Sosyal Sorumluluk Kavramı : Türk Otomotiv Sektöründe Sosyal Sorumluluk Uygulamaları

Abstract

Sosyal sorumluluk kavramı genel olarak iş dünyasının etik değerlere, yasal düzenlemelere uyumla, insana, topluma ve çevreye saygıyla ilgili kararlar olarak adlandırılabilir. Bir kuruluşun sosyal sorumluluğu, kurumdan etik, yasal, ticari ve kamusal beklentilerinin karşılanmasına veya karşılanmamasına neden olan iş süreçleri olarak ele alınabilir. Son on yıldır, gittikçe artan sayıda ticari şirket sosyal sorumluluk prensipler sonucu yürütülen uygulamalarının getirdiği faydaların farkına varmıştır. Bu alanda önde gelen kuruluşlar, pazarlama, halkla ilişkiler veya diğer şirket çıkarlarını ilgilendiren baskılar neticesinde sosyal sorumluluk uygulamalarını desteklemekte ve hayata geçirmektedir. Bu gün sosyal sorumluluk kavramı tartışmalarında iki zıt görüş ağır basar. Bunlardan ilki yönetimin tek sosyal sorumluluğunu "kar etmek " olarak tanımlayan, böylece olaya sadece ekonomik açıdan yaklaşan klasik görüş. Diğeri ise bu kavrama sosyoekonomik açıdan yaklaşan, ve yönetimin sorumluluğunu kar etmenin ötesine taşıyarak, toplumun refahını korumak ve geliştirmek olarak tanımlar. Bir şirketin sosyal konulardaki davranışları, sosyal zorunluluk, sosyal sorumluluk ve sosyal duyarlılık olmak üzere üç kategoriye sokulabilir. Sosyal duyarlılık ise bir firmanın değişen sosyal koşullara uyum sağlama yeteneğidir. Sosyal zorunluluk iş dünyasının sosyal faaliyetlerinin temelini teşkil eder. Bir firma ekonomik ve yasal sorumluluklarını yerine getirmekten fazlasını yapmıyorsa sosyal zorunluluklarını karşılıyor demektir. Sosyal Sorumluk, kanunun ve ekonominin talep ettiklerinin dışında, bir şirketin toplumun hayrına olan uzun dönemli amaçlarına ulaşmasını sağlayacak zorunluluklarıdır. Bir şirketin sosyal sorumlulukları şirketin, topluma, çalışanlarına, yatırımcılarına ve finansal mekanizmalara karşı hareketleri ile değerlendirilir. İş dünyasının topluma karşı sorumlukları içerisinde kamu sağlığı, çevrenin korunması ve iş hayatının kalitesinin iyileştirilmesi gibi konular yer alır. Tüketicilerin talepleri kurumsal sosyal sorumluluk uygulamalarının hedef temalarından biridir. Tüketicilik (consumerism), iş dünyasının karar verirken tüketici istek ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurması yönündeki toplum talepleri, oldukça büyük sosyal ve ekonomik hareket haline gelmiştir. Tüketicilik veya tüketiciyi koruma politikalarının çıkış noktası tüketicilerin tartışılmaz bazı haklarının olduğu yönündeki inançtır. İş dünyasının çalışanlarına karşı da yerine getirmek zorunda olduğu geniş alana yayılan sorumlulukları bulunur. Bu konulara örnek olarak, aile hayatı, eşit istihdam fırsatı ve cinsiyet ayrımcılığı yapmama sayılabilir. Toplumun iş dünyasından en yüksek etik düzeyi göstermesi beklediği alan finansal anlaşmalardır. Şirketler finans dünyasına ve yatırımcılara karşı sorumluluklarını değerlendirirken toplumun beklentilerinin hem yasal hem de etik yönleri olduğunu göz önünde bulundurmalıdır. Bu beklentileri yerine getirmeyen şirketler büyük halk kitlelerine zarar verebilirler. IX İş dünyasında etik, değer odaklı yönetim anlayışıyla uygulamaya konulabilmiştir Değer odaklı yönetim sitilinde yöneticiler, ortak değerler oluştururlar, destekler ve uygularlar. Bir örgütün değerleri örgütün neyi desteklediğini ve neyin arkasında duracağını gösterir. Şirketin değerleri yönetim kararlarına ve faaliyetlerine rehberlik görevi üslenir. Paylaşılan değerlerin önemli bir özelliği ise çalışan davranışlarını şekillendirmesi ve yönetimin çalışanlardan beklentileri konusunda iletişim ortamı yaratmasıdır. Bu değerler aynı zamanda pazarlama çabalarını da ekiler ve örgütte bir takım ruhunun oluşmasına yardımcı olurlar. Etik terimi doğru veya yanlış davranışları tanımlayan prensipler zinciridir. Yöneticinin etik değerlere uygun davranıp davranmaması, yöneticinin ahlaki gelişmişlik düzeyi ve bireysel özellikleri, örgüt yapısı, örgüt kültürü ve etik kavramının gelişmişliği gibi birçok yönlendirici etmenin birbirleriyle ilişkisinin bütünüdür. Üst yönetim eğer örgütünde etik olmayan davranışları azaltmak amacında kararlıysa bir çok yola başvurabilir. Etik değerleri yüksek bireylerle çalışabilir, açık iş hedefleri tanımlayabilir veya etik eğitimleri sağlayabilir. Otomotiv endüstrisi dünya toplumlarının gelişiminde öncü bir rol üstlenmiştir, iş dünyasındaki bir çok güncel yenilik gibi sosyal sorumluluk kavramı da sektörün uygulamalarında yerini almıştır. Özellikle tüketicilerin ve çevrenin korunması konularında otomotiv sektörü topluma ve diğer sektörlerden firmalara en iyi uygulamaları sunmaktadır. Türk otomotiv sektörü dünya lideri ülkelerle kıyaslandığında oldukça yeni bir sektör olmasına karşın, bu ülkenin ekonomik gelişiminde ve sosyal refah düzeyinin artmasında lokomotif sektör olmuştur. Bu çalışmada sosyal sorumluluk uygulamaları incelenmiş ve araştırma sonuçları ile yorumları da çalışmaya eklenmiştir.

Social responsibility generally refers to business decision-making linked to ethical values, compliance with legal requirements, and respect for people, communities and the environment. Social responsibility could also be defined as operating a business in a manner that meets or exceeds the ethical, legal, commercial, and public expectations that society has of business. Over the past decade, a growing number of companies have recognised the benefits of social responsibility policies and practices. Companies also have been encouraged to adopt or expand social responsibility effort as the result of pressures from customers, suppliers, employees, communities, investors, activist organisations and other stakeholders. There are two opposing views at defining of corporate social responsibility. On one side, there is the classical view that management's only social responsibility is to maximise profits. On the other side stands the socio-economic position, which holds that management's responsibility goes well beyond making profits to include protecting and improving society's welfare. Three different categories of social behaviour are discussed at social policies of a firm; social obligation, social responsibility and social responsiveness. Social responsibility is a business firm's obligation, that beyond required by the law and economics, for a firm to pursue log term goals that are good for society. Social obligation is the obligation of a business to meet its economic and legal responsibilities. Social responsiveness is the capacity of a firm to adopt to changing social conditions. The social responsibilities of business can be classified according to its relationships to the general public, customers, employees and investors and the financial community. The responsibilities of business to the general public include dealing with public-health issues, protecting the environment and the quality of the work force. Consumer demands create social responsibility issue for business. Consumerism, public demands that business considers consumer wants and needs in making its decisions, is major social and economic movement. Consumerism and much consumer protection legislation are based on the belief that consumers have certain rights. Business must also meet wide-ranging responsibilities to its employees. Related issues include family leave, equal employment opportunities, sexism. Probably in no area does the public expect a higher level of business ethics than in financial transactions. When business evaluates its responsibilities to investors and the financial community, it must recognise that the public expects behaviour that is both legal and ethical. Ethical business behaviour is not just something that sounds good on paper. A business firm that fails to meet its social responsibilities can hurt the wider community. XI Business ethics are being implemented through a new management approach: value based management. At value based management style, managers establish, promote and practice an organisation shared values. An organisation's values reflect what it stands for and what it believes in. A company's shared values act as guideposts for managerial decisions and actions. Another purpose of shared values is the impact they have on shaping employee behaviour and communicating what the organisations expect form its members. Shared corporate values also influence marketing efforts and they are a way to build team sprit in organisations. The term ethics refer to the rules of principles that define right and wrong conduct. Whether a manager acts ethically or unethically is the result of a complex interaction between the manager's stage of moral development and several moderating variables including individual characteristics, the organisation's structural design, the organisation's culture and the intensity of ethical issues. Top management can do number of things if they are serious about reducing unethical practices in their organisation. It can seek to select individuals with high ethical standards, establish codes of ethics and decision rules, lead by example, delineate job goals and provide ethics training. The automotive industry has been having a leading role at economic development world's societies. Like many recent developments at business, social responsibility has taken its place at automotive industry practices. Especially consumer protection and environmental issues are the parts, at which this industry gives the best examples to the public and other firms from different sectors. The Turkish automotive industry is relatively new compared with world's leading countries, but this sector has also achieved an important stage at Turkey's economic development and social welfare. Social responsibility practices have been examined within this paper and the results and comments about current situation are also included.