Endüstriyel Ürününün Kişiselleştirilmesi,‘dolmuş’ Örneği

Abstract

Sürekli bir değişim içerisinde olan kişi, bulunduğu çevreye ve topluma yabancılaşmaya başlamaktadır. Yabancılaşma karşısında kendini güvende hissetmek için çevreyle, nesnelerle bağlar kurar. Bulunduğu noktayı diğer noktalardan ayıran insan, bu noktayı farklılaştırmaktadır. Toplu üretim ile ortaya çıkan (çıkarılan) toplu tüketim olgusu insanlar arasındaki gerçek farkları ortadan kaldırarak, belirli modeller ve türdeşliklere indirger. Tüketim, nesnelerin işlevsel pratiği olmaktan çıkarak prestij işlevi, bir göstergeler dizisi haline gelmiştir. Bu noktada otomobil, bireyler için kullanışlı bir simge, kişilik anlatımı için bir araçtır. Otomobil ve trafik, insanlara birbirleriyle karşılaşmadan bir araya gelip, iç içe yaşama imkanı verir. Kullanıcısı tarafından farklı kılınan tek tip ürünler içerisinde ‘dolmuş’ ülkemizde görülen çarpıcı örneklerden birisidir. Toplum içerisinde bireyin içsel bir ihtiyacı haline gelen farklılaşma, kişiselleştirme; tasarımcıların, kullanıcı profilini, onların ihtiyaçlarını doğru tanımlaması ve kullanıcı-ürün ilişkilerinde antropologların, sosyologların ve psikologların (ve diğer sosyal bilimlerin) katılımlarının da önem kazanması gerektiğini gösteriyor. Farklılaşma ihtiyacının giderilmesi yönünde atılan kitle-kişiselleştirilmesi gibi adımlarla ürünün ve üretimin devamlı değiştiği bir ortamda tasarımcının elindeki sihirli değneğini doğru kullanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Person, who is in a lasting evolution, becomes an alien to the environment and society. Individual tries to find links through the objects to feel confident against alienation. Distinction occurs on the process of changing. The concept of mass-consumption comes out with mass-production, omitting the real differences among people, reduces to certain models and species. Consumption departing from being objects’ functional praxis and became a series of signs of prestige. At this point automobile is a practical sign for individuals and a vehicle to express their personality. Automobiles and traffic supplies people to live together without giving chance to meet each other. ‘Dolmus’ as a mass-product which is differentiated by the user, is an attractive example in our country. Differentiation and personalisation which is an inner requirement of the person in a society, points out the importance of defining user needs and user profile by anthropologists, sociologists and psychologists as well as designers. On the steps of satisfying the needs for distinction, the fact that designer should use his/her magic stick on the right way.