Temel Bilimler Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Değerli, Fikret" ile Temel Bilimler Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeHalay Türü Oyunların Özellikleri, Dağılımı Ve Hareket Yapılarının Analizi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, ) Uzunkaya, Eyüp ; Değerli, Fikret ; 175100 ; Türk Müziği ; Turkish MusicTürk Halk Oyunları zengin ve uçsuz bucaksız bir repertuarla dünyada eşi benzeri bulunmayacak nitelikte bir kültür hazinesi olma özelliğini korumaktadır. Bünyesinde barındırdığı oyunlar yöreden yöreye farklı biçimlerde ortaya çıkmış ve bu da farklı türlerin oluşumuna katkıda bulunmuştur. Halaylar da bu türler içinde en geniş yayılma alam içerisinde tanımlanan önemli türlerden birisidir. Halay türü içerisinde gösterilen oyunların özelliklerinin yeni bir bakış açısı ile değerlendirilmesi, illere göre dağıhmlanmn belirlenmesi ve hareket yapılarının analiz edilmesi bu çalışmanın ana konusunu teşkil etmektedir. "Halay türü oyunların özellikleri, dağılımı ve hareket yapılarının analizi" başlığı altında hazırlanan bu sanatta yeterlik tezininde, halay türü oyunların yoğun olarak oynandığı 16 ilde halay türü oyunlar tespit edilerek, hareket yapılan teker teker analiz edilmiş, bu analizler doğrultusunda benzer nitelikteki iller graplandırılarak halay türünün alt başlıkları ve genel özellikleri ortaya konmuştur. Birinci bölümde konunun amacı ve ele almış şekli açık olarak ortaya konulmuştur. İkinci bölümde konunun anlaşılır olması bakımında temel teşkil eden bazı kavramların kısa ve öz olarak tanım ve açıklamalarına yer verilirken, halay türü ile ilgili ön bilgiler de açık olarak sunulmuştur. Üçüncü bölümde önce anlatım ve analiz işlemlerinin daha anlaşılır olması açısından konu ile ilgili kavramların tanımlanması yapılmış, kullanılan hareket biçimleri tanımlanmış ve daha sonra halay türü oyunların illere göre dağılımı ve hareket yapılarının detaylı analizine geçilmiştir. Bu aşamada da tespit edilen 16 ile XVI ait en bilinen oyunlar kullanılmış ve oyunların anlatımı fotoğraflarla desteklenmiştir, îl düzeyinde ortalama 10 civarında oyun çeşidi ele alınmak sureti ile yaklaşık olarak 150-160 civarı oyun incelenmiş ve analiz edilmiştir. Ancak konunun derinliği ve bilgilerin kapasitenin çok üzerinde olması bir takım sadeleştirmeleri gündeme getirmiş ve 75- 80 civarında oyun biçimi ele alınarak incelenmiştir. Ancak kullamlmasalarda incelenen tüm oyunlar çalışmanın ortaya çıkmasında gizli birer kaynak olmuşlardır. Yöre çalıştırıcıları ile yapılan özel görüşmelerde tutulan kayıtlar, dijital ortamda fotoğraflara dönüştürülerek yaklaşık olarak 10.000 civarında bir fotoğraf arşivi yaratılmış ve bu arşiv içerisinden, anlatım ve analize uygun olanlar seçilerek tez içerisine yerleştirilmişlerdir. Dördüncü bölüm analizlerin değerlendirildiği ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda halaylara ait genel hareket özellMerinin belirlenmesi ile, bir takım bölgesel smıflandırmalann yapıldığı önemli kısımlardandır. Sonuç bölümünde tez çalışması süresince elde edilen tespitler, halay türü ile ilgili varolan ve yeni ortaya çıkarılan tüm özellikler, bu özelliklerin farklı şekillerde kendini göstermesinden dolayı ortaya çıkan sınıflandırmalar ve sınıfların karşılaştmlması gibi unsurlar maddeler halinde sunulmaktadır.
-
ÖgeTürk geleneksel giyiminde takı ve aksesuarlar(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996) Demirbağ, İlknur Bektaş ; Değerli, Fikret ; 53268 ; Temel Bilimler ; Basic SciencesTürk geleneksel takı ve aksesuarları pek çok folklorik değer gibi vakit geçirilmeden sistemli olarak ele alınıp, derlenmesi gereken bir konudur. Bu nedenle ve bundan önceki yüksek lisans tez konumun giysiler olması nedeniyle, onun tamamlayıcı bir unsuru olarak Türk geleneksel takıları da bu tezin kapsamım oluşturmuştur. Çalışmada pek çok koleksiyondan parçalara yer verilmiştir. Ele alman takılar anlatılırken, yapımında kullanılan malzemelerden ve yapım tekniklerinden de bahsedilmiştir. Tab ve aksesuarlar konusu, takılarda kadın ve erkek takılan olmak üzere iki grupta incelenmiş, her grubun altında önce takılar sonra aksesuarlar ele alınmıştır. Kadınlarda tepelik, alınlık, zülüftük, çenelik, küpe, başörtü iğnesi, hızma, enselik, gerdanlık, kolye, hamaylı, döşlük, yüzük, bilezik, halhal ve kemer tokaları olmak üzere 16 çeşit takt; erkeklerde yüzük, hamaylı, köstek ve pazıbent olmak üzere 4 çeşit takı; kadınlarda tarak, kemer, bel bağı, saç bağı, para kesesi, tarak kesesi, gümüş düğmeler, sürmedanlık olmak üzere 8 çeşit aksesuar; erkeklerde tütünlük, silahlık, divitiik, barutluk, yağdan, boyun dolağı, peşkir, kemer, teşbih, saat kesesi, mühür kesesi, tütün kesesi, ağızlık kesesi, çakmak kesesi, tarak kesesi, divit kesesi olmak üzere 16 çeşit aksesuar için toplam 194 fotoğraf kullanılmıştır. Sonuçta kadınlarda aksesuarların az, takıların çok kullanıldığı; erkeklerde ise takıların az, aksesuarların çok kullanıldığı görülmüştür. Motiflerden çiçek, ay ve yıldız adeta kadın takılarının; cami, bayrak ve silah erkek takılarının sembolü olmuştur. Kadınlarda takıların daha çok ve süslü, erkeklerde ise daha az ve sade olduğu görülmüştür. Takı ve aksesuarlarda Doğu ve Batı Anadolu'da kullanılanlar arasında farklar olduğu görülmüştür. Bazı takı ve aksesuarlar hem kadınlarda hem de erkeklerde kullanılmıştır. Bu takılar hamaylı, muskahk ve yüzüklerdir. Aksesuarlar ise kemer, teşbih ve keselerdir. Takılarda genelde kabartma, telkari ve savat tekniği çok kullanılmış. Gümüş ise en çok kullanılan maden olmuştur. Altına erkek takılarında hiç, kadın takılarında ise Örneklerine az rastlanmıştır.
-
ÖgeTürk halk oyunları oyun müziklerinin çokseslilik açısından değerlendirilmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997) Gürler, Engin Şafak ; Değerli, Fikret ; 64220 ; Temel Bilimler ; Basic SciencesYedi bölümden oluşan bu çalışma, "Türk Halk Oyunları Oyun Müzikleri'nin Çokseslilik Açısından Değerlendirilmesi" amacı ile yapılmıştır. Çalışmanın; 1. Bölüm'ünde; sorunun belirlenmesi, çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve kullanılan yöntemler ile ilgili bilgiler verilmiş. 2. Bölüm'ünde; Türk Halk Oyunları'nın tarihi gelişimi ve oyunların türleri olan (barlar, halaylar, horonlar, zeybekler, Teke Yöresi Oyunları, bengiler, mengiler, sinsin, hora ve karşılamalar, davullu oyunlar, kaşıklı oyunlar, el çırpmalı oyunlar, vasıtalı oyunlar, gemici oyunları, semahlar) hakkında bilgiler verilmiştir. 3. Bölüm'de; Türk Halk Çalgıları, dört ana grupta toplanarak (tezeneli çalgılar, yaylı çalgılar, üflemeli çalgılar, vurmalı çalgılar) konunun anlaşılmasına yardıma olabilmesi açısından anlatılmıştır. 4. Bölüm'de; Türk Halk Oyunları'nda ritm tanımı, usul, düzüm, ölçü, vuruş, vurgu, tempo ve mertebe gibi konulara genel bir bakışla yer verilmiştir. 5. Bölüm'de; Türk Halk Oyunları Çalışmaları, yarışmalar, oyun-müzik ilişkisi, Türk Halk Oyunları'nda otantik kavramı ve icra çeşitleri, tavır ve koreografiden söz edilmiştir. 6. Bölüm'de; genel olarak çokseslilik ve ilkeleri, unsurları ile Türkiye'de çokseslilik anlayışı işlenmiştir. 7. Bölüm'de; Türk Halk Oyunları, Oyun Müziklerinde Çokseslilik değerlendirilmesi yapılmış ve sonuçlan örneklerle kanıtlanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın bölüm değerlendirilmelerinde kütüphanelerden, kişisel gözlemlerden ve görüşme verilerinden yararlanılmıştır. Araştırmada, "Türk Halk Oyunları Oyun Müzikleri'nin Çokseslilik Açısından Değerlendirilmesi" sırasında ses sistemi, halk çalgılarında standart sorunu, kavram ve terim kargaşası, kullanılan sazların çoksesli olup olmadığı sorunu gözönüne alındığında, bilimsel dayanaktan yoksun olması nedeni ile Türk Halk Oyunları oyun müziklerinde çokseslilik değerlendirilmesinin yapılmasının doğru olmadığı sonucuna varılmıştır.
-
ÖgeTürk halk oyunlarında kullanılan temel hareketlerin tespiti ve anatomik analizi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002) Ötken, Nihal ; Değerli, Fikret ; 122692 ; Temel Bilimler ; Basic SciencesHalk oyunları halk tarafından yaratılan ve nesilden nesile aktarılan kültür ürünleridir. Bu kültür ürünleri yöreden yöreye biçim ve tür yönünden farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar her oyunu yaratan toplumun, geçmişi, uygarlık düzeyi, inanç ve gelenekleriyle sıkı sıkıya bağlıdır. Zeybek, Halay, Bar gibi değişik türlere ayrılan bu oyunların aralarındaki var olan bu farklılıkları hareket bazında ele alarak incelemek ve dolayısıyla zeybeği zeybek,barı bar, halayı halay yapan özellikleri figürsel anlamda ortaya koymak bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. "Halk oyunlarında kullanılan temel hareketlerin tespiti ve anatomik analizi" adlı bu sanatta yeterlik tezinde, halk oyunlarında kullanılan temel hareketler türlere göre tespit edilmiş, ve bu hareketlerin vücut bölümlerine göre dağılımları ortaya konmuştur. Bu tespitler halk oyunlarının zenginliği göz önüne alındığında daha verimli çalışma yapılması açısından 5 ana tür üzerinde yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde konunun amacı ve ele alınış biçimleri ayrıntılı bir dille ortaya konulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde türlerde elde edilecek temel hareketlerin anlatımında kolaylık sağlanması açısından genel olarak hareketin tanımı, hareketlerin sınıflandırılması ve harekete etki eden faktörler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise hareketlerin nasıl oluştuğu konusunda bilgilendirmek için hareket sistemini oluşturan etmenler anlatılmıştır. Dördüncü bölümde vücut bölümleri ve bu bölümlerde hareketi sağlayan eklemlerin ayrıntılı olarak anlatımları yapılarak temel hareketlerin hangi bölümlerde oluştuğu konusunda bilgi verilmiştir. Beşinci bölümde ise vücutta anatomik olarak var olan hareketlerin tanımı ve bu hareketlerin vücut bölümleri üzerindeki tanıtımları, hareketin şekli ve anatomik oluşumunu gösteren fotoğraflarla desteklenerek anlatılmıştır. Altıncı bölümde İncelenen türlerdeki halk oyunlarında en çok kullanılan temel hareketlerin tespitinde her tür için 3 yöre seçilmiştir. Bu üç yörenin toplamında 18 ile 24 adet olmak üzere toplam 5 ana tür üzerinde 110 adet oyun incelenerek temel hareketler tespit edilmiştir. Temel hareketler incelenirken oyunlarda kullanılan çökmeler ve kol tutuşları da ayrı başlıklar altında incelenerek türlerin birbirinden ayrılan veya aynı olan özellikleri ortaya konmuştur. Halk oyunlarında kullanıldığı tespit edilen bu temel hareketler, anatomik açıdan da analiz edilerek, hareketlerin anlatımları, henüz yazılı bir terminolojiye sahip olmadığı göz önüne alınarak, tüm tıp dünyasının kullandığı uluslar arası terimler kullanılarak anatomik dille yapılmıştır. Hareket bazında incelenen türler, ritmik yapılarının benzerlik gösterip göstermediği konusunda da ele alınarak ritmik yapıların türler arasındaki dağılımları tablo olarak bölüm sonundaki eklerde verilmiştir. xm Çalışmada, öncelikle yöre hocaları ile yapılmış görüşmelerde çekilen oyun kasetleri ile çeşitli gösteri ve yarışmalardan çekilmiş ortalama 200 adet Avi formatındaki video kaset kayıtları hareketlerin tek tek tespiti için incelenmek üzere, Asus Live Video çevirici ile dijital ortama aktarılarak bmp ve jpeg formatına çevrilmiştir. Bu aşamadan sonra görüntüleri tek kare yakalamak için Asus Live adlı capture programı, tek kare yakalanan dijital fotoğrafların renk ayarlamaları ve kötü görünümlerinden kurtulmalarını sağlamak için ise ACDSee adlı editing programı kullanılmıştır. Bütün bu çalışmanın sonucunda digital ortamda ortalama 20.000. adet fotoğraf çekilerek incelenmiştir. İncelenen halk oyunlarındaki müzik ve ritim kayıtlarının ayrı ayrı ele alınması ve süzgeçlenmesi için Cool Edit ve Steinberg wave lab müzik editing programları kullanılmıştır. Sonuç bölümünde tez çalışması boyunca elde edilen tespitler türler arasında karşılaştırılmalı olarak maddeler halinde sunulmaktadır.
-
ÖgeTürk halk oyunlarında sahneleme aşamaları(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998) Kurtişoğlu, Bülent ; Değerli, Fikret ; 72148 ; Temel Bilimler ; Basic Sciences