LEE- Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19240

Gözat

Sustainable Development Goal "Goal 7: Affordable and Clean Energy" ile LEE- Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Geleneksel düğmeli evlerin enerji performansı açısından değerlendirilmesi: Ormana / İbradı örnekleri
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-06-16) Topkaya Tüfekçi, Seçil ; Manioğlu, Gülten ; 502141519 ; Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojisi
    İnsanların barınma ve yerleşme gereksinimi iklim koşullarının zorlayıcı etkilerinin doğal bir sonucudur. Geleneksel mimari örnekleri incelendiğinde, binalara ve yerleşmelere ilişkin kararların su, güneş ve rüzgar gibi çevresel unsurlardan bağımsız olmadığı görülmektedir. Geleneksel mimaride öncelikli amaç, binanın içinde bulunduğu iklime bağlı olarak yılın her döneminde (ısıtmanın istendiği ve istenmediği dönemlerde) konfor koşullarının sağlanmasıdır. Anadolu'da farklı iklim bölgelerindeki geleneksel örnekler incelendiğinde; ısıtmanın istendiği ve istenmediği dönemden baskın olanına göre tasarım kararlarının alındığı görünmüştür. Böylece zaman içinde şekillenen tasarımlar, bulundukları bölgenin kültür ve coğrafyasına da bağlı olarak yöreye özgü bir mimari kimliğin oluşmasını sağlamıştır. Farklı iklim bölgelerindeki geleneksel binalar incelendiğinde; binalarda mimari tasarım kararları ve malzeme seçiminde iklime bağlı olarak bölgeden bölgeye farklılık gösterdiği, ancak geçmişten gelen bu tasarım bilincinin günümüz binalarında görülmediği tespit edilmiştir. Bu nedenle, deneyimle gelişen bu özgün mimarinin, enerji etkin ve konfor koşullarının sağlandığı binaların tasarlanmasına yardımcı olması açısından incelenmesi oldukça önemlidir. Bu çalışma geleneksel İbradı, Ormana Düğmeli Evlerinin enerji performansının değerlendirilmesi ve elde edilen sonuçların, günümüz mimari tasarım tekniklerine bir veri oluşturması açısından önem kazanmaktadır. Çalışma kapsamında İbradı, Ormana bölgesinde seçilen geleneksel düğmeli ev örnekleri ölçüm ve simülasyon aracılığıyla değerlendirilmiştir. Bu kapsamda arazi ve iklim koşullarına göre şekillenen geleneksel mimarinin incelenmesi, çağdaş mimariye yol gösterici olacaktır.
  • Öge
    İlköğretim binalarında etkin günışığı kullanımına ilişkin bir çalışma
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-01-26) Bircan, Pınar ; Yener Köknel, Alpin ; 502181533 ; Çevre Kontrolü Yapı Teknolojisi
    Günışığından etkin yararlanma ve doğal aydınlatma sistemi tasarımı, insanlığın yeryüzünde varoluşundan itibaren üzerinde düşündüğü ve çözümler ürettiği bir meseledir. Bu durum insanlık tarihinin günümüze kadar ulaşan mimari yapıtlarından kolay bir şekilde okunabilmektedir. Yapım malzemesi ve yöntemi farketmeksizin yapı içerisine günışığının alınması başlıca yapı tasarım parametrelerinden biri olmuştur. Günışığının etkin kullanımı sürdürülebilir bina tasarımı için önemli bir kriterdir. İster estetik amaçlı olsun isterse işlevsel bir amaca hizmet etsin yapı içerisindeki günışığının tasarımı ve kontrolü uzmanlık gerektirmektedir. Günışığının mekan içerisine doğru bir biçimde alınması ve kontrol edilmesi günışığının dinamik yapısı sebebi ile karmaşık bir tasarım problemi ortaya koymaktadır. Günümüzde Uluslararası Aydınlatma Komisyonu'nun (CIE) çalışmaları sonucunda hazırlanan ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen TS EN 17037:2022 Binalarda Günışığı standardı ile uzmanlar yapı tasarımının proje ve uygulama sürecinde günışığını bir tasarım girdisi olarak projeye dahil edebilmektedirler. Günışığı yapay aydınlatma sistemleri ile karşılaştırıldığında pek çok yönden avantaja sahiptir. Yapay aydınlatmanın ilk yatırım ve enerji tüketim maliyetleri açısından değerlendirildiğinde doğal aydınlatma sistemi tüm bu maliyetlerin dışında kalır. Renksel geriveriminin iyi olması mekan içerisinde gerçekleştirilen eylemin görsel anlamda daha konforlu olmasını sağlamaktadır.Ayrıca günışığı ile aydınlatılmış mekanlarda insan gözü yapay aydınlatmaya kıyasla daha iyi uyum sağlamaktadır. Günümüzde binalarda günışığı kullanımının enerji tüketimi ve maliyetleri açısından rolü hızla önem kazanmaktadır. Artan enerji ihtiyacına karşı alternatif enerji kaynakları arayışına ek olarak varolan sistem içerisinde enerjinin korunumu ve kontrolü de sağlanmalıdır. Günışığından etkin yararlanma ve doğal aydınlatma sistemi tasarımı, yapay aydınlatmanın sebep olduğu enerji tüketiminin azaltılması yönünde önemli paya sahip olacaktır. Eğitim yapılarında yeterli günışığının sağlanması çok yönlü bir kazanım sağlamaktadır. Günışığına maruz kalmanın öğrencilerin fizyolojik ve psikolojik sağlıkları üzerinde doğrudan etkisi vardır. Öğrenme ortamlarında doğal aydınlatma sistemlerinden yararlanmanın öğrencilerin öğrenme kapasitelerini arttırdığı yönündeki araştırmalar eğitim yapılarının fiziki koşullarının önemle gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Eğitim ortamlarında günışığından en üst düzeyde yararlanmanın ve kalitesini arttırmanın eğitimde başarının artmasına da katkıda bulunacağı bir gerçektir. Doğal aydınlatma sistemleri tasarımlarının değişen eğitim yaklaşımları ve yeni nesil öğrenme ortamlarının mekansal kurgusuna hizmet edebilmesi ve esneklik gösterebilmesi önemlidir. Klasik eğitim sisteminde yer alan öğretmen merkezli öğrenme ortamlarının artık değişmekte olduğu, mekanların ve öğrenme biçimlerinin esnek, uyarlanabilir ve dönüşebilir hale geldiği görülebilmektedir. Bu anlamda tip projeler üzerinden eğitim yapısı üretmenin çok sayıda dezavantajı bulunmaktadır. Doğal aydınlatma sistemi tasarımında bu dezavantajlı durumların ortaya çıkarılması ve içerisinden optimum yaklaşımın benimsenmesi amacıyla tip ilköğretim okulu projesinin, ılımlı-nemli iklim bölgesi için saydamlık oranı ve yönlenme değişkenleri ile değerlendirilmesini hedeflemiştir. Yapı içerisinde yeterli günışığının sağlanmasında değerlendirme yöntemi olarak TS EN 17037:2022 Binalarda günışığı standardı temel alınmıştır. Yapının kuzey-güney ve doğu-batı yönlenmesi ile oluşturulan senaryolar, birbirinden zıt yöndeki cephelerde cephe açıklığı bulunan derslikler için olumlu ve olumsuz durumların aynı yapı içerisinde ve aynı kat düzleminde bulunduğunu göstermektedir. Bu çalışma uygulanan tip projeler için optimum yönlenmenin tüm derslikler için mümkün olamayacağını ortaya koymakta ve binalarda doğal aydınlatma sistemi ile yeterli günışığının sağlanması için optimum yönlenme ve cephe açıklığı için öneriler sunmaktadır.
  • Öge
    Yerleşmelerde güneş ışınımından optimum yararlanma ve gökyüzü görüş faktörünün belirlenmesine yönelik bir algoritma önerisi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021-12-29) Fındık, Orçun ; Oral Koçlar, Gül ; 502181531 ; Çevre Kontrolü ve Yapı Teknolojileri
    Hızla artan enerji tüketimi ve sebep olduğu CO2 salımlarının çevreye vermiş olduğu geri dönüşü olmayan tahribatlar, enerji tüketiminin önemli bir bölümünden sorumlu olan konut yapılarında özellikle ön tasarım aşamasında enerji etkin önlemlerin alınmasının önemini ortaya koymaktadır. Ülkemizde konut yapılarının ısıtılması için harcanan enerjinin ön planda olması, konut yerleşmelerinde güneş ışınımı kazancını etkileyen başlıca faktörler olan yön, form, yükseklik ve yapılar arasındaki mesafeler gibi parametrelerin organizasyonu ile enerji verimliliği bağlamında iyileştirmeye gidilebileceğini göstermektedir. Bahsi geçen faktörlerin yanı sıra, dış konfor koşulları için önem arz eden kentsel ısı adası etkisi değeri ve dolayısı ile gökyüzü görüş faktörü değeri arasındaki ilişki son yıllarda yapılmış olan çalışmalar için sıklıkla incelenen bir konu olduğu gözlemlenmiştir. Yapıların performansı bağlamında tasarım parametreleri ve performans hedefleri arasında çoklu eşleştirmeler yapmada ve optimize çözümleri elde etmede yetersiz kalan geleneksel tasarım metotlarının aksine, hesaplamalı tasarım metodları ve parametrik tasarım araçları, tasarım alternatiflerinin göz önünde bulundurulması aşamasında insan hatası sebebi ile olabilecek ihmallerden kaynaklı veya tahmini yaklaşımlar ile göz ardı edilmiş alternatiflerin olabileceği durumların dışında kalarak daha güvenilir bir süreç ortaya koymaktadır. Bu bağlamda bu tez çalışmasında, konut yerleşmelerinin evrimsel optimizasyon kullanılarak güneş ışınımı bağlamında eniyilenmesi ve ardından gökyüzü görüş faktörlerinin belirlenmesine yönelik bir algoritma geliştirilmiş olup parametrik tasarım ve evrimsel optimizasyon süreçlerinin ön tasarım aşamasında alınması gereken enerji etkin önlemler bağlamında nasıl ele alınabileceğinin araştırılması amaçlanmıştır. Geliştirilmiş olan algoritma, sınırları belirlenen bir yerleşme tasarımı örneğinde, sıklıkla karşılaşılan nokta blok ve sıralı blok yapı yerleşmelerinde, taban alanları sabit tutulan kare ve dikdörtgen planlı yapılar için İstanbul iklim koşullarında denenmiştir. Bu kapsamda, kullanıcının bir yerleşme alanında güneş ışınımı bağlamında optimizasyon ve gökyüzü görüş faktörü bağlamında kontrolü yapılırken oluşabilecek çoklu yerleşim senaryolarını gözlemleyerek faydalanabileceği yeni bir tasarım yaklaşımı geliştirilmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler sonucunda, bu tez çalışması kapsamında geliştirilen algoritma kullanılarak yapılan eniyileme çalışmasının ve gökyüzü görüş faktörü hesabının, konut yapısı yerleşmelerinde ön tasarım aşamasında alınabilecek enerji etkin önlemler bağlamında kullanılabilirliğini göstermiştir.