Güncel Sanatın İstanbul’da Mekânsallaşması: Güncel Sanat Mekânlarının Bina Ve Kent Ölçeğinde Bir İncelemesi

Abstract

Bu tez güncel sanatın ve onun mekânının, İstanbul kenti üzerinden yapılan bir analizi olmuştur. Bunu yapabilmek için tez iki ana bölüme ayrılmış; öncelikle İstanbul’un batılı sanat ile olan ilişkisinin dönüşümüne bakılmış, bu, hem bina, hem de kentsel ölçekteki mekânlar üzerinden incelenmiştir. Bu bölümde, İstanbul’da sanatın kentle kurduğu ilişki, batılı sanatın Türkiye’de ilk defa ortaya çıktığı, Beyoğlu’nun Pera olduğu dönemden, günümüzdeki bienallere kadarki süreç olarak ele alınmıştır. Tarihte bu kadar geriye gidilmesinin sebebi, bugünkü sanat - kent ilişkisinin o dönemde oluşmuş kimliği sürdürüyor olduğu ön kabulündendir. Daha sonra güncel sanatın tanımına bakılmış, Türkçe’de ve Türkiye’deki halleri üzerinde durulmuştur. Devamında, mekânın, hem batıda hem Türkiye’de sanat ile olagelmiş dönüşen ilişkisine bakılmıştır. Son olarak İstanbul’da güncel sanat sergileyen ya da icra eden oluşumlar kurumsal yapılarına göre kategorilere ayrılarak incelenmiştir. Her sanat oluşumu da kendi içinde; kimlik tanımları, niyetleri, bulundukları yerler, yer seçimi sebepleri / mekân kullanım şekilleri, finansal yapıları ve düzenledikleri aktiviteler kriterinde tablolaştırılarak incelenmiştir. Bu, tüm güncel sanat oluşumlarını içine alacak bir çapraz okumanın yapılabilmesi için tezde gerekli görülmüştür. Böylece, İstanbul’daki güncel sanatın durumuna farklı bir bakış açısı getirmek üzere bir analiz yapılmaya çalışılmıştır. Bu tezde yapılan grafik üzerinden çıkarılması önemli görülen ilişkiler; kent ile güncel sanat, güncel sanat ile oluşumların finansal yapıları, mekân ile oluşumların finansal yapıları, finansal yapıları, mekânları ve kentte bulundukları yerler ile niyetleri ve hedef kitlelerinin birbirleriyle ilişkileridir. Ve sonuç olarak, tez boyunca verilen kentin, mekânın ve sanatın olagelmiş durumları ile ilgili bilgiler, günümüzde İstanbul kentindeki güncel sanatın ve onun mekânının ilişkisi ile harmanlanıp yorumlanmıştır.

This thesis is aimed to analyze local contemporary art venues and their use of space in Istanbul. The analysis is formed in two separate parts; first the relationship between the city and west bound art was studied which is done on building and neighborhood scale in order to research and appreciate the meaning and the effect of the “space”. The second part is aimed to study actual situation of contemporary art in Turkey and Turkish language. Putting use of these prior analyzes, then the thesis concentrates on the ever mutating correlation between the notions of space and art in accordance with local and western art. Lastly the institutions that exhibit and /or produce art are categorized according to their operating and management structures. By this approach, it was aimed to examine the possible causation between the institutions, their choice of neighborhood to settle and their use of space. At the addendum of this thesis, a compilation of maps was produced which shows the contemporary art institutions in Istanbul, their financial and management structures on the urban space and keywords from their own self-description texts with the use of multi-colored legend system.This graphical representation is created to be a source of neutral data. Its aim is to produce a new perspective to the readers which in turn will be able to form their own personal analysis about the state of Istanbul’s contemporary art.