Mimar Sinan'ın İstanbul camilerinde açık alanlar ve sınırlayıcı öğeler

Abstract

Mimar Sinan hakkında sayısız çalışmalar yapılmıştır ancak üzerine araştırma yapılmamış bir çok konu bulunmaktadır. Klasik dönem Camilerinin açık alanları da bugüne kadar araştırılmamış konulardan biridir. İç mekanlara göre değişime ve bozulmaya daha dayanıksız olan açık alanlar bu araştırmanın konusudur. Araştırma konusu ve süreci, Mimar Sinan?ın İstanbul?daki camilerinin açık alanlarına ait mimari öğelerin çalışılması ve kataloglanarak verilmesi ayrıca vaziyet planları üzerinde belirli bir lejand kullanılarak açık alanların grafik olarak netlik kazanması gereğini doğurmuştur. Açık alanları oluşturan mimari öğeleri temel alan bu çalışmanın amacı; klasik Osmanlı mimarisinin açık alan tasarımında bir düzen olup olmadığı hakkında söz söyleyebilmek ve camilerin günümüzdeki durumlarını belgelemektir.Çalışmanın kapsamı, Mimar Sinan?ın İstanbul?daki camileri ile sınırlandırılmış, ve onsekiz cami yerinde alınan ölçüleriyle çalışmanın temelini oluşturmuştur. Ancak restorasyon sürecinde olan Edirnekapı Mihrimah Sultan Camisi araştırmada kapsamlı bir şekilde yeralmamıştır. Yapıların genel durumu, geçirdiği onarımlar külliye başlığı altında incelenmiş, camilerin son cemaat yeri, avlu, şadırvan, avlu kapıları, avlu duvarları ve pencereleri, hazire, çeşme, bahçe ve bahçe kapıları, bahçe duvarları sırasıyla alt başlıklar halinde incelenmiştir.Külliyelerin açıklamaları, vaziyet planlarıyla ve fotoğraflarla desteklenmiş, Ali Saim Ülgen?in çizimleri, eski fotoğraflar ve haritalarla özgün durumuna en yakın hali araştırılmaya çalışılmıştır. Her yapı için tüm nitelikleri özetleyen tablolar ve avlu kapıları, pencereleri ve çeşmelere ait grafik çizimler ekler bölümünde ayrıca verilmiştir. Değerlendirme bölümünde, açık alanları oluşturan birimler genel özellikleriyle verilmiş ve yapılar topluca irdelenmiştir.Sonuç bölümünde, değerlendirme bölümünde ortaya çıkan sonuçlar verilmiş ve araştırma sırasında ortaya çıkan sonuçlar sıralanmıştır.Bu çalışma sonucunda, Mimar Sinan külliyelerinin açık alanlarında genel bir düzen ortaya çıkmış, tasarım fikirleri ortaya konmuştur.

Although there are numerous researches about Architect Sinan?s works, there still are lots of fields and topics which haven?t been pointed out yet. The open courtyards of his mosques? which were built in the classical era of the empire is one of them. Subject of this research is the courtyards of these mosques; which are more likely to be damaged and changed.The topic itself and the process of issuing it brought the necessity of classification of the architectural elements which are parts of these open fields as well as bringing their site plans ratio to front, in diagrams accompanied with a key plan. This research is based on the architectural elements that create the open fields and aims to find out if there is an order in arranging the open fields? design in Ottoman Architecture of the classical era and to classify the present situation of the mosques.The extent of the research is limited with the Sinan?s mosques in Istanbul and eighteen of them are examined upon on site measurements. Finally the mosques of Edirnekapı Mihrimah Sultan Mosque is not examined because of being under restoration. The general condition of the structure, restorations and the notes of Evliya Çelebi are examined under the title Mosque, narthexes, courtyards, fountains, doors and walls of the courtyards, windows, cemetaries, gardens, garden doors and walls are the subtitles.Explanations of the complexes are supported with site plans, photographs and also the original condition and construction of the complex is searched from old photographs and Ali Saim Ülgen?s drawings. Drawings of courtyard doors, windows and fountains of each mosque and also graphic diagrams which give information about all of the details and qualities of the complexes are given in the end with the appendix section.In the judgement section; elements which create the open spaces are given with their general characteristics and complexes are studied.In the conclusion section; final statements of this research are given. This study shows that there was a general design principal in design of Sinan complexes? open courtyards