LEE- Endüstri Mühendisliği-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19267

Gözat

Konu "bayesian network" ile LEE- Endüstri Mühendisliği-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Bayes ağları ile uluslararası rekabetçilik ölçümü
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-06-28) Yılmaz, Rabia ; Polat, Seçkin ; 507211124 ; Endüstri Mühendisliği
    Bu tez, bir ülkenin bir sektörünün uluslararası rekabet gücünü ölçmek için bir model sunmaktadır. Porter'a göre, uluslararası rekabet gücü, yıllar içinde ekonomilerin yüksek bir performans düzeyine ulaşma mücadelesinde hedef haline gelmiştir. Uluslararası rekabet gücünü ölçen bu model, yüksek performans elde etmek için stratejiler geliştirmek ve bu geliştirilen stratejilerin rekabet gücü üzerindeki etkisini öngörmek için pratik faydalar sağlar. Bu çalışmada, Porter'ın uluslararası rekabet gücü çerçevesi (yani Porter'ın elmas modeli) doğrultusunda Bayes modeli oluşturulmuştur. Literatürde, bir ülkenin bir sektöründeki uluslararası rekabet gücü üzerine Porter çerçevesini kullanarak yapılan çalışmalar iki kısma ayrılabilir. Çalışmaların ilk kısmı doğası gereği nitelikseldir. Bu çalışmalarda, uluslararası rekabet gücünü etkileyen faktörler ve alt faktörler subjektif olarak değerlendirilmiştir. İkinci kısım çalışmalar ise faktörler arasındaki ilişkiyi analiz etmeyi amaçlayan doğrusal istatistiksel modellerden oluşmaktadır. İlk gruptaki çalışmaların ana sorunu subjektiflik, ikinci gruptaki çalışmaların ise değişkenler arasında doğrusal bir ilişkinin olmasıdır. Oluşturulan Bayes ağı modelinin bu sorunları aşacağı değerlendirilmektedir. Porter, uluslararası rekabet gücü çerçevesini elmas modeli aracılığıyla açıklamaktadır. Elmas modeli, birbirleriyle etkileşim halinde olan dört ana faktör (talep koşulları, faktör koşulları, firma stratejisi, yapısı ve rekabet ve ilgili ve destekleyici endüstriler) ile birlikte, tüm bu faktörleri etkileyen devlet ve şans (şans faktörünün tanımlanmasındaki zorluktan dolayı bu çalışmaya dahil edilmemiştir.) ile açıklar. Elmas modelinde ayrıca bu ana faktörlere ilişkin alt faktörler de bulunmaktadır. Uluslararası rekabet gücünün Bayes ağ modeli ile ölçülebilmesini sağlamak için değişkenlerin tanımları, ilişkileri, kategorileri ve olasılık değerleri belirlenmiştir. Bu alandaki sınırlı veriler nedeniyle, oluşturulan Bayes modeli veriye dayalı değildir. Geliştirilen model Porter'ın teorik değişkenlerini ve uzmanların olasılıklar konusundaki inançlarını birleştiren bir hibrit model sunmaktadır. Porter'ın çerçevesinde birçok alt faktör olduğundan, literatürden seçilen çalışmalardaki kullanım sıklığı nispeten yüksek olanlar Bayes modelinde kullanılmıştır. Uzmanların olasılıklar konusundaki inançlarını toplamak için anketler oluşturulmuştur. Geliştirilen Bayes ağ modeli GeNIe yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. Modelin bütün olarak değerlendirilmesi ve sonuçların çeşitli koşullar altında analiz edilmesi için duyarlılık ve senaryo analizleri yapılmıştır. Modelin geçerliliği için, ilgili literatürdeki iki çalışmanın sonuçları, bu çalışmada geliştirilen modelle karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, bu iki çalışmayla benzerdir. Ayrıca, duyarlılık analizlerinin sonuçları çoğunlukla Porter'ın çerçevesi ile uyumludur. Uluslararası rekabet gücünü en önemli derecede etkileyen faktörler ve alt faktörler analizlerle belirlenmiştir. Bu model, akademik amaçlar doğrultusunda uluslararası rekabet gücünün değerlendirilmesi için kapsamlı, niceliksel bir yaklaşım sunar. Bu çalışmanın sınırlaması, olasılıkların gerçek verilere dayanmaması, uzmanların inançlarına dayanmasıdır, bu nedenle model gerçekliği daha az temsil edebilir. Gelecekteki araştırmalarda, Porter'ın tanımladığı bir ulusun gelişim aşamalarına göre (faktör odaklı, yatırım odaklı ve inovasyon odaklı) Bayes modelde kullanılabilecek alt faktörlerin belirlenmesi, potansiyel bir çalışma konusudur.