Afet Sonrası Yeniden Yapılanma Sürecinin Yere Bağlılık, Yer Değiştirme Ve Bilişsel Haritalama Olguları Açısından İrdelenmesi

Abstract

Bu çalışmada afet sonrası yeniden yapılanma fiziksel evreleri içinde ele alınarak mekansal şekillenme psiko-sosyal bir perspektifle değerlendirilmiştir. Böylece toplumsal yeniden yapılanma sırasındaki yeni mekansal şekillenmenin kullanıcı beklentileriyle ve afete uğramış bölgenin psiko-sosyal arka planıyla uyumu irdelenmiştir. Ayrıca afet sonrası yeniden yapılanmanın sosyo-mekansal dinamikleri Türkiye-Düzce alan çalışmasında incelenmiştir. Alan çalışması tanımlayıcı, ilişki arayıcı ve karşılaştırmalı bir şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca çalışmada niteliksel ve niceliksel karma bir yöntem uygulanmıştır. Çalışmada bilişsel haritalama ve eski-yeni kent imajlarının semantik farklılaştırmayla değerlendirildiği niteliksel veriler, anket uygulamaları ile elde edilmiş niceliksel verilerle desteklenmiş ve analiz edilmiştir. Bağıntılardan elde edilen bilgiler değerlendirildiğinde afetzedelerin eski çevrelerine karşı yüksek düzeyde bağlılıkları olduğu belirlenmiştir. Afet sonrası süreçte yer değiştirmeyen afetzedeler bu bağlılık düzeylerini korurken yer değiştirmek zorunda kalan depremzede denekler yeni çevrede yedi yıl geçirmelerine karşın eski çevreye bağlılık düzeyine ulaşamamışlardır. Ayrıca yeni çevre algısı irdelendiğinde eski çevre verilerinin yeni çevre tasarımında çok az bir düzeyde kullanıldığı belirlenmiştir. Bu durum yeni çevreye uyumda sorunlar oluşturmaktadır. Bu nedenle depremzede denklerde yeni çevreden taşınma isteği oldukça yüksek bulunmuştur. Bilişsel haritalama çalışmaları sonucunda ise depremzedelerin eski çevrede en çok hatırladıkları noktanın konutları olması yaşanan çevreye bağlılıkta konutun da çok önemli bir yeri olduğunu göstermiştir.

This study clearly evaluates the post disaster reconstruction in physical phases and explores how the space formed from a psycho-social perspective. So the new formation of space during the community reconstruction is explored by measuring the user expectations and defining the psycho-social background of the victims. Furthermore, the socio-spatial dynamics of the post disaster reconstruction are evaluated in Turkey- Düzce case study. The case was designed as a descriptive, correlative and relational study. A mixed method that covers both qualitative and quantitative aspects were implemented and analysed. The qualitative methods such as cognitive mapping and semantic differentiation were used respectively in order to determine the most important places and evaluate the images of the new and old environs. The quantitative data were collected from a questionnaire as well. The evaluation of correlation results clearly shows the victims’ high level of attacment to their old environments. The non relocated victims still protect their high level of attachment whereas the relocated victims can not reconstruct a high level of attachment as in the old environment though they live 7 year in the new environment. The analyses of the perception of the new environment by the victims shows the lack of use of the old environmental data in the new environment design process. This situation creates adaptation problems to the new environment so that the tendency to relocate from the new permanent housing sites was determined very high. The results of cognitive mapping reveal that the most important place that victims remember in the old environmnet was their “home” which shows that home is very central and important as a part of physical, social and physcological attachment process of the residents.