LEE- Endüstri Mühendisliği-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19267

Gözat

Yazar "Asan Serdar, Şeyda" ile LEE- Endüstri Mühendisliği-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Karbon yönetimi ölçütlerinin lojistik performans endeksine entegrasyonu
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-07-01) Yıldız, Selim Görkem ; Asan Serdar, Şeyda ; 507201160 ; Endüstri Mühendisliği
    Lojistik, uluslararası ticaretin ve ekonominin temel taşlarından biridir. Bir ülkenin ekonomik refahını artırmak ve sürdürülebilir kalkınmasını desteklemek için etkin bir lojistik yönetimine sahip olması şarttır. Lojistik, ürünlerin üretim yerinden tüketim noktalarına ulaştırılmasında önemli bir etkiye sahiptir. Ürünün üretim fazından son tüketim anına kadar giden süreç içerisinde taşınım, planlama, depolama, ulaştırma, elleçleme, paketleme, üretim gibi pek çok farklı operasyonel süreç lojistik yönetimini kapsar. Bu süreçlerin işleyişi ve yönetimi sırasında altyapı, kanun, çevre, insan gibi dış koşulların da etkisi ile karşılaşılmaktadır. Ülkelerin birbirleri ile yaptığı ticaret faaliyetlerindeki tüm bu faaliyetleri genel olarak değerlendirebilmek, ülkelerin birbirleri ile karşılaştırılmasını sağlayarak hem gelişmiş yönlerin hem de geliştirilebilir yönlerin ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla Dünya Bankası tarafından Lojistik Performans Endeksi geliştirilmiştir. Ülkelerin Lojistik Performans Endeksi (LPE) değerleri, lojistik altyapılarının gücünü ve rekabetçiliğini belirler. Bu endeks, ülkelerin taşımacılık, gümrük işlemleri, altyapı, depolama ve dağıtım gibi lojistik süreçlerini değerlendirerek uluslararası ticaretin verimliliğine doğrudan etki eder. Güçlü bir lojistik altyapısı, ürünlerin daha hızlı ve düşük maliyetlerle pazara ulaşmasını sağlar, bu da ihracatı artırarak ekonomik büyümeyi teşvik eder. Dolayısıyla lojistik yönetimi, bir ülkenin ekonomik başarısını belirlemede önemli bir faktördür. Düzenli aralıklarla Dünya Bankası tarafından duyurulan LPE değerleri, ülkelerin lojistik faaliyetleri kapsamında kendi mevcut durumlarının hangi alanlarda ne düzeyde bir gelişmişlikte olduğunu gözlemlemeleri, diğer ülkedeki uzmanların kendileri ile ticaretleri sırasında nasıl bir lojistik algısına sahip olduklarını anlamaları için ülkelere yön göstermektedir. Söz konusu ülkelerle işbirliğini sürdüren uzmanlarla yapılan bu anketlerde gümrük işlemlerinin hızı ve verimliliği, ulaştırma ve iletişim altyapısının kalitesi, uluslararası kargo seçeneklerinin uygunluğu ve maliyet etkinliği, lojistik sağlayıcıların uzmanlık ve verimliliği, kargoların takip edilebilirliği, kargoların zamanında teslimatı olmak üzere altı farklı kategori kapsamında sorulan sorular beşlik puan skalasında değerlendirilir. Sürdürülebilir bir çevre ve enerji kaynakları, lojistik ve ekonomik kalkınma için kritik öneme sahiptir. Fosil yakıtlara dayalı geleneksel enerji üretim yöntemleri, hava kirliliği, iklim değişikliği ve doğal kaynakların tükenmesi gibi çeşitli çevresel sorunlara yol açmaktadır. Bu durum lojistik faaliyetlerini de olumsuz etkilemektedir. Çevreye faydalı politikalar sürdürülebilir bir gelecek için gerekli olan değişimi teşvik etmede önemli bir rol oynar. Bu politikalar, düşük karbon kaynaklı enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmeyi, enerji verimliliğini artırmayı ve karbon emisyonlarını azaltmayı amaçlamaktadır. Yeşil politikalar, lojistik sektöründe de çeşitli faydalar sağlayabilir. Ülkeler sürdürülebilir bir çevre ve enerji kaynaklarına yatırım yaparak ve yeşil politikaları uygulayarak lojistik sektörünü daha çevre dostu ve verimli hale getirebilir. Bu sayede ekonomik kalkınmayı teşvik ederken gelecek nesiller için daha sağlıklı bir dünya bırakmak da mümkün olacaktır. Bu çalışma, ülkelerin lojistik performanslarını değerlendiren mevcut LPE'nin çevresel sürdürülebilirlik boyutunu da içerecek şekilde genişletilmesini önermektedir. Çalışmanın odak noktası, Lojistik Performans Endeksi'nin altında yer alacak olan çevre değerlerinin belirlenmesidir. Bu çerçevede dört farklı çevresel gösterge incelenmektedir. İlk olarak ülkelerin kişi başına düşen CO2 salınımı incelenmektedir. Ardından düşük karbonlu kaynaklardan üretilen elektrik payı ele alınmaktadır. Üçüncü olarak bir birim enerji üretmek için harcanan CO2 miktarı analiz edilmektedir. Son olarak ülkelerin net sıfır karbon hedeflerine ne kadar yakın olduğu değerlendirilmektedir. Bu dört gösterge, Karbon Emisyonu Yönetimi (KEY) başlığı altında toplanmaktadır. Çalışmada öncelikle Dünya Bankası'ndan ilgili LPE ve KEY alt göstergelerinin 2022 yılı verileri elde edildi. Altı farklı LPE ve dört farklı KEY göstergesinin 2022 yılı verisine sahip 74 ülke olduğu tespit edildi ve bu ülkeler ile çalışma yürütüldü. 74 farklı ülke için önce KEY değerleri oluşturuldu. Bunun için öncelikle KEY göstergelerinin verileri normalize edildi, ardından her göstergenin ağırlığını tespit etmek için objektif bir ağırlıklandırma yöntemi olan Shannon'ın entropi yöntemi kullanıldı. Elde edilen ağırlıklar ile önem dereceleri belirlendi ve basit toplamlı ağırlıklandırma yöntemi ile KEY Skorları (KEYS) oluşturuldu. Modelde çevresel sürdürülebilirliğin de LPE'ye entegre edilmesi için KEYS, LPE'nin farklı bir alt göstergesi gibi kabul edildi ve diğer altı farklı LPE alt göstergesi ile beraber tekrar normalize edilerek entropi ağırlıklandırma yöntemi uygulandı. Yedi farklı gösterge elde edilen ağırlıkları ile beraber tekrar basit toplamlı ağırlıklandırma yöntemiyle değerlendirildi ve önerilen hibrit model için değer ve sıralamalar elde edildi.