Diyarbakır kent müziğinde elektro bağlama

Abstract

İçinde bulunduğumuz çağda herşeyin herşeyle buluştuğu, herşeyin herşeyi etkilediği ve her şeyin herşeyle bir şekilde bağ kurduğu bir dönemi yaşamaktayız. Teknoloji sayesinde gelişimin ve değişimin sürekli olarak bilinçli ve bilinçsiz şekilde desteklendiği ilerleyişte olduğu bu süreçler, 1980'lerden beri küreselleşme olarak bütün boyutlarıyla bolca tartışılan bir kavram içerisinde tanımlanmaya çalışılmaktadır. Özellikle internet teknolojisinin gelişimiyle ivmelenen toplumlar arasındaki iletişim, küreselleşmenin kültürel alandaki yansımalarını, tartışılan önemli bir alana çevirmiştir. Homojen yapıların dağılmasına (heterojenleşme) sebep olan küreselleşme süreçleri, birçok farklı yapının bir araya gelmesiyle homojen yeni yapıların oluşmasını sağlamaktadır. İletişim devrimiyle birlikte, daha önce olmadığı kadar hızlı bir şekilde etkileşimin gerçekleşmesi, küreselleşmenin tüm alanlarda ve en uzak köşelere kadar etkisinin hissedilir olmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, küresel kültürel süreçler sonucunda ortaya çıkmış olan elektro bağlamanın, Türkiye genelinde ulusal boyuttaki etki ve yansımaları, küreselleşme kavramı çerçevesi içerisinde açıklanmıştır. Elektro bağlamanın yereldeki etkisi ise; Diyarbakır özel alanında tertip edilen düğünlerde icra edilen oyun müzikleri üzerinde odaklanılarak araştırılmıştır. Elektro bağlamanın yerelde icra edilen müzikler üzerindeki etki ve yansımaları, Appadurai'ye ait olan "küresel kültürel akış" modeli çerçevesinde analiz edilmiştir. Appadurai'nin Küresel kültürel akışları etnik, medya, teknoloji, finans ve ideoloji olmak üzere beş boyutta incelemiştir. Günümüz Diyarbakır kentinde modele ait bazı unsurlar iç içe geçmiştir. İlgili modelin önerildiği tarihten itibaren geçen zaman içerisinde küreselleşme süreçlerinde bir takım değişimler yaşanmıştır. Bu sebeple modelin alanları çalışmaya uyarlanmıştır. Küreselleşme süreçleri sonucunda Türkiye sahnelerinde görülmeye başlayan elektro gitardaki manyetiklerin, bağlamaya monte edilmesiyle, elektro bağlama küyerel kimlikli bir enstrüman olarak ortaya çıkmıştır. Elektro bağlamanın yayılımı, gelişim süreci ve yapısal özellikleri gibi konular, küreselleşme ve küyerelleşme kavramları bağlamında çalışmanın ikinci bölümünde sunulmaktadır. Araştırmanın üçüncü bölümünde, adeta küreselleşmenin bir ajanı gibi ele alınan elektro bağlama her yönden analiz edilmiştir. Bu bölümde elektro bağlama, atası olan akustik bağlama ile karşıtlıkları üzerinden ele alınmıştır. Elektro bağlamanın aralıksız olarak devam eden küresel akışlarla, Türkiye'de pazar bulan teknolojik bazı ürünler aracılığı ile sürekli olarak değişen bir enstrüman olduğu anlatılmaktadır. Enstrümanın başlangıçtan günümüze kadar kullanıldığı müzik mecraları ve yayılmasına vesile olan önemli icracılar bu bölümde sunulmaktadır. Enstrümanın yapısal özellikleri, beraberinde kullanılan analog-dijital cihazlar ve mekanik parçaları ile zaman içerisinde çeşitlenen elektro bağlamaya dair bir tasnif önerisi de bu bölümde yer almaktadır. Tezin dördüncü bölümünde, öncelikli olarak çalışmanın örnek alanını oluşturan Diyarbakır'a ait tarih, kültür ve müzik alanları hakkında gerekli görülen bazı genel bilgilere yer verilmiştir. Bu bölümde elektro bağlamanın yerel olarak adlandırılan Diyarbakır özeli müzik icraları üzerindeki kültürel etkileri araştırılmıştır. Küresel akışlar çerçevesinde elektro bağlama ile örneklenen değişimler, 1950 ve 60'larda başlayan ve özellikle 1980'lerin ortasından itibaren artarak, 1990'larda kitlesel boyutlara varan, kırsaldan Diyarbakır kent merkezine doğru gerçekleşen göçlerin etkisi, etnik ve ideolojik alanlar içerisinde incelenmiştir. İdeoloji temelli oluşan etnik akışlar neticesinde gerçekleşen değişimler, Diyarbakır kent düğünlerinde yer alan oyun müziklerinin repertuvarlarında da görülmüştür. Yerel müzisyenler tarafından elektro bağlama üzerinde yapılan değişiklikler ile seslendirilen yeni repertuar, enstrümanda elde edilen yeniliklerle birlikte yeni bir soundun oluşmasını sağlamıştır. Diyarbakır kent merkezinde düzenlenen düğün vb. eğlence merasimlerinde icra edilen oyun müzikleri üzerinde yaşanan değişimler ve süreklilik arz eden kültürel akışların, 2000'ler itibari ile gelişen internet ile büyük oranda iç içe geçen medya ve teknoloji alanları çerçevesinde sunulması, bu bölümdeki bir diğer konuyu oluşturmaktadır. "Diyarbakır Kent Müziğinde Elektro bağlama" isimli tez çalışması; ulusal ve uluslararası boyutta tanınırlığı olan 2, yerel örneklem olarak ta Diyarbakır'da 25 elektro bağlama icracısıyla yapılan görüşmeler yoluyla yürütülmüştür. Kamusal ve kurumsal alanlarda elektro bağlamanın yerinin anlaşılması amacıyla, TRT bünyesinde farklı il müdürlüklerinde çalışan 3 tonmaister ile görüşülmüştür. Ayrıca internet ortamındaki video sağlayıcı platformlarda yer alan sayısız görüntü kayıtları incelenmiş, Diyarbakır kent merkezinde zaman zaman pandemi nedeniyle kesintiye uğrayan birçok düğünde gözlem ve katılımcı gözlem teknikleri ile veri toplanmıştır. Alan araştırmasında yaşanan değişimlerin açıklanabilmesi ve örneklenebilmesi adına öne çıkan bazı repertuvar elemanları dikte edilerek sunulmuştur. Konuyla alakalı literatür taramasından elde edilen ikincil veriler, alandan elde edilen birincil verilerle bir araya getirilerek çalışma sonuçlandırılmıştır. Tezin dördüncü ve beşinci bölümünde aktarılan bulguların çalışmaya göre uyarlanan Appadurai'nin küresel kültürel akış modeli ile yorumlanmasından elde edilen sonuçlar iki ayrı başlık olarak sunulmuştur. Bunlardan ilki elektro bağlamanın ortaya çıkışı, yayılımı, kullanıldığı mecralar, yapısal ve teknolojik boyutları ile ilgili sonuçlardır. İkincisi ise, Diyarbakır kentinde düzenlenen düğün merasimlerinde icra edilen oyun müziklerinde kullanılan elektro bağlamanın rolünün, küresel kültürel akışların etnik, ideolojik ve tekno-medya alanlarındaki yansımalarına dair sonuçlardır.

We have been living in a period where everything meets everything, everything affects everything and everything connects with everything in some way.Thanks to technology, these processes, in which development and change have been constantly supported consciously or unconsciously, tried to be defined within a concept that has been widely discussed as globalization since the 1980s.The communication between societies, especially accelerated by the development of internet technology, has turned the cultural reflections of globalization into an important area of discussion.Globalization processes, that cause the dispersion of homogeneous structures (heterogeneity), provide the formation of new homogeneous structures by the combination of many different structures.With the communication revolution, the interaction has taken place faster than before, causing globalization to be felt to the farthest corners and in all areas. In this study, the effects and reflections of electro-baglama, which has emerged as a result of global cultural processes, on a national scale throughout Turkey are explained within the framework of the concept of globalization.The local effect of electro baglama has been investigated by focusing on the game music performed at weddings held in the Diyarbakir private area.The effects and reflections of electro baglama on locally performed music were analyzed within the framework of Appadurai's "global cultural flow" model. Appadurai's global cultural flows have been examined in five dimensions: ethnic, media, technology, finance and ideology. Some elements of the model are intertwined in today's city of Diyarbakır. There have been some changes in the globalization processes since the date the relevant model was proposed. For this reason, the areas of the model have been adapted to the study. As a result of the globalization processes, the electric guitar pickups, which started to be seen on the Turkish stages, were mounted to the bağlama, and the electro baglama emerged as an instrument with a glocal identity.Within the concepts of globalization and glocalization, topics such as using, diffusing, development process and structural features of electro baglama are presented in the second part of the study. In the third part of the research, electro baglama, which is considered as an agent of globalization, has been analyzed from all aspects.In this section, electro baglama has been examined through contrasts with its ancestor acoustic baglama.It is explained that elctro baglama is an instrumenet that has an uninterrupted global flows, constantly change through some technological products that find the market in Turkey.The musical mediums in which the instrument has been used from the beginning to the present and the important performers who have contributed to its spread are presented in this section.The structural features of the instrument, the analog-digital devices and mechanical parts used together, and a classification proposal about electro-baglama, which has diversified over time, are also included in this section. In the fourth part of the thesis, some general information about the history, culture and music fields of Diyarbakır, that constitutes the sample area of the study, is given. In this chapter, the cultural effects of electro baglama on musical performances of Diyarbakir, which is called locally, were investigated.Within the framework of global flows, the changes exemplified by electro baglama have been examined within ethnic and ideological fields; the effects of migrations from the countryside to the city center of Diyarbakır, which started in the 1950s and 60s and increased especially since the mid-1980s, reaching massive dimensions in the 1990s. The changes that took place as a result of the ethnic flows formed on the basis of ideology were also seen in the repertoires of the play music in Diyarbakır city weddings. The new repertoire performed by local musicians with modifications to the electro bağlama, enabled to form a new sound with the innovations obtained from the instrument.Changes in the game music performed in wedding and similar entertainment ceremonies held in Diyarbakır city center and the presentation of the continuous cultural flows and the media and technology fields that have been intertwined with the developing internet since the 2000s is another subject in this section. The thesis study named "Bağlama's Testing With Electricity, Electro Baglama"was carried out through interviews with 2 nationally and internationally recognized electro baglama performers and 25 electro baglama performers in Diyarbakır as a local sample.In order to understand the place of electro baglama in public and institutional areas, 3 tonmaisters from different provincial directorates of TRT were interviewed.Besides numerous video recordings on video provider platforms on the internet were examined, and data were collected by observation and participant observation techniques at many weddings in the city center of Diyarbakır, which were interrupted from time to time due to the pandemic.In order to explain and exemplify the changes in the field research, some prominent repertoire elements are dictated and presented. The study was concluded by combining the secondary data obtained from the literature review related to the subject with the primary data obtained from the field. The results obtained from the interpretation of the findings in the fourth and fifth chapters of the thesis with the global cultural flow model of Appadurai, which was adapted to the study, are presented as two separate headings. The emergence, spread, using mediums, structural and technological dimensions of electro baglama, are the first of these. The second one is the results of the role of electro baglama used in the music of the wedding ceremonies held in the city of Diyarbakir, and the reflections of global cultural flows in ethnic, ideological and techno-media fields. Electro baglama emerged with the mounting of pickups, which entered Turkey with the electric guitar, which reached a global market in the 20th century, on the instrument known today as baglama. Since the name used as "saz" in the past is used as "bağlama" today, instead of "saz" using the name baglama would be more appropriate to use the words electro baglama in naming the instrument. This naming will also prevent the name confusion that arises as a result of using two separate names from the past. There are some opinions and statements about who first produced this instrument. In an interview, Erkin Koray stated that he invented this instrument by having a pickup mount on the electro baglama, and that he thought this instrument would be used by relevant performers in the future. Yavuz Top also stated that they produced this instrument together with Erkal Zenger as a result of some trials. According to another view; Orhan Subay, who is known as a baglama artist on TRT, was the first to have the electro baglama made. Considering the period when electro baglama first appeared, it seems plausible that Anatolian rock and arabesque music, in which mostly Anatolian melodies and word structures were used, led to the spread of electro baglama. Some local performers in Diyarbakir used electro baglama in popular music performances, including classical Turkish art music and some other music genres, between the 1970s and 1990s. Electro baglama, which is seen as a sub-culture by some people since its first appearance, has started to find a place in TRT for the last ten years. Electro baglama is among some prohibited practices with its production styles and personal interventions in some programs broadcast on TRT today. In the current period, on the one hand electro baglama has appeared in many different musical performances in music competition programs (from Turkish folk music to Western pop), on the other hand it has penetrated a wide geographical covering areas like urban and rural areas of Turkey; from north to the south, east to the west. As a result of this spread, it has even replaced some local instruments used in traditional music performance in many different regions. In the current period, electro baglama has appeared in many different musical performances (from Turkish folk music to Western pop) in music competition programs with high ratings. In the current period, electro baglama has appeared in many different musical performances (from Turkish folk music to Western pop) in music competition programs with high ratings. Electro baglama was first seen in Diyarbakir in the 1970s. It was known that musicians named Mehmet Aslan and Hakim Aslan first brought this instrument to Diyarbakır. Instruments such as oud, cümbüş and qanun were used in the performance of Turkish music, which is known as Diyarbakır music, until the 1980s. In direct proportion of spreading the electro baglama in the city, these reeds have started to give their central place to electro baglama over time. The electro baglama, which has also been produced manually by local musicians, has responded to the need for a loud instrument in musical performances in entertainment venues. As of the 1980s, arabesque music, which rose throughout Turkey, found a response in Diyarbakır and took an important role in the spread of electro baglama. Records and cassettes circulating at the national level are the main products that played a role in the spread of Arabesque in the city. Electro baglama became widespread with arabesque music, which became popular in the city especially in the 1980s, spread all music areas of the city. The arabesque performances started in the 1980s, led to the electric baglama being the main instrument in all entertainment areas such as the wedding hall in the city. Especially after the 1990s, the population of rural origin, who settled in the city, could not adapt to the urban culture, and transformed the urban culture into a rural identity. This new population coming from different surrounding regions has created a heterogeneous structure in the city. Events such as the lifting of the "OHAL" in the Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia regions after the 2000s has led to the acceleration of urbanization in Diyarbakır. The weddings held on the streets until that time were moved to these modernized halls and increased their visibility in the public space with the increasing number of wedding halls. The change in wedding performances that started in the 2000s has advanced the wedding music repertoire from an urban identity consisting mostly of oral folk songs to a rural identity. Today, the wedding music of the city of Diyarbakir, which is limited to 5-6 types of folk dances, is performed with a small instrument group, which includes the organ, drum and zurna, in which the electro baglama is the leading role. The melodies used by electro bağlama players in their performances are mostly fed by the melodies of rural instruments such as zurna and bilur and dengbejs who have performed music from past to present. These melodies, which are mostly instrumental, consist of some known melodies in the memory of the electro baglama performer and the motifs from their musical backgrounds improvised. The electro baglama, which is formed by the influence of global processes, has been reinterpreted almost locally in this way by developing different playing styles in Diyarbakır. Electro baglama performers appearing in today's Diyarbakir weddings use sound-changing pedals with the ability to imitate instruments such as kaval and zurna.