Meskun Bölgelerdeki Taşkın Zararları Tahmininin Bulanık Sistemle Modellemesi

Abstract

Bir bölgedeki taşkın etkilerinin belirlenmesinde en sık kullanılan gösterge yıllık beklenen zarardır. Bununla birlikte taşkın zararının hesabında çeşitli belirsizliklerle karşılaşılır. Bunun nedeni eldeki kısıtlı verilerden tahmin edilen taşkın debisi aşılma olasılığı bağıntısı ve derinlik zarar ilişkisindeki belirsizliktir. Bu çalışmada belirsizlikleri incelemede etkin bir yöntem olan bulanık sistem kullanılmıştır. Bulanık mantığın en geçerli olduğu iki durumdan ilki, incelenen olayın çok karmaşık olması ve bununla ilgili yeterli bilginin bulunmaması durumunda kişilerin görüş ve değer yargılarına yer verilmesi; ikincisi ise insan muhakemesine, kavrayışına ve karar vermesine ihtiyaç gösteren hallerdir. Yapıların uğradığı zarar, yapının arazideki konumu, tipi ve taşkının büyüklüğü ile ilişkilidir. Bu faktörler göz önüne alınarak kurulan modelde çeşitli büyüklükteki taşkınlar için yapı başına yüzdelik zararlar bulunmuştur. Bundan sonra çeşitli aşılma olasılıklarına karşı gelen zararlar vasıtasıyla yıllık beklenen zararlar hesaplanmıştır. Model sonuçları, FIA derinlik zarar eğrileri kullanılarak yapılan bir çalışmanın sonuçları ile karşılaştırılmıştır ve uygunluk sağladığı gözlenmiştir.The expected annual damage is the most frequently used index of the impact of flooding at a site. However estimate of the expected annual damages are very uncertain. As a result of uncertainties in both the estimation of the flood frequency relationship from limited data and the relationship between depth and damage. In this study, fuzzy system, which is very efectivive method for determination of uncertainties, is used. There are two situations, which the validity of the fuzzy logic is most. The first one is, in fuzzy logic, the views and experiences of people take place when the event examined is very complex and there is not sufficient information about it. The conditions which human judgments, opinions and decision needed is the second one. Flood damage is proportional to the extent of flood, location of the structure in the flood plain and land use. By taking these factors under consideration, a model is established to estimate the percent damage of per structure. After this, expected annual damage is calculated by means of exceedance probability-damage curves. Model results are compared to a previous study, which used FIA depth-damage relationship. The comparison of the results with this study was in a good agreement.