Halay Türü Oyunların Özellikleri, Dağılımı Ve Hareket Yapılarının Analizi

Abstract

Türk Halk Oyunları zengin ve uçsuz bucaksız bir repertuarla dünyada eşi benzeri bulunmayacak nitelikte bir kültür hazinesi olma özelliğini korumaktadır. Bünyesinde barındırdığı oyunlar yöreden yöreye farklı biçimlerde ortaya çıkmış ve bu da farklı türlerin oluşumuna katkıda bulunmuştur. Halaylar da bu türler içinde en geniş yayılma alam içerisinde tanımlanan önemli türlerden birisidir. Halay türü içerisinde gösterilen oyunların özelliklerinin yeni bir bakış açısı ile değerlendirilmesi, illere göre dağıhmlanmn belirlenmesi ve hareket yapılarının analiz edilmesi bu çalışmanın ana konusunu teşkil etmektedir. "Halay türü oyunların özellikleri, dağılımı ve hareket yapılarının analizi" başlığı altında hazırlanan bu sanatta yeterlik tezininde, halay türü oyunların yoğun olarak oynandığı 16 ilde halay türü oyunlar tespit edilerek, hareket yapılan teker teker analiz edilmiş, bu analizler doğrultusunda benzer nitelikteki iller graplandırılarak halay türünün alt başlıkları ve genel özellikleri ortaya konmuştur. Birinci bölümde konunun amacı ve ele almış şekli açık olarak ortaya konulmuştur. İkinci bölümde konunun anlaşılır olması bakımında temel teşkil eden bazı kavramların kısa ve öz olarak tanım ve açıklamalarına yer verilirken, halay türü ile ilgili ön bilgiler de açık olarak sunulmuştur. Üçüncü bölümde önce anlatım ve analiz işlemlerinin daha anlaşılır olması açısından konu ile ilgili kavramların tanımlanması yapılmış, kullanılan hareket biçimleri tanımlanmış ve daha sonra halay türü oyunların illere göre dağılımı ve hareket yapılarının detaylı analizine geçilmiştir. Bu aşamada da tespit edilen 16 ile XVI ait en bilinen oyunlar kullanılmış ve oyunların anlatımı fotoğraflarla desteklenmiştir, îl düzeyinde ortalama 10 civarında oyun çeşidi ele alınmak sureti ile yaklaşık olarak 150-160 civarı oyun incelenmiş ve analiz edilmiştir. Ancak konunun derinliği ve bilgilerin kapasitenin çok üzerinde olması bir takım sadeleştirmeleri gündeme getirmiş ve 75- 80 civarında oyun biçimi ele alınarak incelenmiştir. Ancak kullamlmasalarda incelenen tüm oyunlar çalışmanın ortaya çıkmasında gizli birer kaynak olmuşlardır. Yöre çalıştırıcıları ile yapılan özel görüşmelerde tutulan kayıtlar, dijital ortamda fotoğraflara dönüştürülerek yaklaşık olarak 10.000 civarında bir fotoğraf arşivi yaratılmış ve bu arşiv içerisinden, anlatım ve analize uygun olanlar seçilerek tez içerisine yerleştirilmişlerdir. Dördüncü bölüm analizlerin değerlendirildiği ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda halaylara ait genel hareket özellMerinin belirlenmesi ile, bir takım bölgesel smıflandırmalann yapıldığı önemli kısımlardandır. Sonuç bölümünde tez çalışması süresince elde edilen tespitler, halay türü ile ilgili varolan ve yeni ortaya çıkarılan tüm özellikler, bu özelliklerin farklı şekillerde kendini göstermesinden dolayı ortaya çıkan sınıflandırmalar ve sınıfların karşılaştmlması gibi unsurlar maddeler halinde sunulmaktadır.

Turkish folk dance keeps its characteristic of being a culture treasure with a rich and endless repertory in the world. The dances in its constitution have appeared in various forms from region to region, and this assisted in formation of different forms. Halay is one of the important kind of these dances which is defined to be the one in widest spreading area. The evaluation of characteristics of dances which are included in form of their dispersion on countries, and the analysis of movement frames constitute the main subject of this study. In this thesis of qualification in art that is prepared in the title of "The characteristics and distribution of dances in the form of "Halay" and the analysis of movement frames"; the dances in the form of "Halay" mostly in 16 countries are established, the movement frames are analyzed one by one, in the direction of these analyses the countries that have similar characteristics are grouped, and subtitles of "Halay" forms and its general characteristics are exposed. The objective of the subject and its investigation are clearly exposed in first chapter. In the second chapter, the explanation of some concepts which constitutes basis about understandability of the subject in short and pure perspective are included, and front information about "Halay" are clearly presented. In the third chapter, the definition of concepts that are related to the subject are made so as to provide explanation and analysis more comprehensive, the used movement frames are defined and afterwards distribution of dances in the form of xvm "Halay" in countries and detailed analysis of movement frames are examined. The most known dances of 16 designated countries are used and the explanations of dances are supported with photographs. The averages of 10 types of dances in country level are considered; approximately 150-160 types of dances are analyzed. On the other hand because of the distant past of the subject and the data that exceed present capacity; some simplifications are needed and 75-80 types of dances are analyzed. All these dances that are analyzed constituted as secret sources in exposing the study. The records of private negotiations that are made with region trainers, have transformed in to photographs digitally and a photograph archives of 10 000 is created; the ones which are appropriate for explanation are selected from inside of the archive for the thesis. The fourth chapter is one of the important chapters in which the evaluations of analysis and regional classifications are made in the direction of the results with determining general movement characteristics of "Halay". In the result chapter, the components like the results that are found in thesis period, the present and found characteristics about "Halay", the classifications that appears with different formation of these classifications and comparison of the classes are presented item by item.