. Bu sebeple şasi ile kabin arasında yer alan süspansiyon elemanları üzerine yoğunlaşılmış ve bu parametre ayarlanarak konforda iyileştirme sağlanmıştır.