Kemençe, Tanbur, Ud, Kanun Ve Bağlama Çalgılarının 20. Yüzyılda Geçirdiği Fiziksel Değişimler

Abstract

İcrası ve dolayısıyla üretimi zaman zaman sekteye uğrasa da varlığını kaybetmeden, çeşitli boyut, biçim ve prensipleriyle yaşamımızın parçası haline gelen bir sanat nesnesi olarak çalgı, modernizmle beraber dünyadaki gelişmelere ayak uydurarak büyük bir hızla değişmekte ve kültürlerin en önemli ifade biçimi olan müzikal dildeki değişimi fiziksel yapısına ve icrasına yansıtmaktadır. Aynı zamanda bu süreç içinde yapımcıların, sanatçıların ve önemli sanat akımlarının birbiriyle olan etkileşimleri ve dünyada cereyan eden siyasi ve ekonomik olayların sanat hayatına etkisi dolaylı veya direkt olarak bu sanat nesnelerinin gelişiminde ve değişiminde etkili olmuştur. Geleneksel çalgılardaki değişimler incelendiğinde dönemin sosyo-kültürel durumu, endüstriyel ve teknolojik gelişmeleri hakkında çıkarımlarda bulunmak mümkündür. Bunların dışında çalgılardaki değişimler, önceliklerin ve müzikal alışkanlıkların değiştiği konusunda da bilgiler vermektedir. Koruma ve aktarma bilincinin ve müzecilik anlayışının gelişmemiş olması bu tarz çalışmalar için bir zayıflık yaratmaktadır. Fakat cumhuriyetin ilanından önceki müzik kültürü ile ilgili bilgileri edvar, surname, gravür gibi kaynaklardan temin etmek mümkündür. Cumhuriyetin ilanından sonra ise konservatuar ve güzel sanatlar bölümlerinin açılmasıyla basılı yayınlar çoğalmaya başlamıştır. Fakat çalgılarla ilgili yapılan çalışmalar arasında onların geçirdikleri fiziksel değişimi merkezine alan bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma söz konusu değişimi iki ana başlık altında incelemektedir. Kurumsallaşma sürecinde batı çalgılarının kullanımın yaygınlaşması,

Of all the majority of researches on Turkish musical instruments, the subjects such as classification, recording technics, performing education of musical instruments are included, but there is no study focusing on physical changes of musical intsruments. This study examines the changes in 5 traditional Turkish musical instruments under two main chapters. As a result of widespread use of western musical instruments in the process of institutionalization the Turkish musical instruments were abondened or performed at the same stage with western musical instruments. In the first chapter, the effects of this situation on kemencha, tambour, oud, qanun and baglama are discussed. The effects of the transition from mehter to the band, the policies of the Community Centers and Village Institutes, the opening of educational institutions such as conservatories and faculties of fine arts are examined. In the second chapter, the roles played by important factors such as performance-performer/composer-luthiers in the physical changes of these instruments are emphasized.