Neoliberal Politikalar Çerçevesinde Sermayenin Mahkum Emeği Kullanımı Ve Türkiye Örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, neoliberal politikalar ile birlikte, 1980 sonrasında cezaevlerinin, küresel olarak, sermaye için üretim yapan mekanlar ve mahkum emeğinin de, özgür olmayan bir emek biçimi olarak, sermaye için ucuz ve üretken bir iş gücü kaynağı haline gelmesini tartışmaktır. Bu bağlamda söz konusu sürecin Türkiye'de nasıl bir süreç izlediğinin gösterilmesi ikinci odak noktasını oluşturacaktır. 1980'ler öncesi dönemde mahkumların çalıştırılmasının temel amaçlarını ıslah ve devlet ihtiyaçlarının ?devlet işletmelerinde ve savaş zamanlarında iş gücü açığının kapatılması- karşılanması oluşturmaktadır. '80 sonrasında da devlet için üretim devam etmekle birlikte, yeni olan olgu cezaevlerinin kapılarının sermayeye açılması ve bu çerçeve de cezaevlerinin piyasa için üretim yapan mekanlara dönüşmesidir. Bu bağlamda, özgür olmayan emek olarak, mahkumlar da, hem Türkiye'de hem de diğer pek çok ülkede emek gücü piyasasının bir bileşeni haline gelmektedir. Bu çalışma içerisinde, söz konusu dönüşümün daha net anlaşılabilmesi için, hem Batı dünyası hem de Türkiye bağlamında, '80 öncesi dönem geniş bir aralıkta, fakat yalnızca genel hatlarıyla ele alınacaktır. Bu genel çerçeve içerisinde,'80 sonrası Türkiye örneği, yasal düzenlemeler, resmi kaynaklar ve basına yansıyan örnekler ışığında incelenmektedir. Türkiye'de mahkum emeğinin ucuz iş gücü kaynağı haline gelmesi ve cezaevlerinin piyasa için üretim yapan mekanlara dönüşümünün, `90'lı yılların sonunda başladığı, 2000'li yılların ikinci beş yılı içerisinde ise hız kazandığı vurgulanmaktadır.

The aim of this study is to discuss that with the arrival of neoliberal policies, after 1980, prisons globally became places which have begun to produce for capital and that prison labor, as a type of unfree labor, became cheap and productive labor force for capital. In this respect, the second focal point of this study is to show how this process have developed in Turkey. The main targets of employing prisoners in the period before 1980s were correction of inmates and meeting needs of the state ? compensation of labor deficiency in state enterprises and in wartime. However, production for state has continued after ?80s, the new trend is to open the doors of the prisons to capital and transformation of prisons to the places producing for market. In this context, prisoners, as unfree labor, have become a component of labor market both in Turkey and in many other countries. In this study, in order to understand this transformation more clearly in the context of both Turkey and the Western world, the period before ?80 will be discussed in a wide range but only in general terms. Within this general framework, the case of Turkey after `80 is examined in the light of legal regulations, official sources and samples reported in news. It is emphasized that the emergence of prison labor as a source of cheap labor and the transformation of prisons to places producing for market began at the end of `90s and gained momentum in the second five-year of 2000s in Turkey.