Mekan Dizim Yönteminin Bir Mimari Tasarım Aracı Olarak Kullanılması Üzerine Bir Deneme

Abstract

Mimari tasarım süreci soyut düşünceden, somut tasarım ürününe dönüşen karmaşık bir yolculuktur. Mimarlık, sanat-bilim-teknik üçlüsünün bir arada yer aldığı bir disiplindir. Mimar, farklı disiplinlerden, alanlardan beslenen bir mimarlık bilgisinden, çeşitli tasarım araçlarından yararlanarak tasarlar. Tasarım sürecinde tasarlarken mimara yardımcı olan, düşüncesinin bir zihinsel durumdan bir diğerine aktarılmasına katkıda bulunan çeşitli tasarım araçlarından söz edilebilir. Fiziksel ve zihinsel özellikler sergileyen bu tasarım araçları ile birlikte sezgi ve bilimin kurguladığı tasarım bilgisi, mimara tasarım sürecinde yol göstermektedir. Bir yanda tasarımcının deneyimleri, gözlemleri, algı ve kişisel özellikleri tasarım sürecine etki ederek tasarım ürününü şekillendirir. Tasarım ürününün onu tasarlayandan bağımsız düşünülememesi, tasarımın öznelliğinin bir göstergesidir. Diğer yanda ise tasarım sürecinde devreye giren bilimsel bilgi tasarımcının sezgilerini yönlendirerek tasarımcıya ışık tutmaktadır. "Kanıt temelli tasarım" yaklaşımı ise bilimsel bilginin tasarıma aktarılmasını sağlayan yöntemlerdendir. Bu çalışmada bilimsel bilgiyi tasarım sürecine taşımayı, bilim ile sezgiyi yönlendirmeyi hedefleyen yöntemlerden biri olarak mekan diziminin tasarım sürecinde bir araç olarak kullanılma potansiyeli üzerinde durulacaktır. Mekan dizim, mekanın ilişkisel, konfigürasyonel özelliklerine odaklanarak mekanı ve içinde gerçekleşen yaşamı deşifre etmeyi hedeflemektedir. Mekandaki sosyal ilişki ağları ve hareket üzerine geliştirilen mekan dizim teorisi, yapılan analizler ve üretilen sayısal veriler ile kanıt temelli bir tasarım için değerli bir temel oluşturur. Mekan dizim yöntemini mimari tasarım sürecinde kullanan çalışmalar incelendiğinde bunların çoğunluğunun inşa edilmiş çevrenin analizi üzerine odaklandığı görülür. Var olan çevrenin karakteristik özellikleri deşifre edilerek gözler önüne serilir. Tasarım kararları öneri mekansal biçimlenmelerin analizleri ile test edilir. Mimarlık eğitimindeki çalışmalarda ise mekana ilişkin bir farkındalık oluşturmak üzere benzer şekilde kullanılmaktadır. Çalışmanın strüktürü teorik, düşünsel çerçevenin kurgulanması ve mimarlıkta ilişkisel ağ tabanlı bir atölye çalışmasının ortaya konması bağlamında iki ana bölümden oluşmaktadır. Bu atölye çalışması mimarlarla yapılan birebir görüşmeler ile gerçekleştirilmiştir. Üretilen tasarımlar, tasarımcılar ile gerçekleştirilen adımlar sonrasında yapılan tasarımların sentaktik analizleri ile birlikte yorumlanmıştır. Burada planlanan tasarım sürecinin gözlemlenerek analiz edilmesi ve bu süreçte mekan diziminin bir tasarım aracı kullanılabilme potansiyelinin sorgulanmasıdır.

Architectural design is an adventure from abstract thought to concrete design. Architecture is a discipline positioned in the middle of the trilogy of art, science and technique. While architecture generates designed environment, architect designs the space that a person lives in, walks through, travels around and does physical activities. On the other hand, space has a role that affects a person thoughts, emotions and perceptions. The formation of the living environment is completed after design and building process. When the design process that the fundamentals of architectural product are formed in is examined, some elements including this design process can be seen. Meanwhile an architect designs, undergoes a complex process with considering these factors. Architecture designs benefiting from various design tools and an architecture knowledge that is feeding from different disciplines and fields.