Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Son Başvurular
1 - 5 / 7
-
ÖgeCoğrafi veri modelleri arasında uygulamaya yönelik dönüşüm algoritmalarının geliştirilmesi(Bilişim Enstitüsü, 2013)Coğrafi verinin üretiminde kabul edilmiş bir veri standardının olmaması, nitelikli veri eksikliği, farklı kurumların aynı veriyi farklı amaçlara yönelik tekrarlı üretmesi ve her kurumun farklı formatta veri üretmesi gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Coğrafi veri paylaşımında ise veri kullanımı için teknik altyapının uygun olmaması, özellikle kamu kurumlarındaki yasal engeller ve farklı formattaki verilerin dönüşümünde teknik problemler mevcuttur. Bu yüzden Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) uygulamalarında farklı kaynaklardan gelen veriyi bir arada kullanmak ve verilerin birlikte çalışabilirliği olanaksız olmaktadır. Coğrafi veri yönetiminde yaşanan sorunlar, ortak standartta kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayan coğrafi veri standartlarının üretilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, özellikle gelişmiş ülkelerde ulusaldan yerel düzeye coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliği için standart, politika ve teknoloji bileşenleri ile birlikte Konumsal Veri Altyapısı (KVA) geliştirimi söz konusudur. Bu yaklaşımla Türkiye'de Türkiye Ulusal CBS (TUCBS) kurulması sürecinde coğrafi veri temalarına yönelik coğrafi veri modelleri geliştirilmektedir. Tekil Modeleme Dili (UML) veri modelleri, ulusal düzeyde mevcut veri ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre model bazlı yaklaşımla tasarlanmış yazılım-donanım bağımsız veri modelleridir. Coğrafi veri sağlayıcılarının UML'den üretilmiş Coğrafi İşaretleme Dili (GML) tabanlı ortak veri değişim formatları dikkate alınarak veri setlerini paylaşacağı kabul edilmektedir. Böylelikle coğrafi veri sağlayıcıları için mevcut kullandığı veritabanı modelinden ortak veri değişim formatına dönüşüm ve coğrafi veri kullacıları için ise ortak veri değişim formatından uygulama veritabanı modeline dönüşüm algoritmaları geliştirilmelidir. Tez çalışması kapsamında, etkin coğrafi veri yönetimi için gereksinimler belirlenerek standardize edilmiş uygulama şemaları, veri modellerine dönüşüm esasları ve algoritmaları geliştirilmiştir. Ortak bir veri formatı olarak GML tabanlı veri değişimi ve birlikte çalışabilirlik esasları uygulanabilirlik açısından analiz edilmiştir. Coğrafi veri dönüşümü (Spatial Extract-Transfer-Load) kavramı detaylandırılarak, ortak veri formaları ile uygulama veritabanı modelleri arasında dönüşüm esaslarının belirlenmiştir. Farklı kaynaklardan farklı veri sağlayıcılarına ait veritabanı modellerinden gelen veri setlerinin GML tabanlı ortak veri değişim formatlarına dönüşümü için örnek coğrafi veri dönüşüm algoritmaları geliştirilmiştir. "Topografik Harita" ve "Dijital Kent Atlası" uygulama örnekleri dikkate alınarak, ortak veri setlerinden veri madenciliği olarak da ifade edilen nitelikte uygulamaya yönelik veritabanlarında etkin kullanımına yönelik model bazlı veri dönüşüm algoritmaları ve gerçek zamanlı veri dönüşüm uygulamalarının geliştirilmesi irdelenmiştir. Bina, Ulaşım ve İdari Birim coğrafi veri temalarına ait örnek coğrafi veri dönüşüm uygulamaları için FME yazılım araçları kullanılarak ortak veri setlerinden uygulamaya yönelik farklı ölçek ve içerikteki veri setlerine dönüşümü senaryoları geliştirilmiş, dönüşüm ve genelleştirme araçları belirlenerek uygulamalar geliştirilmiştir. Kent Atlası örneğinde görüldüğü gibi üretilen veri setleri kullanılarak web, masaüstü ve çıktı harita ürünleri geliştirilmiştir.
-
ÖgeAfet yönetimine yönelik açık veri modeli ve konumsal analiz araçlarının geliştirilmesi: Heyelan ve sel örneği(Bilişim Enstitüsü, 2013)Afet-acil durum yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri?nin (CBS) kullanılması; afet zararlarının azaltılması, yaşamların ve kaynakların korunmasına, etkin müdahale ve yıkımların kontrolüne yardımcı olmaktadır. Afetlerin birbirini tetikleyen doğası dikkate alındığında depremden kuraklığa, selden ulaşım kazasına birçok afet tipinin bütünleşik yönetimine yönelik yaklaşımların belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, afet-acil durum yönetim sisteminin kurulması için sel ve heyelan afet tipi örneğiyle afet yönetiminin zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarındaki ?Aktivite? `ler analiz edilmiştir. Her bir aktivitenin CBS ile yönetimine yönelik alt ?İş? adımları tanımlanmış, bu işlerde üretilecek ve kullanılacak veri içeriği belirlenmiştir. Tanımlanan veri içeriği, ilgili sektör çalışanları ve örnek CBS uygulamaları ile irdelenmiştir. Tez kapsamında geliştirilen Afet-Acil Durum Yönetim Sistemi (ADYS) veri modeli, sel ve heyelan afet tiplerinin yönetimine yönelik açık veri değişimine uygun ve birlikte çalışabilir yapıda olup ISO/TC211 Coğrafi bilgi komitesi standartları temel alınarak model bazlı yaklaşımla UML-Tekil Modelleme Dili kullanılarak geliştirilmiştir. Hazırlanan modeldeki detaylar, ilişkiler, öznitelikler ve değerler sınıf diyagram ve paket diyagram olarak nesneye yönelik ilişkisel biçimde modellenmiştir. ADYS Veri Modeli, GML-Coğrafi İşaretleme Dili özeliklerine göre açık veri değişim formatına dönüştürülmüştür. ADYS veri modeli, ulusal düzeyde birlikte çalışabilirliği sağlamak amacıyla TUCBS ve KBS projeleri kapsamında hazırlanan veri modelleri ile uyumlu tasarlanmıştır. Bunun yanında TABİS obje kataloğundaki tanımlamalar da dikkate alınmıştır. Sel ve heyelan afetlerine yönelik olarak hazırlanan aktivitelerin gerçekleştirilmesi amacıyla ADYS coğrafi veri modeli ile uyumlu ADYS konumsal analiz araçları geliştirilmiştir. Bu analiz araçları ilgili aktivitelerin gerçekleştirilmesinde kullanıcılara kolaylık sağlaması hedeflenmektedir. Açık kaynaklı CBS yazılımı olan Quantum GIS ortamında Sextante eklentisi ile SAGA GIS, GRASS GIS konumsal analiz araçları kullanılarak geliştirilmiş olup; tehlike, zarar görebilirlik, vb. afet yönetimi aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde kullanılabilmektedir. Ayrıca açık kaynaklı olmalarından dolayı kullanıcıların bu analiz araçlarına ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapabilmeleri mümkündür. Tez çalışması kapsamında geliştirilen ADYS veri modeli ve konumsal analiz araçları çeşitli pilot çalışma alanlarında örnek veri setleri kullanılarak, oluşturulan afet yönetimi aktiviteleri ile test edilmiştir.
-
ÖgeMekansal bilgi sistemleri için bulut tabanlı, performanslı, erişilebilirliği yüksek, yeni nesil bir sistem tasarımı, altyapısı ve uygulaması(Bilişim Enstitüsü, 2013)Kurumlar arasında mekânsal veri entegrasyonu sağlanılarak bütünleşik bir Mekansal Bilgi Sistemi altyapısı kurulmasıyla CBS'yi birçok alanda verimli bir şekilde kullanmak mümkün olmaktadır. Sağlam bir kurumsal Mekansal Bilgi Sistemi içinde sağlam bir sistem altyapısı gerekmektedir. Bu yüzden bu çalışmada kurumsal CBS sistemi teknik altyapısında oluşabilecek sorunlar üzerinde durulmuş ve çeşitli çözüm önerileri sunulmuştur. Son on yıl içerisinde bilgi teknolojileri alanında önemi gün geçtikçe artan konulardan bir tanesi de mevcut bilişim sistemlerinin kullanıcı gereksinimlerini karşılayamadığı durumların sıklaşmasıdır. Bunlardan bir örnekte mevcut Mekansal Bilgi Sistemlerinde (MBS) kullanılan ve ayakta kalma süresi (availability period) çok yüksek olmayan sunucu yazılımlarıdır. Nasıl normal bir web uygulaması çalıştıran sunuculara çok kişi erişmeye çalıştığında, sunucu cevap veremez hâle gelebiliyorsa veya çökme (down) meydana gelebiliyorsa, üzerinde Mekansal Bilgi Sistemi koşan sunuculara da çok yüklenildiğinde, performans büyük oranda düşebilmektedir ve çevrimiçi (online) sistem durma noktasına gelebilmektedir. Bu sorunu en aza indirgeyerek, performanslı ve sağlam altyapılı bir kurumsal Mekansal Bilgi Sistemi entegrasyonu için bu çalışmada dünyaca saygınlığını ıspatlamış bir firmanın yazılım ürünleri kullanılarak bu yazılımların yönetim teknikleri anlatılacaktır. Tez çalışmasında anlatılan yazılımların alanları aşağıdaki gibidir: - Veritabanı ve yedeklilik - Uygulama sunucusu - Java arayüz - Koşturulan işletim sistemi - Uygulama sunucusuna yüklenen uygulama Ayrıca diğer çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada Mekansal Bilgi Sistemi'nin teknik altyapısına odaklanılarak, - Güç - Performans - Erişilebilirlik gibi hepsinin bir arada olduğu yazılım ürünleri seçilip, performanslı bir Mekansal Bilgi Sistemi ortaya çıkarmanın metotları anlatılmıştır.
-
ÖgeWeb ortamında coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliğine yönelik yaklaşımların belirlenmesi: Ulaşım veri teması örneği(Bilişim Enstitüsü, 2013)Coğrafi verilerin üretilmesi, saklanması ve güncel tutulması konularında standart bir yöntemin belirlenip izleniyor olması gerekmektedir. Verilerin katkı sağlaması, kaliteli veri üretiminin ardından doğru şekilde kullandırılabiliyor olmaları ve paylaşılabilmeleri ile mümkün olabilmektedir. Coğrafi verinin farklı kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılıyor olması, optimum düzeyde bu ilgililerin ihtiyacını karşılaması ile alakalıdır. Bu sebeple aynı veri farklı kurum ve kuruluşlarca defalarca üretilmemelidir. Verinin mükerrer üretilmesi ve kullanılması zamanla güncelliğini kaybetmesine ve kullanılamamasına yol açmaktadır. Farklı kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayacak uygulama ve servislerin geliştirilmesi için öncelikle veri/kullanıcı gereksinim analizi yapılmaktadır. Bu analizler sonunda hangi verinin hangi ihtiyaçlar ile hangi uygulamalarda hangi formatlarda kullanılabileceği belirlenebilecektir. İlgili veri altlıkları, gerçekleştirilen analizlere göre üretilen veri standartlarına göre sorumlu veri sağlayıcıları tarafından üretilmeli, güncellenmeli ve diğer kullanıcılarla web servisleri kullanılarak gerçek zamanlı paylaşılabilmelidir. Örneğin ulaşım temasını temsil eden coğrafi veri setleri; kamu kurumlarından özel sektöre, vatandaştan çeşitli ticari uygulamalara kadar birçok alanda eş zamanlı kullanıldığından ortak bir standart dahilinde üretilebilmelidir. Tez kapsamında model bazlı yaklaşım ile coğrafi veri modeli geliştirilmesine yönelik ISO/TC211 coğrafi bilgi teknik komitesi standartları ve web servisleri ile coğrafi verilerin paylaşımına yönelik Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu olan OGC'nin standartları irdelenmiştir. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) altyapısı standartlarının geliştirilmesi sürecindeki ilgili veri gereksinim analizleri ve ulaşım veri standardı altlık alınmıştır. Yeni bir standart geliştirme sürecinin; çeşitliliği yok etmeden, nitelik kaybı olmadan, birlikte çalışılabilirliği sağlayan, veri bütünlüğü oluşturan ve mevcut verileri anlamlaştıran bir yapıda olması esas alınmıştır. Ulaşım sektöründe açık veri ve açık web servisleri ile veri paylaşımında farklı kurum/kuruluş ve uygulama ihtiyaçlarının optimum düzeyde karşılanması amacıyla deniz, hava ve demiryolu ulaşım hatları ile birlikte çalışabilecek bir karayolu veri modeli geliştirilmiştir. Tekil Modelleme Dili olan UML uygulama şeması ile geliştirilen bu model, GML coğrafi veri değişim formatı ile kodlanmıştır. Tez çalışmasının uygulama bölümlerinde, plot alan için farklı kaynaklardan elde edilen coğrafi veri altlıkları geliştirilen standart dahilinde GML veri setlerine dönüştürülmüştür. Ulaşım veri setlerinin mevcutta kullanılan farklı veri yapılarına dönüştürülmesi ve sektörel uygulamalarda kullanımına yönelik web uygulamaları geliştirilmiştir. Böylelikle açık veri modeli ile üretilen ulaşım veri setinin, WMS web harita servisi ve WFS web detay servisi ile paylaşımı ve görselleştirilmesine yönelik açık web servisleri geliştirilmiştir. Ağ analizleri, doğrusal referanslama, Android mobil, MS Sharepoint ve GTFS gibi açık kaynaklı ve ticari yazılımlarla ulaşım sektörüne yönelik uygulamalar test edilmiştir.
-
ÖgeGIS based analysis and assessment of tsunamy risk case study of Gocek Bay–Turkey(Bilişim Enstitüsü, 2017)Tsunami olayı, yerel ve küresel düzeyde önemli derecede etkiye sahiptir. Tsunami riski ortadan kaldırılamaz, ancak etkisini azaltmak için olası bir çözümü belirlemek için verimli bir şekilde değerlendirilebilir ve analiz edilebilir. Afet önleme çalışmaları ile insanların yaşamları ve mülkleri kurtarılabilir ve çevresel zararlar azaltılabilir. Tsunami gibi afetlerin konum bilgisini ve olası etkilerini belirlemek afet yöneticisi için hayati bir önem taşır. Tsunami riskini değerlendirmek ve analiz etmek ve müdahele strateji planının modellenmesine yardımcı olmak için etkili bir yöntem olan, "konum bilgisine ilişkin konumsal verileri elde etmek, depolamak, manipüle etmek, analiz etmek ve görüntülemek için kullanılan araçlar kümesi" olan CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) kullanılır. Tsunami olayına ait tarihsel belgelerden elde edilen sayısal veriler, meydana gelebilecek tsunami olayının olasılığını belirlemek için manipüle edilmiştir. Bu tezin amacı, Tsunami tehlikesine dayalı riski belirlemek için kullanılan farklı konumsal verileri incelemek ve birleştirmektir. Elde edilen sonuçlar, Türkiye'de Göcek Körfezi gibi risk altında olan alanlar için başarıyla kullanılmaktadır. Göcek, Muğla'nın Fethiye İlçesi'nin kuzey batısında yer alan ve en popüler Türk yatçılık merkezlerinden biridir. Potansiyel turizm faaliyeti, ulusal ekonomik kalkınmaya katkıda bulunur. Ayrıca, CBS teknolojisinin kullanımı, sayısal yükseklik Modeli (DEM), uydu görüntüleri, arazi kullanımı / arazi örtüsü gibi farklı konum verileri gerektirir. Bu verilerin derlenmesi ile yükseklik haritası, arazi kullanım / arazi örtüsü haritası, sel baskını haritası ve farklı tsunami yoğunluk değerlerine bağlı risk haritası üretilir. Bu çalışma, tsunami etkisini azaltma planı geliştirmek için hem risk güvenlik açığı bileşenlerini hem de veri analizini birleştirdi. Bu yaklaşım, fiziksel, sosyal ve ekonomik faktörleri içeren bu analiz ve değerlendirmeyi gerçekleştirmek, tehlike ölçütünü ve risk açığını bütünleştiren bir metodoloji geliştirmek ve Göcek bölgesi için farklı risk çerçeveleri uygulamak için kullanılmaktadır. Çalışma, tehlike bilgisini, tehlikeye maruz açıkları ve farklı harita ürünleri sunar. Risk haritası, güvenlik açığı skorunu ve tehlike bilgilerini birleştirirken, sular altında kalma haritası, çalışma alanındaki muhtemel tsunami oluşumunu belirleyen fiziksel ve tarihsel verilere dayanmaktadır. Bu çalışmada elde edilen sonuç, yerel ve merkezi hükümet tarafından gerekli kıyı bölgelerinde yerleşim değiştirme işlemleri için kullanılabilir.