FBE- Şehir ve Bölge Planlama Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Konu "Access to Healthcare" ile FBE- Şehir ve Bölge Planlama Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeSağlık Hizmetlerine Erişim Ve Hastane Yer Seçimi: İstanbul Örneği(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015-10-23) Paköz, Muhammed Ziya ; Yüzer, Mehmet Ali ; 10058634 ; Şehir ve Bölge Planlaması ; Department of Urban and Regional PlaningBu tez çalışması, İstanbul’da sağlık arzı ile sağlık talebi arasındaki ilişkinin (sağlık hizmetlerine erişimin) ortaya konulması, mekânsal erişilebilirliğin ölçülmesi ve hastane yer seçimi için önerileri içermektedir. Bireylerin, firmaların ve kamu kuruluşlarının yer seçimi kararları, kent formunun biçimlenmesinde önemli yönlendiriciler arasındadır. Özel sektörün yer seçimi kararı, kârını maksimize etmeye yönelik iken, kamuya ait tesislerin yer seçiminde, toplumsal faydanın maksimize edilmesi hedeflenmektedir. Diğer taraftan bütçe kısıtı ve kaynak israfından kaçınma gerekliliği, kamuya ait tesislerin mekânsal dağılımının nasıl olacağı ve ‘eşitlik/etkinlik’ dengesinin nasıl sağlanacağı sorusunu sürekli gündemde tutmaktadır. Bununla birlikte yer seçimi davranışlarında sadece ekonomik kaygılar değil diğer birçok sosyal, mekânsal, kültürel faktör de etkili olmaktadır. Yer seçimi teorilerinin özünde, mesafe arttıkça insan etkileşimlerinin azaldığı kabulü yer almaktadır. Sağlık hizmetleri de mekân/zaman bağımlı hizmetler olduğu için, sağlık tesislerinin sağlık arzı ve talebi arasındaki mesafeyi optimize edecek şekilde yer seçimi önem kazanmaktadır. Buna ilaveten, yer seçimi yapılırken hastaların ihtiyaç ve tercihleri de gözetilmelidir. Türkiye’de ve İstanbul’da sağlık tesislerinin yer seçimini yönlendirmek için yönetim mekânizmasının bazı düzenleyici tedbirleri söz konusu olsa da, özel girişimler veya kar amacı gütmeyen kuruluşlara (vakıf, dernek, STK) ait sağlık tesislerinin sayıca artışı, yer seçiminde eşitlik ve herkes için erişilebilirlik anlayışını zayıflatmakta ve neticede mekânsal dağılım, gittikçe daha dengesiz bir yapı arz etmektedir. Yaşam kalitesi yüksek mekân organizasyonunda, sağlık tesislerinin hem toplumun tüm bireylerinin kolay erişimini mümkün kılacak, hem de en verimli işleyişi temin edecek şekilde yer seçmesini sağlamak önemlidir. Tez çalışmasının amacı, İstanbul’da sağlık arzı ile talebi arasındaki ilişkinin hastanelere erişim ve mekânsal erişilebilirlik üzerinden irdelenmesi, hastanelerin ilçe bazında optimum mekânsal dağılımının ve yer seçiminin sayısal tekniklerle modellenmesidir. Bu kapsamda öncelikle İstanbul’daki yataklı sağlık tesislerinin mevcut mekânsal dağılımı araştırılmış, mekânsal erişilebilirlik değerleri ortaya konulmuş, nüfusun gelecekteki dağılımı da dikkate alınarak, yeni yapılacak tesisler için mekânsal dağılım ve yer seçimi önerileri geliştirilmiştir. Tez çalışmasında, öncelikle yer seçimi kuramı ve yer seçimi faktörleri detaylı olarak incelenmiş, sağlık hizmetlerine erişim ve sağlık hizmetleri yer seçimi farklı boyutlarıyla açıklanmıştır. Sağlık hizmetlerine mekânsal erişilebilirliği ölçmek için yapılan çalışmalar ve bunlar içerisinde gravite modelleri ayrıca ele alınmıştır. Daha sonra, Türkiye’de sağlık hizmetlerinin sunumuyla ilgili yasal / yönetsel çerçeve ile sağlık politikaları özetlenmiş, ülke genelinde sağlık hizmetlerinin dağılımı ve bu dağılım içerisinde İstanbul’un yeri değerlendirilmiştir. İstanbul’da sağlık arzının (yataklı hastaneler) ve sağlık talebinin (nüfus) dağılımı, özellikleri ve birbirleriyle ilişkisi, istatistiki veriler üzerinden sorgulanmıştır. Ayrıca, İstanbul’daki her ilçenin erişilebilirlik değerleri (ilçelerin birbirine olan seyahat mesafesi) hesaplanmıştır. Devamında, İstanbul’da sağlık hizmetlerine erişimin boyutlarını, talep ve arz noktasının özellikleri ile hastane tercihi ve hastaneden yararlanma ilişkisini inceleyen ve tez kapsamında gerçekleştirilen alan araştırmasının sonuçları paylaşılmıştır. Bu çerçevede, mesafenin etkisi özellikle irdelenmiştir. Tezin model kısmında, anket sonuçlarından elde edilen mesafe eşik değerleri ve hastane tercih oranları mesafe sürtünme katsayısının hesaplanmasında, ilçeler arası seyahat mesafesi matrisinden elde edilen erişilebilirlik değerleri ise kümelenme analizinde kullanılmıştır. Sonraki aşamada, gravite temelli bir model geliştirilerek, her ilçenin hastane türüne (kamu, özel) ve işlevine (yerel, bölgesel) göre yeterlilik oranları ve mekânsal erişilebilirlik değerleri ölçülmüştür. Daha sonra, yine anket sonuçlarından ve istatistiki verilerden elde edilen katsayılarla, yaş, cinsiyet ve gelire göre oluşan hastane talebi hesaplanmış, bu talebin Huff modeliyle ilçelere dağıtımı yapılmış, bu dağıtım sonucunda her ilçenin ihtiyaç duyduğu hastane yatağı sayısı ve hastane türü belirlenmiştir. Son olarak, yine hastane talebi ve mesafe sürtünme katsayısı kullanılarak, Ağırlıklı Uzaklıklar Toplamı Yöntemiyle bölgesel hastaneler için yer seçimi yapılmıştır.