Ürün Tasarımında Heyecan Ölçümü: Konsept Otomobillere Karşı Duyulan Heyecanlar Üzerine Bir Çalışma

Abstract

Ürün tasarımında heyecan konusu son yılların en hızlı gelişim gösteren konularından biri haline gelmiştir. Özellikle insan faktörleri alanında yapılan çalışmalar, heyecan konusunu derinden inceleme gerekliliği yaratmıştır. Günümüzde pazar koşulları da ürünlerde fiziksel özelliklerin üstünlüğünden ziyade heyecansal özelliklere değer vermeye başlamıştır. Bu sebepten, ürün tasarımcılarından heyecansal değeri yüksek ürünler tasarlamaları talep edilmeye başlanmıştır. Günümüzde birçok ürünün teknolojik fonksiyonları, kaliteleri ve fiyatları açısından birbirine benzediği düşünülürse, ürünlerin kullanıcılar üzerinde bıraktığı heyecansal etkiler pazarda bir farklılaştırma oluşturacaktır. Bu yüzdendir ki, üreticiler de tasarımcılarını bu konuya yönlendirmeye başlamışlardır. Fakat diğer yandan, ürünlerin ortaya çıkardığı heyecanları kontrol edebilmek ve onlara müdahale edebilmek çok da mümkün görünmeyebilir. Bu sebepten dolayı bu araştırma projesinde ürün tasarımı ve oluşan heyecanların ilişkisi incelenecektir. Bu araştırmanın odağı ürünlerin dış görünümünün bıraktığı etkiyi incelemek olacaktır. Bu tez çalışması beş ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm yapılan çalışmanın amacını anlatan giriş bölümüdür. İkinci bölüm literatür taraması bölümü olup, dört alt bölümden oluşmaktadır. Birinci alt bölümde, heyecan, heyecan çeşitleri, heyecan-kültür ilişkisi teorilerle açıklanmaktadır. İkinci alt bölümde, heyecana dayalı tasarım, tasarımda zevk, ürün heyecanları ve heyecan veren ürünler konuları açıklanmaktadır. Üçüncü alt bölümde, heyecan veren ürün tasarlama yöntemleri konusunda bilgi vermektedir ve dördüncü alt bölümde ise ürün değerlendirme yöntemleri ve ürün heyecanı ölçme yöntemleri anlatılmaktadır. Tezin üçüncü ana bölümünde ise yapılmış araştırmanın yöntemi ve aşamaları açıklanmaktadır. Tezin amacı, katılımcıların verilen ürünlere karşı gösterdiği heyecansal tepkilerin ölçülmesi ve farklılıkların belirlenmesidir. Bu farklılıkları belirlemek için MANOVA (Multiple Analysis of Variance) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sayısal sonuçları, dördüncü ana bölüm olan Sonuçlar kısmında sunulmuştur. Son bölüm olan Tartışma ve Son kısmında ise araştırmanın sınırlamalarıyla birlikte bulgular tartışılmıştır.

Emotions have become one of the most progressive topics of product design discipline in recent years. Especially the studies on human factors raise the need for explaining the area of emotions in product design. Today, the conditions of market have started to value the emotional qualities of products rather than their physical qualities. So, the designers started to be expected to design emotionally effective products. Nowadays, most of the products become similar with their technological functions, quality and price. As differentiation in market is important, producers want designers to work on the emotional effect of their designs. On the other hand, it seems impossible to control the emotions elicited by products as they seem indefinable. For that reason, this thesis is concerned with the relationship between product design and evoked emotions. The research focus is on emotions elicited specifically by product appearance. The thesis was structured in five chapters. The first chapter of the thesis was an introduction that explains the aim of the study. The second chapter was the Literature Review chapter that explained the emotions, emotion types, the connection between emotion and culture were discussed through theories in the first section. In the second section of the literature review chapter, the terms “emotional design”, “pleasure”, “product emotions” and “emotional products” were defined and explained. The third section of the literature review chapter examined the methods of designing emotional products, and the fourth section was on product evaluation and emotion measurement methods. Following the literature review chapter, the third chapter was Methodology chapter that explained the steps of the research and its components. Similarities and differences of emotional responses among genders were explores using multiple analysis of variance (MANOVA) procedures. In the Results chapter, the descriptive statistics of participants’ emotional responses to seven conceptual car designs measured by PrEmo (Product Emotion Measurement Instrument) and the comparison of gender differences were presented. Finally, the findings and the limitations of the study were presented in Discussion and Conclusion chapter.