Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Son Başvurular
1 - 5 / 7
-
ÖgeCoğrafi veri modelleri arasında uygulamaya yönelik dönüşüm algoritmalarının geliştirilmesi(Bilişim Enstitüsü, 2013)Coğrafi verinin üretiminde kabul edilmiş bir veri standardının olmaması, nitelikli veri eksikliği, farklı kurumların aynı veriyi farklı amaçlara yönelik tekrarlı üretmesi ve her kurumun farklı formatta veri üretmesi gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Coğrafi veri paylaşımında ise veri kullanımı için teknik altyapının uygun olmaması, özellikle kamu kurumlarındaki yasal engeller ve farklı formattaki verilerin dönüşümünde teknik problemler mevcuttur. Bu yüzden Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) uygulamalarında farklı kaynaklardan gelen veriyi bir arada kullanmak ve verilerin birlikte çalışabilirliği olanaksız olmaktadır. Coğrafi veri yönetiminde yaşanan sorunlar, ortak standartta kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayan coğrafi veri standartlarının üretilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, özellikle gelişmiş ülkelerde ulusaldan yerel düzeye coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliği için standart, politika ve teknoloji bileşenleri ile birlikte Konumsal Veri Altyapısı (KVA) geliştirimi söz konusudur. Bu yaklaşımla Türkiye'de Türkiye Ulusal CBS (TUCBS) kurulması sürecinde coğrafi veri temalarına yönelik coğrafi veri modelleri geliştirilmektedir. Tekil Modeleme Dili (UML) veri modelleri, ulusal düzeyde mevcut veri ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre model bazlı yaklaşımla tasarlanmış yazılım-donanım bağımsız veri modelleridir. Coğrafi veri sağlayıcılarının UML'den üretilmiş Coğrafi İşaretleme Dili (GML) tabanlı ortak veri değişim formatları dikkate alınarak veri setlerini paylaşacağı kabul edilmektedir. Böylelikle coğrafi veri sağlayıcıları için mevcut kullandığı veritabanı modelinden ortak veri değişim formatına dönüşüm ve coğrafi veri kullacıları için ise ortak veri değişim formatından uygulama veritabanı modeline dönüşüm algoritmaları geliştirilmelidir. Tez çalışması kapsamında, etkin coğrafi veri yönetimi için gereksinimler belirlenerek standardize edilmiş uygulama şemaları, veri modellerine dönüşüm esasları ve algoritmaları geliştirilmiştir. Ortak bir veri formatı olarak GML tabanlı veri değişimi ve birlikte çalışabilirlik esasları uygulanabilirlik açısından analiz edilmiştir. Coğrafi veri dönüşümü (Spatial Extract-Transfer-Load) kavramı detaylandırılarak, ortak veri formaları ile uygulama veritabanı modelleri arasında dönüşüm esaslarının belirlenmiştir. Farklı kaynaklardan farklı veri sağlayıcılarına ait veritabanı modellerinden gelen veri setlerinin GML tabanlı ortak veri değişim formatlarına dönüşümü için örnek coğrafi veri dönüşüm algoritmaları geliştirilmiştir. "Topografik Harita" ve "Dijital Kent Atlası" uygulama örnekleri dikkate alınarak, ortak veri setlerinden veri madenciliği olarak da ifade edilen nitelikte uygulamaya yönelik veritabanlarında etkin kullanımına yönelik model bazlı veri dönüşüm algoritmaları ve gerçek zamanlı veri dönüşüm uygulamalarının geliştirilmesi irdelenmiştir. Bina, Ulaşım ve İdari Birim coğrafi veri temalarına ait örnek coğrafi veri dönüşüm uygulamaları için FME yazılım araçları kullanılarak ortak veri setlerinden uygulamaya yönelik farklı ölçek ve içerikteki veri setlerine dönüşümü senaryoları geliştirilmiş, dönüşüm ve genelleştirme araçları belirlenerek uygulamalar geliştirilmiştir. Kent Atlası örneğinde görüldüğü gibi üretilen veri setleri kullanılarak web, masaüstü ve çıktı harita ürünleri geliştirilmiştir.
-
ÖgeAfet yönetimine yönelik açık veri modeli ve konumsal analiz araçlarının geliştirilmesi: Heyelan ve sel örneği(Bilişim Enstitüsü, 2013)Afet-acil durum yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri?nin (CBS) kullanılması; afet zararlarının azaltılması, yaşamların ve kaynakların korunmasına, etkin müdahale ve yıkımların kontrolüne yardımcı olmaktadır. Afetlerin birbirini tetikleyen doğası dikkate alındığında depremden kuraklığa, selden ulaşım kazasına birçok afet tipinin bütünleşik yönetimine yönelik yaklaşımların belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, afet-acil durum yönetim sisteminin kurulması için sel ve heyelan afet tipi örneğiyle afet yönetiminin zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarındaki ?Aktivite? `ler analiz edilmiştir. Her bir aktivitenin CBS ile yönetimine yönelik alt ?İş? adımları tanımlanmış, bu işlerde üretilecek ve kullanılacak veri içeriği belirlenmiştir. Tanımlanan veri içeriği, ilgili sektör çalışanları ve örnek CBS uygulamaları ile irdelenmiştir. Tez kapsamında geliştirilen Afet-Acil Durum Yönetim Sistemi (ADYS) veri modeli, sel ve heyelan afet tiplerinin yönetimine yönelik açık veri değişimine uygun ve birlikte çalışabilir yapıda olup ISO/TC211 Coğrafi bilgi komitesi standartları temel alınarak model bazlı yaklaşımla UML-Tekil Modelleme Dili kullanılarak geliştirilmiştir. Hazırlanan modeldeki detaylar, ilişkiler, öznitelikler ve değerler sınıf diyagram ve paket diyagram olarak nesneye yönelik ilişkisel biçimde modellenmiştir. ADYS Veri Modeli, GML-Coğrafi İşaretleme Dili özeliklerine göre açık veri değişim formatına dönüştürülmüştür. ADYS veri modeli, ulusal düzeyde birlikte çalışabilirliği sağlamak amacıyla TUCBS ve KBS projeleri kapsamında hazırlanan veri modelleri ile uyumlu tasarlanmıştır. Bunun yanında TABİS obje kataloğundaki tanımlamalar da dikkate alınmıştır. Sel ve heyelan afetlerine yönelik olarak hazırlanan aktivitelerin gerçekleştirilmesi amacıyla ADYS coğrafi veri modeli ile uyumlu ADYS konumsal analiz araçları geliştirilmiştir. Bu analiz araçları ilgili aktivitelerin gerçekleştirilmesinde kullanıcılara kolaylık sağlaması hedeflenmektedir. Açık kaynaklı CBS yazılımı olan Quantum GIS ortamında Sextante eklentisi ile SAGA GIS, GRASS GIS konumsal analiz araçları kullanılarak geliştirilmiş olup; tehlike, zarar görebilirlik, vb. afet yönetimi aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde kullanılabilmektedir. Ayrıca açık kaynaklı olmalarından dolayı kullanıcıların bu analiz araçlarına ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapabilmeleri mümkündür. Tez çalışması kapsamında geliştirilen ADYS veri modeli ve konumsal analiz araçları çeşitli pilot çalışma alanlarında örnek veri setleri kullanılarak, oluşturulan afet yönetimi aktiviteleri ile test edilmiştir.
-
ÖgeMekansal bilgi sistemleri için bulut tabanlı, performanslı, erişilebilirliği yüksek, yeni nesil bir sistem tasarımı, altyapısı ve uygulaması(Bilişim Enstitüsü, 2013)Kurumlar arasında mekânsal veri entegrasyonu sağlanılarak bütünleşik bir Mekansal Bilgi Sistemi altyapısı kurulmasıyla CBS'yi birçok alanda verimli bir şekilde kullanmak mümkün olmaktadır. Sağlam bir kurumsal Mekansal Bilgi Sistemi içinde sağlam bir sistem altyapısı gerekmektedir. Bu yüzden bu çalışmada kurumsal CBS sistemi teknik altyapısında oluşabilecek sorunlar üzerinde durulmuş ve çeşitli çözüm önerileri sunulmuştur. Son on yıl içerisinde bilgi teknolojileri alanında önemi gün geçtikçe artan konulardan bir tanesi de mevcut bilişim sistemlerinin kullanıcı gereksinimlerini karşılayamadığı durumların sıklaşmasıdır. Bunlardan bir örnekte mevcut Mekansal Bilgi Sistemlerinde (MBS) kullanılan ve ayakta kalma süresi (availability period) çok yüksek olmayan sunucu yazılımlarıdır. Nasıl normal bir web uygulaması çalıştıran sunuculara çok kişi erişmeye çalıştığında, sunucu cevap veremez hâle gelebiliyorsa veya çökme (down) meydana gelebiliyorsa, üzerinde Mekansal Bilgi Sistemi koşan sunuculara da çok yüklenildiğinde, performans büyük oranda düşebilmektedir ve çevrimiçi (online) sistem durma noktasına gelebilmektedir. Bu sorunu en aza indirgeyerek, performanslı ve sağlam altyapılı bir kurumsal Mekansal Bilgi Sistemi entegrasyonu için bu çalışmada dünyaca saygınlığını ıspatlamış bir firmanın yazılım ürünleri kullanılarak bu yazılımların yönetim teknikleri anlatılacaktır. Tez çalışmasında anlatılan yazılımların alanları aşağıdaki gibidir: - Veritabanı ve yedeklilik - Uygulama sunucusu - Java arayüz - Koşturulan işletim sistemi - Uygulama sunucusuna yüklenen uygulama Ayrıca diğer çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada Mekansal Bilgi Sistemi'nin teknik altyapısına odaklanılarak, - Güç - Performans - Erişilebilirlik gibi hepsinin bir arada olduğu yazılım ürünleri seçilip, performanslı bir Mekansal Bilgi Sistemi ortaya çıkarmanın metotları anlatılmıştır.
-
ÖgeWeb ortamında coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliğine yönelik yaklaşımların belirlenmesi: Ulaşım veri teması örneği(Bilişim Enstitüsü, 2013)Coğrafi verilerin üretilmesi, saklanması ve güncel tutulması konularında standart bir yöntemin belirlenip izleniyor olması gerekmektedir. Verilerin katkı sağlaması, kaliteli veri üretiminin ardından doğru şekilde kullandırılabiliyor olmaları ve paylaşılabilmeleri ile mümkün olabilmektedir. Coğrafi verinin farklı kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılıyor olması, optimum düzeyde bu ilgililerin ihtiyacını karşılaması ile alakalıdır. Bu sebeple aynı veri farklı kurum ve kuruluşlarca defalarca üretilmemelidir. Verinin mükerrer üretilmesi ve kullanılması zamanla güncelliğini kaybetmesine ve kullanılamamasına yol açmaktadır. Farklı kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayacak uygulama ve servislerin geliştirilmesi için öncelikle veri/kullanıcı gereksinim analizi yapılmaktadır. Bu analizler sonunda hangi verinin hangi ihtiyaçlar ile hangi uygulamalarda hangi formatlarda kullanılabileceği belirlenebilecektir. İlgili veri altlıkları, gerçekleştirilen analizlere göre üretilen veri standartlarına göre sorumlu veri sağlayıcıları tarafından üretilmeli, güncellenmeli ve diğer kullanıcılarla web servisleri kullanılarak gerçek zamanlı paylaşılabilmelidir. Örneğin ulaşım temasını temsil eden coğrafi veri setleri; kamu kurumlarından özel sektöre, vatandaştan çeşitli ticari uygulamalara kadar birçok alanda eş zamanlı kullanıldığından ortak bir standart dahilinde üretilebilmelidir. Tez kapsamında model bazlı yaklaşım ile coğrafi veri modeli geliştirilmesine yönelik ISO/TC211 coğrafi bilgi teknik komitesi standartları ve web servisleri ile coğrafi verilerin paylaşımına yönelik Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu olan OGC'nin standartları irdelenmiştir. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) altyapısı standartlarının geliştirilmesi sürecindeki ilgili veri gereksinim analizleri ve ulaşım veri standardı altlık alınmıştır. Yeni bir standart geliştirme sürecinin; çeşitliliği yok etmeden, nitelik kaybı olmadan, birlikte çalışılabilirliği sağlayan, veri bütünlüğü oluşturan ve mevcut verileri anlamlaştıran bir yapıda olması esas alınmıştır. Ulaşım sektöründe açık veri ve açık web servisleri ile veri paylaşımında farklı kurum/kuruluş ve uygulama ihtiyaçlarının optimum düzeyde karşılanması amacıyla deniz, hava ve demiryolu ulaşım hatları ile birlikte çalışabilecek bir karayolu veri modeli geliştirilmiştir. Tekil Modelleme Dili olan UML uygulama şeması ile geliştirilen bu model, GML coğrafi veri değişim formatı ile kodlanmıştır. Tez çalışmasının uygulama bölümlerinde, plot alan için farklı kaynaklardan elde edilen coğrafi veri altlıkları geliştirilen standart dahilinde GML veri setlerine dönüştürülmüştür. Ulaşım veri setlerinin mevcutta kullanılan farklı veri yapılarına dönüştürülmesi ve sektörel uygulamalarda kullanımına yönelik web uygulamaları geliştirilmiştir. Böylelikle açık veri modeli ile üretilen ulaşım veri setinin, WMS web harita servisi ve WFS web detay servisi ile paylaşımı ve görselleştirilmesine yönelik açık web servisleri geliştirilmiştir. Ağ analizleri, doğrusal referanslama, Android mobil, MS Sharepoint ve GTFS gibi açık kaynaklı ve ticari yazılımlarla ulaşım sektörüne yönelik uygulamalar test edilmiştir.
-
ÖgeExploring spatial patterns and hotspots of hepatitis A and amoebic dysentery using GIS and geostatistical analysis in Turkey(Bilişim Enstitüsü, 2017)Bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan salgınlar tarih boyunca belgelenmiştir ve güncel global sağlık raporları insanların çevresel etkileşimden kaynaklı Hepatit A ve Amipli Dizanteri (A Dizanteri) gibi bulaşıcı hastalıklardan etkilenmeye devam ettiğini göstermektedir. Bulaşıcı hastalıkların izlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması hem tarihsel verilerin etkin bir şekilde değerlendirilmesi hem de söz konusu hastalıkların mekansal yayılımlarının detaylı olarak incelenmesi ile mümkün olmaktadır. 1854 yılında Londra'da ortaya çıkan kolera salgınından günümüze bu tür çalışmalarda haritalar etkin olarak kullanılmaktadır. Londra'da yaşanan salgında, salgının kaynağı, Dr. John Snow tarafından, haritalar aracılığı ile yapılan mekansal analizler kullanılarak belirlenmiş ve hastalığın daha fazla yayılması bu şekilde önlenmiştir. G ünümüzde benzer analizler bilgisayar ve bilişim teknolojilerinin de gelişimin ve konum verisinin daha hızlı ve etkin üretilmesinin sağladığı imkanlar ile çok daha etkin olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu kapsamda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojilerinin sağladığı olanaklar göz ardı edilemeyecek derecede önemlidir. Bu çalışmanın konusu Hepatit A ve A Dizanteri hastalıklarının insidanslarının mekansal dağılımlarına bağlı coğrafi dokularını incelemektir. Hepatit A ve A Dizateri gibi hastalıkların farklı endemik ya da epidemik süreçlerine ilişkin coğrafi dağılımlarına dair doğru ve yeterli istatistiklerin olması bu hastalıkların bulaşıcılık, ölüm, olgu ya da yayılım hızlarına bağlı olarak etkin bir şekilde izlenmesi ve kontrol edilmesine olanak sağlamaktadır. Bu tür değerlendirmeler günümüzde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve geoistatistik/mekansal istatistik yöntemlerinin etkin kullanımları ile gerçekleştirilebilmektedir. Söz konusu yöntemler kullanılarak hastalıkların zaman ve mekandaki yayılımları ve bu yayılımların oluşturdukları mekansal dokular incelenebilmekte, hastalıkların sebepleri, etkenleri ve farklı sosyal çevrelerdeki hastalık davranışları ortaya konulabilmektedir. Bu bağlamda, halk sağlığının geliştirilmesi için bir araç olan mekansal epidemioloji, çevresel etkilere bağlı sağlık risklerinin değerlendirilmesinde artarak kullanılmaktadır. Çoğunlukla epidemiyolojik analizler risk altındaki nüfusta görülen olguların gözlemlenmesine dayanmaktadır. Tipik olarak olguların dokuları farklı seviyelerede hastalığa maruz kalan hastalar ile kişilerin hastalanmasına etkisi olduğu varsyaılan faktörler ile ilişkilendirilmeye çalışılır. Son yıllarda bu tür çalışmalar gelişen bilgi ve mekansal bilişim teknolojilerinin kullanımı ile çok daha verimli ve güvenilir sonuçlar vermektedir. Bu kapsamda CBS ve geoistatistik yöntemlerin hastalıkların mekansal dokularının belirlenmesi, ölçümü ile bu hastalıkların doğalarının anlaşılmasına önemli katkılar koydukları şüphesizdir. Bu tezde Türkiye'deki il bazlı Hepatit A ve A Dizanteri olgularının zaman ve mekandaki değişimleri; mekansal dağılım, mekansal doku, sıcak noktalar ve kümelenmeler bağlamlarında incelenerek, hastalıkların karakterlerinin anlaşılması amaçlanmıştır. Bu hastalıklar, bir çok ülkede olduğu gibi, ölüm riski az olmasına rağmen görülme sıkılıkları ile Türkiye için de bir halk sağlığı problemidir. Hastalıkların endemisitesi temizlik ve hijyen koşullarındaki olumsuzluklardan bölgeler arası sosyo-ekonomik farklılıkların neden olduğu değişimlere kadar bir çok duruma bağlı olmakla birlikte Türkiye Hepatit A Virüsü (HAV) ve A Dizanteri enfeksiyonları bakımından orta endemik bir bölge olarak tanımlanabilmektedir. İl bazlı coğrafi, ekonomik, çevresel ve kültürel farklılıklar nedeniyle, bu hastalıkların görülme sıklıkları da ülke çapında değişiklikler göstermektedir. Bu tez kapsamında öncelikle mekansal epidemiyoloji konusu tanımlanarak farklı yönlerden incelenmiş ve Türkiye'de Hepatit A ve A Dizanteri bulaşlarının etkileri değerlendirilmiştir. Hastalıkların haritalandırılması, verilerin yumuşatma tekniklerinin faydalarından bahsedilerek, CBS, mekansal istatistik analizler ve geoistatistik konuları hakkında bilgiler verilmiştir. Bu amaçla Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı kapsamında desteklenmiş olan EnviroGRIDS projesi verileri kullanılmıştır. T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından resmi olarak sağlanan söz konusu veriler 2000 – 2011 yıllarını kapsayan Hepatit A ve A Dizanteri verilerini içermektedir. Bu verilere ek olarak Türkiye İstatistik Kurumu'ndan elde edilen il bazlı nüfus bilgileri proje kapsamında hastalık insidanslarının hesaplarında kullanılmıştır. Veri düzenlemesi sürecinde ilk aşamada A Dizanteri ve Hepatit A hastalıklarına ilişkin vaka sayı verileri nüfus verileri ile oranlanarak hastalıkların görülme hızları hesaplanmıştır. Veri düzensizliklerinden kaynaklı istatistik çalışmalarada çıkabilecek olası sorunları ortadan kaldırmak için hesaplanan görülme hızı verileri Empric Bayes Yumuşatması (Emprical Bayesian Smoothing – EBS) yöntemi kullanılarak yumuşatılmıştır. Daha sonra elde edilen yumuşatılmış insidans verileri belirli bir nüfus bazında ifade edilerek morbiditeler belirlenmiştir. Bu aşamadan sonra düzenlenmiş veriler görsel ve istatistik analizlerden geçirilerek değerlendirmeler yapılmıştır. Bu kapsamda kutu diyagramları kullanılarak hastalıkların görülme hızları zamansal olarak incelenmiş, zaman serileri haritaları ile zaman mekansal değerlendirmeleri yapılmıştır Kutu diyagramı analizleri sonucunda Hepatit A ve A Dizanteri bulaşlarında 2009 – 2011 yılları arasında kayda değer bir düşüş görüldüğü net bir şekilde anlaşılmaktadır. Hastalıkların yayılımlarının mekansal olarak izlenmesi için ise zaman serileri haritaları yöntemi oluşturulmuştur. Zaman serileri hartiaları; aynı konunun aynı mekanda farklı zaman birimlerindeki (günlük, aylık, yıllık, mevsimlik, dönemlik, ve benzeri) değerleri dikkate alınarak tasarlanan tematik haritalardır. İşaretleştirme ve görselleştirme aşamasında etkin olarak kullanılan sınıflandırma teknikleri ile olayların ve olguların zamansal ve mekansal dağılımlarının statik haritalar ile analizinde etkin olarak kullanılmaktadırlar. Çalışma kapsamında üretilen A Dizanteri ve Hepatit A zaman serileri haritalarında morbidite değerleri endemik, hiperendemik ve epidemik olamk üzere üç temel grupta sınıflandırılmıştır. Gerçekleştirilen analizler çalışma bölgesindeki konu eidlen hastalıklar bakımında yüksek ve düşük riskli illerin belirlenmesinde kullanılmıştır. Zaman serileri haritalarında çalışma süresince her iki hastalığında görülmesinde azalan bir trend olduğu anlaşımıştır. Çalışma kapsamında ayrıca lokal Moran I (LISA) ve local G i *(d) istatistik yöntemleri ile hastalıkların istatistik ve mekansal kümelenmeleri farklı yaş grupları da dikkate alınarak lokal olarak araştırılmıştır. Moran I yöntemi ile veri grubundaki esas kümlenmeler ve ekstrem değerlere sahip uç değerli iller berlilenerek sıcak ve soğuk noktaların tayinleri yapılmıştır. Moran I yöntemine ek olarak lokal G i *(d) yönteminde ise çalışmaya konu hastalıklar bakımından yüksek ve düşük riskli illerin belirlenmesi yapılmıştır. Her iki istatistik yönteminde de ilk adım olarak mekansal ağırlık matrisleri çalışmaya konu illerin konumları dikkate alınarak emprik olarak belirlenen sınır değerler kullanılarak üretilmiştir. Söz konusu ağırlık matrsileri tüm analiz sonuçlarını etkileyen girdi parametrelerinden biridir. Çalışma kapsamında LISA için anlamlılık düzeyi 0.05 olarak kabul edilirken algoritme 999 permütasyon ile mekansal kümelenmelerin belirlenmesini yapmıştır. Birbirine yakın objelerin daha fazla benzerlikler göstereceği kabulünün farklı şekillerde geliştirilmesi ile oluşturulan bu yöntemler mekansal istatistik analizlerin temel yöntemeleri arasında değerlendirilmektedir. Lokal mekansal otokorelasyon (LISA) çalışmaları sonucunda Hepatit A ve A Dizanteri hastalıklarının Türkiye'deki görülme hızlarının 2001-2011 yılları arasında azaldığı sonucuna varılmıştır. İstatistik sonuçlar da her iki hastalık için mekansal kümelenmelerin ve sıcak noktaların Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yoğunlaştıkları belirlenmiştir. Bu bölgelerde özellikle Kızılırmak, Yeşilırmak, Seyhan, Batı Karadeniz Akarsu havzalarında kümelenmelere rastlanmıştır. Çalışmanın genel sonuçları 2001-2003 yılları arasında batı bölgelerin, özellikle Marmara, susurluk ve Gediz Akarsu Havzalarındaki illerin, Hepatit A virüsünden diğer bölgelere oranla çok daha fazla etkilendiğini göstermiştir. Bununla birlikte, 2006-2008 yılları arasında sıcak noktaların Batı bölgelerinden Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine doğru hareket ettiği gözlenmiştir. Bu kapsamda Hepatat A ve A Dizanteri hastalıklarının yoğun olarak görüldüğü batı illerinin Marmara, Batı Karadeniz, Gediz ve Menderes Akarsu havzalarında; doğu illerinin ise Aras, Fırat-Dicle ve Van Gölü Akarsu havzalarında bulundukları tespit edilmiştir. 2009-2011 yılları arasında ise Hepatit A ve A Dizanteri sıcak nokta ve kümelenmelerinin dikkat çekici bir şekilde azaldıkları gözlenmiştir. Yaşa göre yapılan Hepatit A analizlerinde 15 yaş altı çocukların beklendiği gibi daha yüksek oranda enfekte oldukları, özellikle 5-9 yaş grubunda ise görülme sıklığının en yüksek orana ulaştığı belirlenmiştir. Gerçekleştirilen tez çalışması, uygulanan yöntemlerin sağlık politikalarının oluşturulması ve salgın hastalıklarla mücadelede kullanılabilecek nitelikte sonuçlar elde edilmesinde etkin bir araç olarak kullanılabileceğini göstermiştir