FBE- Tekstil Mühendisliği Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Dayıoğlu, Habip" ile FBE- Tekstil Mühendisliği Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeGerçek Zamanlı İzleme Sistemi İle Pamuk Lifinin Reaktif Boyalar İle Boyanmasının Optimizasyonu(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2013-06-03) Öztürk, Mehmet ; Dayıoğlu, Habip ; 465516 ; Tekstil Mühendisliği ; Textile EngineeringBoyama endüstrisinin çevresel etkileri hakkındaki artan bilinçlenme ve endişeler, artan enerji, işçilik, su ve yardımcı kimyasal maliyetlerinin yanı sıra renklenmiş atık suların işlenmesi ile ilgili maliyetler, boyanın life alınımını etkileyen tüm faktörlerin (flotte oranı, sıcaklık, tuz konsantrasyonu, pH ve uygulanan boyanın tipi) optimizasyonunu ve kontrolünü gerekli kılmaktadir. Bunlar, boyanmış ürünün rengini ve düzgün bir renklendirme işlemi yapılmasını etkileyen en önemli faktörlerdir. Boya banyosunu izleme teknolojileri, boyama işlemini kontrol etmek için kullanılmaktadır. Bu teknolojilerin kullanımı, boyama işleminin optimize edilmesini, daha iyi ürün kalitesini, hataların belirlenmesini ve çevreye verilen zararın azatılmasını sağlar. Optimize edilmiş boyama işlemlerinin kullanılmasının getirdiği ekonomik avantajlar, günümüzün rekabetçi piyasa koşulları açısından oldukça önemli hale gelmiştir. Boyama işlemini en iyi şekilde kontrol etmek için, boya reçetesindeki her bir boyanın boya alma eğrisi çok önemli bir bilgidir. Bu bilgi, boyama işlemlerini optimize etmek için bir çok önemli faktörün değerlendirilmesinde kullanılabilir. Önemli bir parametre olan boyaların birbirleri ile olan uyumu da bu metod ile test edilebilir. Her bir boyama parametresinin boyamadaki rolünü izah etmek için birçok çalışma yapılmasına rağmen, karışım reçetesindeki her bir boyanın gerçek zamanlı boya alma profilini araştırmak son yıllarda olası hale gelmiştir. Bu çalışmada, pamuklu kumaşın ticari bir trikromatik (üç renkli) reaktif boya reçetesi kullanılarak ve boyama parametreleri değiştirilerek boyanmasını incelemek için gerçek zamanlı izleme cihazı kullanılmıştır. Bu parametrelerdeki değişimlerin her bir boyanın boya alma ve fikse olma özelliklerine olan etkisi araştırılmıştır. Boyama parametrelerini optimize etmek ve yeni bir boya reçetesi oluşturmak için, deneysel tasarım metodu kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamalarında, deneysel tasarım metodunda kullanılan parametrelerin temel seviyelerini belirlemek için ön denemeler yapılmıştır. Boyama sıcaklığının ve alkali ekleme yonteminin boyama üzerine olan etkisi incelenmiştir. Kullanılan üç farklı sıcaklığın içinde en uygun olanı belirlenmiştir. Alkalinin tamamının aynı anda eklenmesi yerine porsiyonlar halinde ve fıkse olma sıcaklığına ulaştıktan sonra eklenmesinin ve daha avantajlı olduğu bulunmuştur. Boyama sıcaklığı artış hızının etkisini araştırmak için iki farklı sıcaklık artış hızı kullanılarak ön denemeler yapılmıştır. Bu iki sıcaklık artış hızının boyama üzerine olan etkileri arasında belirgin bir fark bulunamadığı için daha yüksek olan tercih edilmiştir, çünkü daha yüksek artış hızını kullanmak boyama süresini azalttığı için daha avantajlıdır. Daha önce yapılan ön denemelerde boyama işlemi herhangi bir soğutma işlemi olmadan sonlandırılmıştır. Boyama işleminin sonundaki soğutma aşamasının boyama performansı üzerine pozitif etkisi olduğu bulunmuştur. Yapılan ön denemelerin sonuçlarına göre boyama prosedüsü modifiye edilmiştir. Modifiye edilen prosedürde, alkali ve tuz miktarından bağımsız olarak, alkalinin ilk porsiyonu sıcaklık artışı aşamasının ortasında, geriye kalan iki porsiyon sıcaklık artışı tamamlandığında eklenmiştir. Ayrıca modifiye edilen prosedürde boyamanın sonunda soğutma aşaması ilave edilmiştir. Modifiye edilen yeni prosedür kullanılarak, alkali ve tuz miktarının boyama üzerine olan etkisini incelemek için ön denemeler yapılmıştır. Bu ön denemelerde boya banyosuna alkali ve tuz ilave edilmediğinde kumaş üzerine herhangi bir boya alınmadığı, dolayısıyla da herhangi bir fikse olmadığı gözlenmiştir. Boya banyosuna sadece tuz veya sadece alkali eklendiğinde boya alma miktarı belirli bir seviyede kalmıştır. Boya banyosunda sadece tuz olduğunda elde edilen boya alma yüzdeleri sadece alkali olduğunda elde edilenlere göre daha yüksektir, diğer taraftan sadece alkali olduğunda elde edilen fikse olma yüzdeleri sadece tuz olduğunda elde edilene göre daha yüksektir. Ön denemelerin bu bölümünde aşırı düşük ve aşırı yüksek miktarda tuz ve alkali kullanmanın etkileri de incelenmiş ve yüksek miktarda tuz ve alkali kullanılmasının boyamayı negatif olarak etkilediği bulunmuştur. Böylece tuz ve alkalinin tekil ve birlikte olan etkileri belirgin bir şekilde açıklanmıştır. Flotte oranının boyama üzerine olan etkisini incelemek için, beş farklı flotte oranı kullanılarak ön denemeler yapılmıştır. Flotte oranı azaldıkça boya alma yüzdesinin arttığı bulunmuştur. Ancak çok düşük flotte oranlarında boyama yapıldığında da boyama düzgünsüzlüğü artmaktadır. Bu nedenle optimum bir flotte oranı seçilmesi gerekmektedir. Boyama işleminin en önemli amaçlarından biri istenilen doğru renk tonunu elde etmektir. Bu durum genellikle, kırmızı mavi ve sarı renkteki boyaların karışımının kullanılmasını gerektirir. Yapılan ön denemeler esnasında, kullanılan boya reçetesi ticari bir reçete olmasına rağmen, karışımda kullanılan boyaların birbirleri ile uyumlu olmadığı görülmüştür. Boya alma eğrileri, bir boyanın boyama özelliklerini karakterize etmek ve birbirleri ile uyumlu boyaları seçmek için kullanılabilir. Genellikle boyaların uyumluluğunu belirlemek için boya karışımındaki her bir boya tek tek kullanılarak aynı koşullar altında çeşitli boyamalar yapılır. Benzer boya alma hızlarına sahip boyaların aynı karışım içinde kullanılırsa uyumlu olacağı düşünülmektedir. Ancak boyalar birlikte kullanıldığında ortaya çıkan durum bilinmemektadir. Bu çalışmada kullanılan izleme sistemi ile karışımda kullanılan kırmızı boyanın diğer iki boya ile uyumlu olmadığı tespit edilmiştir. Kırmızı boya tek başına kullanıldığında yüksek boya alma seviyesine ulaşılmıştır. Ancak kırmızı boya diğer iki boyadan biriyle birlikte kullanıldığında kırmızı boyanın boya alma seviyesi düşmektedir. Kırmızı boyanın diğer boyalar ile rekabet edemediği düşünülmektedir. Bu nedenle yeni bir kırmızı boya kullanılmasına karar verilmiştir, fakat boyama reçetesindeki kırmızı boya değiştirildiğinde kumaşın renk tonu da değişecektir. Bu durumu önlemek için yeni kullanılan kırmızı boyanın miktarı ayarlanmıştır. Yeni kullanılan kırmızı boya ile her üç boya için de yüksek boya alma seviyelerine ulaşılmıştır ve kumaşın renk tonundaki değişim istenilen toleranslar içinde kalmıştır. Boyanmış kumaşların renk haslığı özellikleri de incelenmiştir. Reaktif boyaların yüksek renk haslığı özelliklerine sahip olmaları nedeniyle boyama parametrelerindeki değişimlerin boyama performansı üzerine belirgin bir etkisi görülmemiştir. Çalışmanın son bölümünde deneysel tasarım metodu kullanılarak boyama işlemi optimize edilmiştir. İki farklı boya reçetesi için tuz ve alkali miktarları, boyama sıcaklığının ve fikse olma aşamasındaki bekleme zamanının optimum seviyeleri belirlenmiştir. Elde edilen optimum reçeteler kullanılarak yapılan boyamaların sonuçları ile tahmin edilen sonuçlar birbirine yakın çıkmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarının, birçok boya içeren reçeteler için daha uygun boyaların seçimini sağlamaya ve renklendirilmiş ürünün boyasının sökülmesi veya tekrar boyanması gibi ihtiyaçların azaltmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir.
-
ÖgeÖrme Kumaş Yapısının Güç Tutuşma Özelliklerine Etkisi(Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Özcan, Gülay ; Dayıoğlu, Habip ; Tekstil Mühendisliği ; Textile EngineeringBu tezde, kullanım alanları özellikle son yıllarda çok genişleyen örme kumaş yapısının güç tutuşma özelliklerine etkisi incelenmiştir. İlk olarak kumaş yanıcılığını belirleyen fiziksel (elyaf cinsi ve karışım oranı, iplik numarası, iplik büküm katsayısı, örgü şekli, gramajı, hava geçirgenliği, kumaş kalınlığı, örtme faktörü, sıklık, kumaş yüzeyindeki zımpara ve şardonun etkisi) ve kimyasal parametreler (ağartma, boyama, ağartma ve boyamada kullanılan yardımcı kimyasallar, güç tutuşma apreleri) belirlenmiş ve deney tasarımı çalışması yapılarak örme kumaşın yanma davranışını en iyi şekilde açıklayacak deney programı hazırlanmıştır. Örme kumaşların yanıcılıkları, yanma değerleri gerçek yanma davranışına çok yakın ve diğer test metotlarına göre daha hassas neticeler verdiği için BS 5438 dikey yanma test metodu kullanılarak değerlendirilmiştir. Son olarak, deney sonuçları SPSS istatistik programı kullanılarak hazırlanan deney tasarımı için MANOVA analizi yapılmış, örme kumaş parametrelerinin yanma davranışını hangi düzeyde etkiledikleri belirlenmiş ve aralarındaki regresyon bağıntıları elde edilmiştir. Sonuçta bu bağıntılar kullanılarak tez kapsamında ele alınan örme kumaşların yanma davranışları değerlendirilmiş ve yanma karakteristiklerine bağlı olarak derecelendirilmesi sağlanmıştır.
-
ÖgePamuk Liflerinin İyonik Modifikasyon Yardımıyla Boyanabilirlik Ve Kolay Bakım Özelliklerinin İncelenmesi(Fen Bilimleri Enstitüsü, ) Oktav, Meliha ; Dayıoğlu, Habip ; Tekstil Mühendisliği ; Textile EngineeringBu çalışmada pamuklu materyallerin boyanabilirliği, kolay bakım özellikleri olarak ifade edilen buruşmazlık ve boyut stabilitesi araştırılmıştır. Katyonikleştirme maddesi olarak kullanılan choline klorür, köprü bağı oluşturucu olarak kullanılan buruşmazlık apre maddesi vasıtasıyla selüloza bağlanmaktadır. Katyonikleştirme işleminde mukavemet değerlerinde görülen düşmeler nedeniyle klasik emdirme-kurutma-kondenzasyon yerine emdirme-buharlama-kondenzasyon işlemi uygulanmıştır. Katyonikleştirme işlemi görmüş numuneler bir yün boyarmaddesi olan asit boyarmaddeleri ile boyanabilmelerinin yanında reaktif ve substantif (direkt) boyarmaddeleriyle, değişik boyama metodlarına göre boyanmıştır. Katyonik pamuğun farklı ve çapraz boyama metodlarına uygunluğu saptanmıştır. Katyonikleştirme işlemi, pamuk kumaşın boyanabilirliğini arttırırken, kolay bakım özellikleri olan boyutsal stabilite ve buruşmazlık derecesinde artışlar yarattığı saptanmıştır. Merserizeli ve merserizesiz pamuk kumaşlar bu çalışmada kullanılmıştır.
-
ÖgePamuklu Kumaşların İnk Jet Baskısında Bilgi Tabanlı Uzman Sistem Kullanarak Problem Belirleme Ve Giderme(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012-12-10) Kalav, Berdan ; Dayıoğlu, Habip ; 450064 ; Tekstil Mühendisliği ; Textile EngineeringBu çalışmada, pamuklu kumaşların ink jet baskısında karşılaşılan hataların belirlenmesi ve çözülmesine yönelik uzman sistem geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla literatür detaylı olarak taranmış, bununla birlikte baskıda uzman kişilerle de tartışılarak ink jet baskıda sık karşılaşılan on üç hata belirlenmiştir. Bunlar, kafa sürtmesi, renksiz bölge, yanlış renkli bölge mürekkep damlası(mürekkep lekesi), enine çizgilenme, çarpıklık, boya akması, desen kayması, kumaş sararması, düşük sürtme haslığı, düşük yıkama haslığı, renk şiddeti farklılığı/ton farklılığı, düşük keskinlik, beyaz veya solgun bölge olarak adlandırılmıştır. Daha sonra bu hataların nedeni olabilecek altmış bir adet sebep, detaylı literatür taraması ve yine uzman kişilerle yapılan görüşmeler sonunda belirlenmiştir. Bu hatalarla sebepler arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek amacıyla uzmanlara sormak üzere anket hazırlanmıştır. Ankete katılan uzmanların her bir hata ile her bir sebebin ilişkisini beşli likert skalası kullanarak belirlemeleri istenmiştir. Ankete katılan bütün uzmanların cevap sayıları dikkate alınarak her bir hata ve altmış bir sebep arasında sayısal bir ilişki kurulabilmesi amacıyla çeşitli istatistik yöntemlerinden yararlanılmıştır. Sonuç olarak, sisteme entegre edilen çıkarım motorunun hataların sebeplerini ortak sebeplerden başlayarak belirlemesiyle iyi bir performans ortaya koymuştur. Ayrıca, sistem ink jet baskıda karşılaşılan problemlerin çözümünde iyi bir araç olarak kullanılabileceği gösterilmiştir. Bununla birlikte, yapılan anket değerlendirmeleri sonucunda, ankete katılan uzmanların ortak paydada da buluşamadığı ortaya çıkmıştır. Bu sebeple böyle bir sistemin geliştirilmesi hatalara objektif bir çözüm sunabilmesi açısından önemlidir. Ayrıca sistem, bu alanda yeni çalışmaya başlayanlar için iyi bir başvuru kaynağı ve eğitim aracı olarak da kullanılabilmektedir. Bundan sonraki aşamalarda, sistemin gerçek üretim hatalarıyla denemeleri yapılarak, uzman kişilerin hatayı çözerken ortaya koydukları yaklaşımla karşılaştırılmasının yapılması gerekmektedir. Bu şekilde, üretim esnasında daha efektif kullanılabilen bir başvuru kaynağı olarak da kullanılabilecektir.