Ev Sahibi Kentler İle Olimpiyat Oyunları'nın Etkileşimi Ve Adaylık Sürecindeki İstanbul Değerlendirmesi

Abstract

1980ler'de ortaya çıkan endüstrisizleşme ve onu takip eden süreçte hizmet ve inşaat sektörünün öne çıkması ile birlikte, ülkelerin gelişim stratejilerinde kentler önemli bir rol oynamaya başlamıştır. Küresel platformda birbirleriyle yarışan kentler, mega etkinlikleri; kentsel dönüşüm için katalizör, küresel platformda "marka şehir" olmak ve imaj yenilemek, uluslararası turizm, iş imkanı ve ekonomik getiriler, spor bilincini yaymak ve eğitim ve ulusal gurur sağlamak için kaçırılmaz bir fırsat olarak görmektelerdir. Ancak etkinlik süresince ve kısa vadede Olimpiyat Oyunları, sosyo-ekonomik olarak kentlere önemli fırsatlar sunsa da; etkinlik sonrasında uzun vadede ev sahibi kent üzerinde; soylulaştırma, Olimpiyat tesislerinin sürdürülebilirliğinin sağlanamaması sonucu tesislerin dev işlevsiz alanlara (white elephants) dönüşmesi ve ekonomik krizlere yol açma gibi olumsuz etkileri olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın temelinde; etkinlik sonrası uzun vadede, Oyunlar'ın ev sahibi kenti tehdit ettiği hipotezi yatmaktadır. Etkinlik sonrasında Oyunlar'ın ev sahibi kentte ortaya çıkardığı olumsuz etkinin nedenleri; etkinlik sonrası sürecin, Oyunlar'a adaylık sürecinde yeterince tasarlanmamış olması ve Olimpiyat Oyunları'nın yılları içerisindeki büyümesine bağlı olarak 2000 ve sonrasındaki Oyunlar'da ortaya çıkan aşırı kapasite problemi olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı; önceki ev sahibi kentler referans alınarak Olimpiyat Oyunları'nın ev sahibi kent üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinin saptanması, olumsuz etkilerin ardında yatan nedenlerin ortaya çıkarılması ve gelecekte Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapacak kentlerde bahsedilen problemlerin önüne geçilebilmesi için öneriler sunmaktır. Buna ek olarak İstanbul'un 2000 yılından itibaren aday olduğu 5 Oyun'un Adaylık Dosyaları'nın incelenmesiyle, İstanbul'un süreç içerisindeki değişiminin ortaya çıkarılması ve 2000 sonrasındaki aşırı kapasite problemini oluşturan nitelikler ile 2020 Oyunları'nın karşılaştırılmasıyla 2020 İstanbul ev sahipliğinin sonuçlarının öngörüsünün yapılması ve İstanbul'un gelecekte tekrar aday olması halinde izlemesi gereken yollara ilişkin öneriler oluşturmaktır. Çalışma, beş bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümü olan Giriş Bölümü'nde çalışmanın amacına, hipoteze, çalışmanın kapsamına ve yöntemine değinilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Olimpiyatlar ve Ev Sahibi Kentler Üzerindeki Etkileri başlığı altında mega etkinlik ve Olimpiyat Oyunları tanımı yapılmış, mega etkinlik olarak Olimpiyatlar'ın tarihçesi açıklanmıştır. Yine bu bölümde kentler ve Olimpiyatlar'ın etkileşimi; Olimpiyatlar'ın ev sahibi kent üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri, Olimpiyat tesislerinin sürdürülebilirliği, Olimpiyatlar'ın ekonomik boyutu ve Olimpik miras boyutu alt başlıkları altında incelenmiştir. İkinci bölüm, Dünya'da kentsel planlama disiplinindeki ve sosyo-ekonomik düzendeki gelişmeler ve Olimpiyat Oyunları'nın etkileşimine yer verildikten sonra bölüm değerlendirmesi ile sonlandırılmıştır. Olimpiyat Oyunları ile ilgili kuramsal ve kavramsal altyapı oluşturulmasının ardından üçüncü bölümde İstanbul 2020 Olimpiyat Oyunları Adaylığı ele alınmıştır. Çalışmanın bu bölümünde ilk olarak Türkiye'nin Olimpiyatlar'a ev sahipliği süreci; Olimpiyat Oyunları adaylık prosedürü ve IOC ev sahibi kent seçim kriterleri, Türkiye'deki kentsel planlama disiplinindeki ve sosyo-ekonomik düzendeki gelişmeler ile Olimpiyat Oyunları'nın etkileşimi,İstanbul adaylık süreci (2000-2020) ve 2000-2020 IOC değerlendirmeleri karşılaştırmaları başlıkları altında irdelenmiştir. Bölümün devamında İstanbul 2020 Adaylık Süreci Adaylık Kitapçığı referans alınarak detaylı olarak incelenmiş, 2020 Olimpiyat Oyunları'na aday kentler IOC değerlendirme raporu kapsamında karşılaştırılmış, İstanbul 2020 hakkındaki eleştirilere yer verilmiş ve bölüm değerlendirmesi yapılmıştır. Dördüncü bölümde yerel yönetimlerin İstanbul Olimpiyatları'na bakışı; anket çalışması ile çalışması yöntemiyle ortaya çıkarılmıştır. Çalışma kapsamında İstanbul 2020 Olimpiyat Oyunları için önerilen tesislerin bulunduğu 17 belediye ve çeperlerde konumlanan diğer iki ilçe belediyesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi dahil olmak üzere 19 kurum ile anket çalışması yapılmıştır. Çalışmanın son bölümünde, elde edilen tüm veriler doğrultusunda sonuçlar saptanmış ve gelecekteki Olimpiyat Oyunları'nın ev sahibi kentler için oluşturduğu tehditi, fırsata dönüştürmeye yönelik öneriler sunulmaya çalışılmıştır. Çalışmada yabancı kaynaklı literatür araştırması, karşılaştırma ve anket çalışması yöntem olarak kullanılmıştır.

In the Post-Fordist process, the cities is seen as a strategic tool in the global platform, the city's history, quality of life, infrastructure and standards such as the level of sophistication compete with each other and with nature in this way are working to make their names. Hosting to mega events plays an important role for cities to show to be in these competition. With the five-ring logo that representing the union of five different continents, the Olympic Games is recognized by the more than 90% of the world's population and the Games as a mega event, attract the cities and provides benefits in the social aspect like city's image creation, prestige,global awareness,providing sports consciousness and national pride. In addition to this, the Olympic Games promise to the economic growth and support to the long term infrastructure projects on toursim, transportation and telecommunications and urban renewal.For the competing cities on global scale, today mega events are seen as a catalyzer for urban regeneration; a tool for having a strong "city brand" and renewing image; a perfect opportunity for the revival of international tourism, employment, economic benefits, spreading sports awareness and education; and a chance to sublimite the national pride on the global platform. Although the Olympic Games offer several socio-economic opportunities to the host cities in short terms and especially during the event, in long terms they have various important negative effects such as; gentrification,white elephants ( the facilities turn to giant dysfunctional areas as they fail to ensure the sustainability of the Olympic facilities) and this brings the host cities to the edge of economic crisis. The projects like the transportation infrastructure, sports facilities, Olympic Village that is needed during the 15 days mega event process is constructed by huge investments. The Because of the programme, Olympic Games is needed mega capacity facilities and if the facilities could not be functioned after events, the facilities turn to white elephants (thrown fields-facilities) and affect host city negatively. This study is based on the fact that, although the games have positive effects during the event and in the short terms, in post- event processes the Olympic Games threaten the host cities. The reasons of these negative effects on the host cities are; omission of the design of post event processes effectively during the candidature process and the over capacity problems depending on the growth of the Games over the years , followed in 2000. This research firstly aims to identify the positive and negative effects of Olympic Games on the host cities through an observation of previous host cities. Secondary the study aims to uncover the reasons behind the negative effects and tries to provide recommendations for future host cities and so reoccuuring of mentioned problems can be prevented. In addition , with an examination of Istanbul's five candidation booklets (from 2000 to 2020), the study uncovers the alteration of İstanbul during this period and makes predictions for a possible İstanbul 2020 scenario through comparing 2000's over capacity problem qualifications with 2020 Games. Finally, creating recommendations for İstanbul's future candidate processes are also the aim of this study. This thesis consists of five chapters. In the Introduction Chapter, the aim of the study, hypothesis, the scope and the method of the study are explained. Mega event and Olympic Games are defined. As a mega event, Olympic Games history is mentioned in the second chapter under the title of Olympics and The Effects on the Host Cities. Moreover, the interaction between the cities and the Olympics is studied under the subtitle of Olympic's positive and negative effects on the host cities, the sustainablity of Olympic facilities, the economic dimension of Olympics and Olympic heritage dimension. The second chapter ends with the evaluation after presenting the interaction between the developments in urban planning discipline and socio-economic order and Olympic Games. After establishing the Olympic Games related theoretical and conceptual infrastructure, in the third chapter, the İstanbul's candidature of 2020 Olympic Games is analyzed. Firstly Turkey's candidature of Olympic Games host city process is examined under the titles; Olympic Games candidature procedure and IOC host city selection criteria, the interaction between the developments in urban planning discipline and socio-economic order and Olympic Games, İstanbul candidature process (2000-2020) and comparisons of 2000-2020 IOC evaluation . Accordingly, İstanbul 2020 Candidature process is studied in detail with reference to the candidature booklet, compared with the candidate cities to host 2020 Olympic Games within the IOC evaluation report. Then the critics about istanbul 2020 candidature is mentioned and lastly the chapter is finished with the evaluation. In the fourth chapter, the local governments' approaches to the Olympica Games is reflected to the study through the questionnaire. In the scope of the study, the questionnaire is realized with 19 institutions that consists 17 municipalities which include the proposed facilities for İstanbul 2020 Olympic Games and 2 other municipalities which are located on peripheries of İstanbul and İstanbul Metropolitan Municipality and evaluated. In the last chapter, the results are determined according to the all datas which are obtained by the study and the recommendations are presented to convert the threats into opportunities for future host cities of Olympic Games. Foreign-sourced literature research, comparison and questionnaire are used as the methods in the study. In the study literature research on conceptual and theoretical dimension of the mega events, Olympic Games and the process of the event and after-event is conducted. Chalkey & Essex's ,who have an important place in the literature, and Erten's classification of Olympic Games is based and the Olympic Games from 1960 to 2012 is examined. After this examination, with the comparison of 1960-1996 Games and 2000-2012 Games, the over capacity problem which is seen on 2000 and afters has been demonstrated. At this stage, datas like the models of the Olympic Games host cities, the Olympic facilities spatial strategies, the participant country, athletes and events numbers that depending on the Games, Olympic Stadium capacities, the total number of facilities which used in the Games, the percentage of existing facilities and new permanent facilities that used in the Games, the numbers of the TV audience and the number of tickets sold, the total budget, direct and indirect investment percentages, public / private sector investment ratios have been provided and are presented through maps, tables and graphics. These data is obtained from the the official website of the Olympic Games, the candidature booklet of Olympic Games, the work of Centre d'Estudis Olimpics and the important researchers who mainly contributing to the the literature, especially Brunet and Preusse. After the creation of the general conceptual and theoretical infrastructure related to the Olympic Games, the candidature of Istanbul 2020 Olympic Games which is the focus of the study has been given detailled. In this stage of the study, the Olympic Games candidature process of Istanbul from 2000 to 2020 is examined and in line with the evaluation reports of IOC, Istanbul's different candidature process are examined comparatively. The candidature file of Istanbul which bidding to host the 2020 Olympic Games is examined and Istanbul and the other candidate cities Madrid and Tokyo is compared in the scope of the evaluation report of IOC. Istanbul 2020 Candidature File, the reports and datas of IOC which is found on the IOC's official web site are used as main sources. In the scope of the study, the criticism to the candidacy of Istanbul 2020 and also local governments' perpectives to the Games has been presented.