Müzik Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/18097

Gözat

Konu "Halvetiyye" ile Müzik Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Halvetilerde musiki
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997) Güney, Aşkın ; Yavaşca, Alaeddin ; 64237 ; Müzik
    Dinî Türk Musikisi yapı itibariyle Türk adetlerinin, Türk duygusunun, inancının ve düşüncesinin yansımadır. Türkler musiki yaparlarken tüm duygu ve düşüncelerini dinin enirinde ve dinî duyguların dile getirilmesinde kullanmışlardır. Bundan dolayı Dinî Türk Musikisi, Türk Musikisinin esas yapışım oluşturmakla beraber çok önemli ve güzel bir özelliğe de sahiptir. Tezin konusu olan Halvetîliğin kökleri aslında Horasan ekolüne bağlıdır. Fakat Türk kökenli olup Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına ve Arabistan'a yayılan yegâne tarikat olmanın verdiği özelliği taşır. Böylelikle Türk adet, duygu, inanç, düşünce ve musikisinin yayılmasında önemli bir görevin de öncülerinden olmuştur. Halveölik devrâni bir tarîkattir. Tüm eserlerinde devrimi olmanın verdiği özellikle, bir devrânilik ve devrâna uygun gizli bir ritm vardır. Bu araştırma dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Din ve Mûsikî bahsiyle beraber, dinî musiki de en önemli payı teşkil eden, Tarikat ve Musiki, Tarikat Âyinleri, Zikir, Zâlrirbaşılık ve Tarikatlarda Musiki Formları'ndan bahsedilmiştir. İkinci bölümde Halvetîyye Tarikatı ele alınıp, tarihi çerçevesi içerisinde Hazreti Muhammed Mustafa'dan (S.A.V) itibaren Halvetî Tarikatının kurucusu olan Şeyh Ebû Abdullah Siracüddin Ömer'e (KLS) kadar silsile yazıldı. Daha sonra ise Halvetiyyenin dört ana şubesi ve bu şubelerden ayrılan kırkdört kol elde edilen kaynaklar çerçevesinde bu bölüme yerleştirildi. Üçüncü bölümde Halvetîlikte, Sünbülîlikte, Şabanîlikte, Cerrahîlikte, Sinanîlikte ve Uşşakîlikte zikir, mûsikî ve devrân konulan ele alındı. Bu bölüme IX bestesi bulunamayan ve kaynaklarda özel besteli olarak tabir edilen Evradı Cerrahiyye ve okunuşunun örnek olarak yazılmasıyla son verildi. Dördüncü bölümde Halveti tarikatının kollarına mensup bestekârların hayatına geçilmiş, daha sonra tesbit edilen Halveti zâkîr, zâkirbaşı, musikişinaslar ve devrânîler ile beraber Halveti tarikatına muhibbi olan bestekârlar mevzuunu işleyen Muhibbân adlı konuya yer verilmiştir. Son bölümde öncelikle Sünbülî tekkelerinde yüzyıllardır okunması bir gelenek haline gelen "Sahfa-yı sadrında daima aşılan efkârı hû" adlı hüseyni ilahînin notasına yer verilip, tüm tarikatlarda okunmasına rağmen Halvetilerde daha çok okunan Uşşak Salâvat-ı Şerife ile Uşşak Salâvat-ı Kemaliye'nin notlan neşredilmiştir. Zikir aralarında okunan meşhur duraklardan sonra her halveti bestekârın şayet varsa elde edilen bir bestesinin örneği de sırasıyla bu bölüme yerleştirilmiştir. İncelemeler sırasında bestekârların eğitimini de mensup oldukları tekkelerde tamamladıkları gibi bilinen bir gerçekle karşılaşılmıştır. Halveti Tarikatı bu eğitim kurumlarının en önemlisi ve en değerlisidir denilebilir. Bu tarikat Hafız Post, Hatib Zâkirî Hasan, Abdülgani Gülşenî, Kenzî Hasan, Ümmi Sinanzâde Hasan, Karaoğlan Mustafa, Draman Zâkirî Ahmed Vekfi Efendi,...gibi dinî mûsikîsinin yanında din dışı mûsikîye de hizmet eden önemli musikişinasları içinde barındırmış, ve yaşatmıştır. Hatta o devirlerde bir musikişinasın varlığını göstermesi tarikat mensubu olmasına, tasavvufi ve musiki eğitiminden geçmesine bağlı olması kanaati de güçlenmiştir. Kısacası o günlerin tarikatları bu günün birer konservatuarlarıydı denilebilir. Sonuçlar ve öneriler bahsinde ise bu araştırmanın sonunda elde edilen bilgiler, bugünün düşünce yapısı içerisinde değerlendirilmiştir.