LEE- Yapı İşletmesi-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19493

Gözat

Yazar "Tatar Polat, Gül" ile LEE- Yapı İşletmesi-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Türkiye ve üst-orta gelir grubundaki ülkelerdeki leed sertifikalı projelerin değerlendirilmesi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-06-26) Kuyucuklu Yücelt, Merve ; Tatar Polat, Gül ; 501201110 ; Yapı İşletmesi
    İnşaat sektörü ülkelerin ekonomilerinden beslenen ve aynı zamanda ülke ekonomilerini besleyen; enerji, lojistik, ulaşım, kimya sanayi ve mühendislik gibi çeşitli alanlardan kaynaklar kullanan kompozit bir sektördür. Tasarım, inşa ve teslim aşamalarında kullandığı personel kaynağından dolayı ülkelerin istihdam ve işsizlik verilerinde de büyük oranda pay sahibi olmasının yanında; kullandığı inşaat demiri, çimento ve tuğla gibi malzemelerin üretiminden kaynaklı da dünyadaki enerji kaynaklarının tüketiminde ve çevre kirliliğinde etkin bir payı vardır. Yaşamın devamı için kaynakların verimli şekilde kullanılması gerekliliğinden doğan sürdürülebilirlik kavramı, inşaat sektörünün çevreye olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla bu alanda da benimsenmeye çalışılmaktadır. Bu amaçla, ülkelerin sürdürülebilir çözümler üretme hedefine ve ekonomik refah düzeylerine göre şekillenen farklı konseptler geliştirilmeye başlanmıştır. Gelişen sanayi ve artan nüfusun etkisiyle hızlanan küresel ısınma ve iklim değişikliği etkilerini en aza indirmeye çalışan ülkeler sürdürülebilirlik kavramına daha fazla önem vermeye başlamış ve her alanda yeşil çözümler üretme çabasına girmiştir. İnşaat projelerinin çevreye olumsuz etkilerini tasarım sürecinden itibaren azaltarak sektörü daha sürdürülebilir kılmak amacıyla "Yeşil Bina" konsepti oluşturulmuştur. Ulusal ve uluslararası bir standart oluşturularak Yeşil Bina konseptinin yaygınlaştırılması ve derecelendirilmesi amacıyla çeşitli sertifikasyon sistemleri hazırlanmıştır. Her sertifikasyon sistemi doğduğu ülke özelinde şekillense de eksiklerin giderilmesi, teknoloji ve çevresel değişimlerle şekillenen güncellemelerle uluslararası standartta kullanılanlar da bulunmaktadır. İngiltere'de BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), Japonya'da CASBEE (Comprehensive Assessment System For Built Environment Efficiency), Avustralya'da GREEN STAR, Almanya'da DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen) ve Amerika Birleşik Devletleri'nde LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) dünyada en yaygın kullanılan sertifikasyon sistemleridir. Türkiye'de de yeni hazırlanan YES-TR (Yeşil Sertifika Sistemi) ile ulusal bir standart oluşturulmaya çalışılmaktadır. Ülkelerin ekonomik düzeyleri, inşaat projelerinin sadece niceliğini değil aynı zamanda niteliğini de etkilemektedir. Yeşil Bina sertifikalarının uygulanma oranları da ekonomik düzeyi daha yüksek olan ülkelerde daha fazladır. Dünya Bankası her yıl 1 Temmuz tarihinde ülkelerin gayri safi milli hasılasının hesaplayarak bir sınıflandırma yapmaktadır. Alt-Gelir Grubu, Alt-Orta Gelir Grubu, Üst-Orta Gelir Grubu ve Yüksek Gelir Grubu olmak üzere 4 sınıflandırmanın yapıldığı bu hesaplamada, ülkelerin enflasyon ve döviz dalgalanmalarının etkilerinin en aza indirilmesi için Atlas Dönüşüm Katsayısının kullanmaktadır. Bu hesaplamalara göre Türkiye 53 ülke ile birlikte Üst-Orta Gelir Grubunda (ÜOGG) yer almaktadır. Bu tez çalışmasında, Türkiye'nin bulunduğu gelir grubuyla sürdürülebilir bina konsepti açısından eksiklik ve yeterlilikleri ortaya koyacak değerlendirmeler bulunmaktadır. Değerlendirmeler, dünyada en yaygın kullanılan sertifikasyon sistemi olan LEED'in New Construction v4 değerlendirme sistemi kapsamında 12 Haziran 2023 tarihine kadar Türkiye'den sertifika alan 56 proje ile gelir grubunun genel ortalaması ve Türkiye dışındaki ÜOGG ülkeleriyle bir kıyaslanması sonucu yapılmıştır. LEED Certified, Silver, Gold ve Platinum olmak üzere 4 sertifika vermektedir. Minimum 40 puan alınması durumunda sertifika almaya hak kazanılırken, 80 ve üzerinde bir puan alınması durumunda Platinum sertifika alınabilmektedir. LEED BD+C New Construction v4 değerlendirme sistemi projeleri Bütünleştirici Süreç, Konum ve ulaşım, Sürdürülebilir araziler, Su verimliliği, Enerji ve atmosfer, Malzemeler ve kaynaklar, İç mekân çevre kalitesi ve İnovasyon olmak üzere 8 kategori ve bunların altındaki 42 kredi ile değerlendirmektedir. Bu puanlamalar sonucunda ÜOGG genelinde toplam 50 proje Certified, 67 proje Silver, 126 proje Gold ve 33 proje Platinum sertifika almıştır. Türkiye'nin sertifika alam 56 projesinin 14'ü Certified, 11'i Silver, 26'sı Gold ve 5'i Platinum sertifika almıştır. Türkiye'nin, bulunduğu gelir grubuyla paralellik göstererek, projelerinin çoğu Gold sertifikaya sahipken ikinci sıradaki sertifikası Certified ile ÜOGG genelinden ayrılmaktadır. Bu benzerlik ve farklılıkların nedenleri, LEED puanlamasının her kategori ve kredide ulaşılan başarı oranlarının Türkiye ile ÜOGG genel ortalaması ve Türkiye ile Türkiye dışındaki ÜOGG ülkeleri olmak üzere ayrıntılı incelenmiştir. Bu detaylı incelemeler sonucunda daha etkin tespitler ve Türkiye özelinde daha detaylı iyileştirme önerilerinde bulunulması sağlanmıştır.
  • Öge
    Uluslararası faaliyet gösteren genel yüklenici bir inşaat firmasının stratejik yönetimine uygun olarak çok kriterli karar verme yöntemleri ile proje seçimi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-12-21) Erdil, Damla ; Tatar Polat, Gül ; 501191114 ; Yapı İşletmesi
    Stratejik yönetim, bir organizasyonun ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaşmak istediği hedeflerini ortaya koyan bir yönetim tekniğidir ve bir organizasyonun gelecekte varmak istediği hedefleri ve bu hedeflere nasıl ulaşılacağını gösteren süreci analiz eden yönetim olarak tanımlanmaktadır. Stratejik yönetim bir şirketin kendini tanıması, analiz etmesi ve buna göre yol haritası belirlemesi ile mümkün olur. Stratejik yönetim ayrım gözetmeksizin tüm sektörler için önemlidir. Her pazarda kazanmanın genellikle birden fazla yolu olduğu için doğru adımlar atmak önemlidir, iyi seçimlerle, bir işletme hedef pazarlarında kazanma hakkı kazanır. Rekabetin çok yoğun olduğu, koşulların sürekli ve hızla değişiklik gösterdiği inşaat sektöründe de bir inşaat firması için stratejik yönetim elzemdir ve stratejik yönetimi kapsamında inşaat şirketlerinin stratejisine uygun proje seçimi büyük önem taşımaktadır. Bir projeye teklif verilip verilmemesine karar verilmesi bunun için başarılı bir ihale stratejisinin geliştirilmesi, bir yüklenici için kritik bir faaliyettir çünkü bir teklifin hazırlanması zaman alır ve maliyetli olabilir. Bir müteahhit için başarı sadece bir teklifi sunmak değil o ihaleyi kazanmaktır. Başarılı bir stratejinin temeli, organizasyonun amaçlarını yerine getirmeye yardımcı olan teklif fırsatları üzerinde yoğunlaştırmaktır. Bir organizasyonun kaybedilen bir teklif hazırlamak için enerjisini harcamasını önlemeye ilişkin olarak, teklif verip vermeme kararının organizasyonun stratejik çerçevesi bağlamında verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Bir inşaat firmasının stratejisine uygun olarak proje seçimi yapabilmek için pek çok kriter bulunmaktadır ve proje havuzunda oldukça fazla alternatif bulunmaktadır. Birçok kriter ve alternatifin olduğu durumlarda çok kriterli seçim yöntemleri ile seçim yapılabilir. Bu tez çalışmasında bir inşaat firmasının belirlediği stratejik yönetime uygun olarak hareket edebilmesi için çok kriterli seçim yöntemleri ile proje seçimi yapılacaktır. Bunun için bu çalışmada ilk olarak strateji, stratejik yönetim ve inşaat sektörü tanımlanmış ve bunlar literatür araştırmaları ile detaylandırılmıştır. Daha sonra inşaat firmalarının proje seçimine yönelik literatür araştırması yapılmış; proje seçimini etkileyen kriterler ve proje seçiminde kullanılan çok kriterli karar verme yöntemleri incelenmiştir. Bu literatür araştırmaları sonrasında uluslararası alanda genel müteaahhit olarak faaliyet gösteren ENR, Engineering News Record, tarafından paylaşılan "250 En Büyük Uluslararası Müteahhit Listesi" içerisinde ilk 100'de yer alan gerçek bir inşaat firmasının stratejik yönetimine uygun olarak proje seçimi kararı üzerine bir vaka çalışması yapılmıştır. Proje seçimi için kriterler, literatür çalışması ile belirlenen kriterlerin arasından şirkette karar vericilerin oluşturduğu bir grup tarafından belirlenmiştir. Karar vericiler arasında İş Geliştirme, Strateji, Risk ve Sürdürülebilirlikten sorumlu Genel Müdür Yardımcısı, Teklif Müdürü, İş Geliştirme ve Strateji Mühendisi, Risk ve Strateji Mühendisi bulunmaktadır. Karar vericiler literatür çalışmalarından elde edilen kriterler arasından şirkette proje seçimi yapılırken göz önüne alınan kriterleri belirlemiş ve kriterleri global kaynakları kullanarak kategorize etmişlerdir. Karar vericiler Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri'nden çok sayıda kriter ve alternatif içeren karmaşık bir karar verme problemini ikili karşılaştırmalara indirgeyerek cevabın bulunmasını hedefleyen basit ve etkili bir çok kriterli karar verme yöntemi olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP - Analytic Hierarchy Process) kullanılarak her bir kriterin diğer bir kritere göre önemine karar vermiştir. Karar vericilerin oluşturduğu karar matrisleri geometrik ortalamaları alınarak tek bir karar matrisine indirgenmiştir ve ardından normalizasyon matrisi oluşturulmuş ve kriter ağırlıkları belirlenmiştir. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinin ardından proje seçimi yapılırken Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri'nden Avantajlara göre Seçim (CBA - Choosing by Advantages) ve Çok Faktörlü İdeal-Gerçek Karşılaştırmalı Analizi (MAIRCA - MultiAtributive Ideal-Real Comparative Analysis) yöntemleri kullanılmıştır. Alternatifler arasındaki avantajlara odaklan CBA yöntemi uygulanırken ilk modelde proje bedeli hesaplamalara dahil edilmiş ikinci modelde ise proje bedeli öncelikle puanlamadan ayrı tutulmuş daha sonra kabarcık grafiği ile projelerin kriter puanlamaları ve proje bedelleri aynı grafik üzerinde gösterilmiştir. Burada proje bedelinin, proje puanları üzerindeki etkisini göstermek amaçlanmıştır. Çıkan sonuçlar birbiri ile paralellik göstermektedir. Proje bedelinin dışarda tutulup sonradan eklendiği ikinci yöntemde diğerinden daha tercih edilebilir çıkan projelerin proje bedeli kriteri kaynaklı olduğu görülebilmektedir. Proje seçimi için ikinci yöntem olarak, ideal ve ampirik derecelendirmeler arasındaki boşlukları tanımlayarak her bir kritere ait boşlukların toplanması ile karar alternatifleri için toplam boşluğu elde eden MAIRCA yöntemi kullanılmış ve toplam boşluk değeri minimum olan en tercih edilen alternatifler belirlenmiştir. CBA ve MAIRCA yöntemi proje alternatifleri puan skalası karşılaştırıldığında her iki modelde de sıralama aynı bulunmuştur. Modellerin aynı sonucu veriyor olması ile bu vaka için en iyi alternatif seçimi / sıralaması öngörülebilmiştir. Sonuçlar Yönetim Kurulu'na ihalelere girip girmeme kararı alırken, Şirket'in stratejik planına uygun olarak proje alternatifleri puanlama tablosu ve grafiği sunmaktadır. Böylece bu tez çalışmasında, genel yüklenici bir inşaat firmasının stratejik yönetimi kapsamında hangi projelere teklif verip vermeyeceğine dair karar verebilmesini ve aynı zamanda sorun ve beklentilere cevap verebilmesini sağlayacak sistematik bir çözüm önerilmiştir.
  • Öge
    Uluslararası inşaat projelerinde risk yönetimi için yaklaşım önerisi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-07-06) Akyol, Muhammet ; Tatar Polat, Gül ; 501201111 ; Yapı İşletmesi
    Bu tez çalışması uluslararası inşaat proje risk yönetimi ile ilgili küresel bilgi birikimine önemli ölçüde katkı sağlayacak veriler içermektedir. Uluslararası inşaat projelerinde çalışmakta olan inşaat firmalarının karşılaştıkları risklerin belirlenmesi ve bu riskler karşısında hangi stratejilerin alınması hakkında literatürde birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda birçok model önerilmiş ancak önerilen modellerin karmaşık olmasından dolayı inşaat sektöründe çok tercih edilmemektedir. Bu sebeple bu çalışmada uluslararası sektörde inşaat projeleri almayı planlayan yüklenici inşaat firmaları için daha basit, anlaşılır ve sistematik bir yaklaşım önerilmiştir. Bu amaç doğrultusunda kapsamlı bir literatür taramasıyla birbirinden farklı toplam 23 adet risk faktörü belirlenmiştir. Belirlenen risk faktörlerine karşılık alınması gereken birbirinden farklı toplam 141 adet risk stratejisi kapsamlı bir literatür taramasıyla belirlenmiştir. Uluslararası inşaat projelerinde faaliyet göstermekte olan bir Türk inşaat firmasının Libya'da bulunan üstyapı projesi vaka çalışması olarak dikkate alınmış ve belirlenmiş olan risk faktörlerinin ve risk stratejilerinin öncelikleri projede çalışmakta olan 3 farklı kişinin değerlendirmeleri sonucu puanlanarak belirlenmiştir.