Pirinç kepeğinin yerinde esterleşmesinde ester verim ve safiyetine etki eden değişkenler

Abstract

Bitkisel ve hayvansal yağların alifatik monohidroksi alkollerle alkoliz reaksiyonu sonucu üretilen yağ asidi mono esterleri, kullanımı ve önemi giderek artan yağ kimyasallarındandır. Yağlama ve yumuşatma gibi özelliklerinin yanında, 1980'li yıllarda yenilenebilen enerji kaynağı olarak dizel yakıtı yerine kullanılabileceğinin saptanması, bu maddelerin üretim ve özelliklerinin daha yoğun şekilde incelenmesini zorunlu hale getirmiştir, Bu çalışmada pirinç kepeği yağından yağ asidi mono esterlerinin üretimi, halen endüstriyel olarak uygulan makta olan geleneksel yöntemlerden farklı olarak" yerinde (in-situ) esterleşme" yöntemi ile incelenmiştir. Yerin de esterleşme yönteminde yağ tohumdan ekstrakte edilme den, doğrudan alkol ile reaksiyona sokulmaktadır. Bu durumda alkol hem yağ çözücüsü hem de esterleşme reaktifi olarak görev yapmakta ve ekstraksiyon ile rafinasyon işlemleri uygulanmadan yağ asidi esterleri elde edilebilmektedir. Çalışmada hammadde olarak pirinç kepeğinin seçil mesindeki en önemli nedenlerinden biri, pirinç kepeğinin % 20 civarında yüksek yağ potansiyeline sahip olmasıdır. İkinci bir neden olarak da, yağı alınmış -pirinç küspesinin hayvan beslenmesinde, gübre ve yakıt yapımında ham madde olmasıdır. Deneysel çalışmalarda pirinç kepeğinin, aynı koşullarda ve katalizör olarak derişik sülfürik asit kullanılarak, metanol, n-propanol ve izo-propanol ile hem ekstraksiyonu hem de yerinde esterleştirilmesi ele alınmış, pirinç kepeğinin serbest asit ve nem içeriği ile reaksi yon süresinin elde edilen esterlerin miktarı ve bileşimine etkisi incelenmiştir. Reaksiyon ürünlerinin verim ve safiyet yönünden karşılaştırılması ile yerinde esterleşme reaksiyonlarına etki eden en önemli faktörün pirinç kepeğinin serbest asit içeriği olduğu anlaşılmıştır.