LEE- Endüstri Ürünleri Tasarımı Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Sustainable Development Goal "none" ile LEE- Endüstri Ürünleri Tasarımı Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeTürkiye'de endüstriyel tasarım eğitiminin tasarımın değişen paradigmaları bağlamında stüdyo dersleri üzerinden incelenmesi(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021) Yenilmez, Filiz ; Bağlı, Hatice Hümanur ; 709819 ; Endüstri Ürünleri TasarımıEndüstriyel tasarım disiplini son yıllarda sürekli bir değişim ve gelişim içerisindedir. Farklı disiplinlerle arasındaki sınırlar giderek bulanıklaşmakta ve buna bağlı olarak ilgili olduğu konuların çerçevesi de hızla genişlemektedir. Endüstriyel tasarım kapsamını, erken zamanlarındaki öncelikli odağı olan, seri üretime uygun, fonksiyonel ve fiziksel anlamda iyi ürünler tasarlamaktan deneyim, hizmet, etkileşim ve kompleks problemlere yönelik çözümler gibi kimi zaman fiziksel bir ürün çıktısı dahi olmayan şeyleri tasarlamaya doğru genişletmiştir (Buchanan, 2001; Giard, 2000). 2015 yılında ICSID bu değişimleri dikkate alarak endüstriyel tasarımı "inovasyonu yönlendiren, ticari başarıyı oluşturan ve yenilikçi ürünler, sistemler, hizmetler ve deneyimler aracılığıyla daha iyi bir yaşam kalitesine önderlik eden stratejik bir problem çözme süreci" olarak yeniden tanımlamıştır. Yenilenmiş endüstriyel tasarım tanımıyla ürünün, hizmetlerin ve sistemlerin ötesinde deneyimlerin tasarlanması ve ayrıca bir durumun daha iyi hale getirilmesine yönelik çözümlerin yaratılması da tasarımcıların sorumluluğu içine dahil edilmiştir. İnovasyonun gerçekleştirilmesi için sonuç odaklı yaklaşımlar yerine süreç odaklı yaklaşımlar teşvik edilmiş, kullanıcı merkezli bakış açısına vurguyla tasarımcıların disiplinler ötesi ve ortak yaratım süreçlerindeki stratejik konumları öne çıkarılmıştır. Disiplinde süregelen bu değişimle birlikte geleceğin endüstriyel tasarımcılarını yetiştiren eğitim kurumlarının bu değişime nasıl adapte olacağı ve gündeme gelen yeni tasarım alanlarının endüstriyel tasarım eğitimine nasıl dahil edileceği gibi konular önem kazanmaya başlamıştır. Araştırmacılar tasarım eğitiminin alana dair değişimler çerçevesindeki çeşitli bağlamlarda kendini yeniden konumlandırması gerektiğini öne sürmüşlerdir (Kolko, 2005; Norman, 2010). Nitekim son yıllarda sürdürülebilirlik, toplumsal tasarım, hizmet tasarımı, kullanıcı deneyimi tasarımı, etkileşim tasarımı, disiplinler arasılık ve ortak tasarım gibi konuların endüstriyel tasarım eğitimine nasıl entegre edilebileceğine yönelik pek çok çalışma yapılmıştır. Türkiye özelinde de bu kavramlardan bazılarının (girişimcilik, inovasyon, sürdürülebilirlik, disiplinler arasılık vb.) tasarım eğitimindeki yeri üzerine odaklanan ve tasarım eğitimine veya stüdyo derslerine entegrasyonu için öneriler sunan araştırmalar bulunmaktadır (Demir, 2016; Soyupak, 2019; Yılmaz, 2015). Mevcut çalışmaların genellikle tek bir konu veya kavram özelinde yürütüldüğü görülmektedir. Öte yandan tasarım konularını daha kapsamlı bir bakış açısıyla ele alarak farklı boyutlarıyla araştıran çalışmaların sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla tasarım alanının gündemini meşgul eden konuların Türkiye'deki endüstriyel tasarım eğitimindeki yansımalarının tespiti tasarım araştırmaları kapsamında incelemeye değer bulunmuştur. Bu tez çalışması endüstriyel tasarım müfredatlarının merkezinde yer alan stüdyo derslerinde gerçekleşen konu odaklı değişimleri açığa çıkarması ve bunu yaparken de alan literatüründe öne çıkan konu ve kavramları referans alması bakımından önemlidir. Bu çalışma 2000 yılı ile başlayıp 2019 yılı ile biten, değişimlere sebep olan pek çok faktörün açığa çıktığı, bir süreci ele almaktadır. Bununla birlikte çalışma ağırlıklı olarak, tasarım eğitiminde stüdyo derslerinin ve proje odaklı öğrenmenin önemine vurguyla, tasarım stüdyolarındaki eğitim uygulamaları üzerine odaklanmaktadır. Dolayısıyla bu tez 2000-2019 yılları arasında tasarım literatürünü etkisi altına alan kavramların stüdyo derslerine yansımasını eğitimciler perspektifinden ve proje konuları üzerinden açığa çıkarmayı amaçlamıştır. Tezin amacı doğrultusunda belirlenen araştırma sorularını cevaplayabilmek için nitel araştırma yöntemlerinin keşfedici ve betimleyici özelliklerinden yararlanılmıştır. Ayrıca konuya ilişkin derinlemesine bilgi sahibi olabilmek ve mevcut durumu daha bütüncül bir çerçevede okuyucuya sunabilmek için ise veri çeşitlemesi stratejisi kapsamında birden çok araştırma aşaması planlanmış ve birden çok veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler, doküman analizi ve içerik analizi veri toplama ve veri analizi için bu tez çalışmasında kullanılan nitel araştırma yöntemleridir. Tez kapsamında gerçekleştirilen alan araştırması ise akademik dergilerin incelenmesi, eğitimciler ile görüşmeler ve proje konularının incelenmesi olmak üzere üç araştırma aşaması üzerine temellenmiştir. Bunlara ilave olarak gerek alana dair kavram yönelimli değişiklikler gerekse bu kavramların tasarım eğitimine yansımaları hakkında ihtiyaç duyulan teorik arka planın oluşturulması için kapsamlı bir literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Alan araştırmasının her bir aşamasında elde edilen verilerin analizi için içerik analizi yönteminden faydalanılmıştır. Kodlamaya dayalı içerik analizi sürecine literatür taramasından elde edilen kodlarla başlanmış ve sonrasında analiz süresince açığa çıkan yeni kodlar çalışmaya ilave edilmiştir. Alan araştırmasından önce gerçekleştirilen literatür araştırması ile sadece tasarım alanında yaşanan değişimlere bağlı olarak öne çıkan konu ve kavramlar değil, aynı zamanda uluslararası tasarım eğitimi ve stüdyo eğitiminde bu konu ve kavramlara odaklanan eğitim uygulamaları açığa çıkarılmıştır. Ardından alan araştırmasının ilk adımı olarak planlanan "akademik dergilerin incelenmesi" araştırma aşamasıyla 2000-2019 yılları arasında akademik yazını örnekleyen dergilerin (Design Issues ve The Design Journal) odaklandığı konulara ilişkin daha sistematik sonuçlara ulaşılması amaçlanmıştır. Küresel alanda varlık gösteren trendlerin Türkiye'deki endüstriyel tasarım stüdyo eğitimi üzerine etkilerini ve proje konuları üzerine yansımalarını açığa çıkarabilmek için ise bir diğer araştırma aşaması olarak "eğitimciler ile görüşmeler" gerçekleştirilmiştir. 10 farklı üniversitenin endüstriyel tasarım bölümlerinde görev yapan 22 eğitimci ile yapılan görüşmeler aracılığıyla yeni konuların endüstriyel tasarım stüdyo eğitiminde nasıl ele alındığı konusunda daha detaylı bilgiye ulaşılmıştır. Görüşme yönteminin sınırlılıkları ve araştırmayı destekleyici belgelere duyulan ihtiyaç nedeniyle "proje konularının incelenmesi" araştırma aşaması gerçekleştirilmiş ve bu aşama büyük resmi görmeye yardımcı olmuştur. Doküman incelemesi yöntemi üzerine temellenen bu araştırma aşamasında 2000-2019 yılları arasında yürütülmüş olan projeler hakkında bilgi içeren proje tanıtım belgeleri (föyleri) başta olmak üzere proje katalogları, bölüm web sayfası haberleri ve duyuruları, makaleler, bildiriler ve hatta akademik tezler gibi her türlü çevrim içi veya basılı kaynaktan ve belgeden yararlanılmıştır. "Akademik dergilerin incelenmesi" araştırma aşamasında elde edilen bulgular tezin diğer araştırma aşamalarına ve bütünlüğüne katkı sağlayabilecek etkilere sahiptir. Design Issues ve The Design Journal dergilerinde tartışılan konu ve kavramların belirli temalar altında gruplandırılmasıyla diğer araştırma aşamaları için de kullanılabilecek yol gösterici bir şablon elde edilmiştir. Bu araştırma sonucunda 2000-2019 yılları arasında akademik dergilerde öne çıkan konu ve kavramlar; bağlamlar, yeni alanlar ve yaklaşımlar ana başlıkları altında sınıflandırılmış ve kavramlar arası ilişkilerin anlaşılmasına yönelik bir çerçeve içinde sunulmuştur. Buna göre tasarımın bağlamları arasında çevresel, toplumsal, teknolojik, yönetim/işletme, kültürel ve politik bağlamlar yer alırken, yeni alanları hizmet tasarımı/ürün-hizmet sistemleri, kullanıcı deneyimi tasarımı ve etkileşim tasarımını içermektedir. Tasarım yaklaşımları ise kullanıcı temelli yaklaşımlar ve süreç temelli yaklaşımlar olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Bu kavramsal çerçeveden endüstriyel tasarım stüdyo eğitimindeki durumun tespiti için yürütülen diğer araştırma aşamalarında da yararlanılmıştır. Akademik alan yazını ile uyumlu bir şekilde sürdürülebilirlik, kullanıcı odaklılık, iş birliği (endüstri iş birliği) gibi bazı temaların geçmiş yıllardan bu yana stüdyo eğitiminde çeşitli uygulamalarla gelişme gösterdiği, buna karşılık hizmet tasarımı, toplumsal tasarım, açık tasarım, girişimcilik gibi bazı konuların ise tasarım eğitiminin gündemine görece daha yakın tarihlerde girdiği ortaya çıkmıştır. Eğitimcilerle görüşmelerde açığa çıkan bulguların proje konularının incelenmesi aşaması ile doğrulanmasıyla Türkiye özelinde belirleyici bir takım sonuçlara ulaşılmıştır. Buna göre tasarım eğitimcileri stüdyo derslerini, proje tabanlı öğrenme literatürünü destekler biçimde, yeni konu ve kavramların öğretilebileceği temel ders olarak benimsemekte, konuların tasarım stüdyolarına aktarımını birkaç farklı yolla sağlamaktadır. Bununla birlikte Türkiye'de endüstriyel tasarım eğitiminin jenerik tasarımcı yetiştirme misyonu kapsamında ürün odaklı anlayıştan çok da fazla uzaklaşılmadığı ve hizmet tasarımı, toplumsal tasarım, etkileşim tasarımı gibi konuların bu temel anlayış üzerine eklemlenerek öğretilmeye çalışıldığı açığa çıkmıştır. Araştırma bulguları tasarım araştırmacıları başta olmak üzere tasarım eğitimcileri, tasarım öğrencileri ve hatta tasarım profesyonellerinin tasarım literatürünü (sınırlı bir örneklem üzerinden temsil edilen) etkisi altına alan konu ve kavramlar konusunda farkındalık kazanmasına katkı sağlayabilir. Eğitimcilerle görüşmeler ve proje konularının incelenmesi araştırmalarının birbirini tamamlayıcı etkisi ile bu çalışma endüstriyel tasarım stüdyo eğitimi tarihinde belirli bir döneme (2000-2019) ışık tutmuştur. Böylelikle eğitim yöntemlerini veya sistemlerini yenilemek veya yeniden planlamak isteyen eğitimciler veya eğitim kurumları için yol gösterici bir kaynak olabilir.