İstanbul “imar”ı:1956-1960

Abstract

‘İstanbul “İmar”ı: 1956-1960” konulu bu tez çalışmasında, 20. yüzyıl tarihinde sıklıkla karşılaşılan radikal kent uygulamalarından İstanbul örneği incelenecektir. Bu kapsamda teze, Batı’da yapılan kent düzenleme uygulamalarına ve üretilen kent tasarımı toerilerine kısaca değinilerek başlanmıştır. Bu bölümde, Eugeune Haussmann’ın Paris’te yaptığı uygulamalara, Camilio Sitte’nin ‘Güzel Kent’ kavramına, Otto Wagner’in ‘Büyük Kent’ kavramına ve CIAM toplantılarına değinilmiştir. Bir sonraki bölümde, Cumhuriyet Türkiyesi’ndeki kent planlama çabalarının ve düşüncesinin erken dönemi incelenmiştir. Bu inceleme kapsamında, Arkitekt dergileri kaynak olarak kullanılmıştır. Bu bölümde ayrıca, İstanbul’un yeniden düzenlenebilmesi için hazırlanmış imar raporları da ele alınmıştır. Bir sonraki bölüme, 1950-1956 yılları arasında (Prost sonrası dönemde) İstanbul için ‘Müşavirler Heyeti’nce hazırlanmış imar raporları ele alınarak başlanmıştır. Sonrasında ise 1956-1960 yılları arasında İstanbul’daki kentsel yenileme çalışmaları irdelenmiştir. İstanbul Bölgesi ve Beyoğlu Bölgesi olmak üzere iki başlık altında incelenen bu bölümde, Yeni Sabah gazetesinde yayınlanmış haberler ve makaleler de kullanılmıştır. Bölümde, Cumhuriyet tarihinin ilk askeri darbesi olan 27 Mayıs 1960 tarihine kadar gelinmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise, 1960 sonrasında 1956-1960 yıllarında yapılan imar çalışmalarına yönelik eleştiriler ele alınmıştır. ‘İstanbul İmar Hareketleri Tetkik Komisyonu’nun raporu ve ‘Yassıada İstimlak Duruşmaları’nın incelendiği bölümde son olarak Turgut Cansever ve Doğan Kuban’ın görüşlerine yer verilmiştir.

Period 1956-1960’, Istanbul is examined as being one of those cities where radical urban practices were frequently encountered throughout the 20th century. Within this framework, the western urban planning practices and related urban design theories are dealt with shortly. The practices of Eugeune Hausmann in Paris, the ‘Beautiful City’ concept of Camilio Sitte, the ‘Big City’ approach of Otto Wagner and the CIAM meetings are mentioned in this first part. The next part deals with the theory of urban planning in the Turkish Republic. The Arkitekt magazines were used as the main source for this purpose. The projects concerning the feasibility of reconstructing the city are mentioned. This part covers the period till 1950. The next chapter deals with the period between 1950-1960. The constructional reports prepared for Istanbul by ‘The Committee of Advisers’ within the period 1950-1956 are examined. Later the urban practices carried out in Istanbul between the years 1956-1960 are presented in two parts as being the Istanbul and Beyoglu districts. The relevant articles and news published in Yeni Sabah paper are referenced. The chapter covers the period till the first coup d’état (May 27th, 1960) of the Republic. The last part covers the criticisms that took place after 1960 about the constructional works of the period 1956-1960. The report of ‘The Investigation Commission of Constructional Matters in Istanbul’, ‘The Court Cases of’ Yassıada Expropriations’ and the relevant opinions of Turgut Cansever and Doğan Kuban are presented.