İnşaat Sektöründe Belirleyici Olan Hukuki Normların Ve Hükümlerindeki Değişimin İncelenmesi

Abstract

İNŞAAT İŞLERİNDE BELİRLEYİCİ OLAN HUKUKİ NORMLARIN VE HÜKÜMLERİNDEKİ DEĞİŞİMİN İNCELENMESİ ÖZET Çalışma, İnşaat Sektörü içinde gerçekleşen her türlü iş ilişkisinde hükümleriyle taraflara ait hakları koruyan, kişileri ilkeleriyle karşılıklı borçlandıran ve bu sayede iş hayatında yetki ve sorumlulukları kayıt altına alan, yaptırımlarıyla işin gerçekleşmesini sağlayan kanunları daha iyi tanıma amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda İnşaat Sektörünü ilgilendiren hukuki normları inceleyerek kapsam ve şekil olarak haberdar etmek, son on yıllık süreçte bu normların değişen yapılarını gözlemleyerek; değiştirilen veya eklenen yeni maddelere dikkat çekmek çalışmanın hedeflerindendir. Amaç doğrultusunda İnşaat Sektörünü konu alan hukuki normlar belirlenmiş ve Proje Yönetimini birinci dereceden ilgilendiren kanunlar incelenmiştir. Kanunlar; 1. Türk Borçlar Kanunu 2. Kamu İhale Kanunu 3. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 4. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 5. Yapı Denetimi Hakkında Kanun Ele alınan hukuki normların geçtiğimiz on yıllık sürede nasıl bir değişime uğradıkları, 2003 yılında yürürlükte olan normlara ait metinler ile 2014 yılı itibariyle kullanılan normlara ait hükümler şekil ve kapsam olarak karşılaştırılarak ortaya konulmuştur. İnşaat işinin koordinasyonunu ve yönetimini gerçekleştirirken, belirlenmiş olan hukuki normlara uyarak, bilimsel çalışmalarla iş hayatına kazandırılan uygulama standartlarında ele almak ve çatısı altında olunan hukuki sistemi iyi bilmek gerekir Bu noktada konuya ışık tutmak için sektöre hükümleriyle yön veren kanunları incelendikten sonra, Amerika İnşaat Yönetimi Birliği (CMAA) tarafından kullanılan ve Türkiye şartları değerlendirilerek sektöre kazandırılan İnşaat Proje Yönetimi Uygulama Standartları bölümlerinde hangi hukuki normlarla çalışıldığı tespit edilmiştir. Türk Borçlar Kanunu Kamu ve Özel Sektör projelerinde, İhale ve Tedarik Evresinde Proje Yönetimi Uygulama Standartlarıyla belirlenen safhalarında Kanunun birinci, ikinci ve üçüncü bölümlerindeki ‘‘Borç İlişkisinin Kaynakları, Borç İlişkisinin Hükümleri, Borç İlişkilerinin Sona Ermesi’’ başlıklarında yer alan hükümleriyle belirleyicidir. Ayrıca Yapım Evresinde Özel Sektör Projelerinde, Kanunun İkinci Kısmını oluşturan ‘‘Özel Borç İlişkileri’’ bölümünde yer alan Satış, Mal Değişimi, Kira, Ödünç, Hizmet, Eser, Vekalet Sözleşmeleri hükümleri aktif halde yer alır. Kamu İhale Kanunu Kamu Projelerinde Tasarım Evresi, İhale ve Tedarik (Satınalma) Evresi ve Yapım evresinde hükümleriyle yer almakla birlikte Özel sektöre ait ihalelerde bu kanuna göre yapılabilmektedir. Kanun maddelerinde yer alan ‘‘İhaleye Katılım Kuralları, Ön yeterliliğin İlanı’’ ve ‘‘Tekliflerin Değerlendirilmesinde’’ Tasarımda; ‘‘İhale Süreci, İhale Usulleri ve Uygulaması’’ hükümleriyle İhale ve Tedarik Evresinde belirleyici olmaktadır. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu Kamu Projelerinde Tasarım Evresi ve Yapım evresinde hükümleriyle belirleyicidir ve uygulamada kullanılmaktadır. Tasarım Evresinde Kanunun ikinci bölümünde yer alan ‘‘ Sözleşmelerin Düzenlenmesi’’ başlığı altında toplanan tip sözleşmeler ve sözleşme türününün belirlenmesi hükümleriyle tasarım süreci ve yüklenen taraf hakkında belirleyici olmaktadır. İhale ve Tedarik Evresinde, ‘‘İhalelere katılmaktan yasaklama, Kesin Teminata İlişkin Hükümler, Sözleşmede değişiklik yapılması, Sözleşmenin devri’’ başlıklarında toplanan hükümleriyle uygulamada yer alır. Yapım Evresinde ise Kanun, ‘‘Sözleşmenin Uygulanması, Fiyat Farkı, Sigorta, Mücbir Sebepler, Denetim, Muayene ve Kabul İşlemleri, Sözleşmede Değişiklik, Sözleşmenin Devri ve Feshi, Sözleşmenin feshine ilişkin düzenlemeler, Mücbir sebeplerden dolayı sözleşmenin feshi, Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler,iş eksilişi ve işin tasfiyesi, Yasaklar ve Sorumluluklar’’ başlıklarında verilen belirleyici hükümlerle Proje Yönetiminde uygulamaya dahil olur. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kamu ve Özel Sektör Projelerinde Yapım evresinde bölümlerinde yer alan iş güvenliği konusunda ‘‘İşveren ile Çalışanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri, Teftiş ve İdari Yaptırımlar’’ hükümleriyle belirleyicidir ve uygulamada kullanılmaktadır. Ancak bu durum Kanun hükümlerinin doğru şekilde uygulanması için yeterli değildir. Çünkü İş Sağlığı ve Güvenliği yapım süreçlerinin tamamını kapsamalıdır. Yapılacak yapının tasarımında iş güvenliğinin göz ardı edilmesi, uygulamaya Ön Tasarım ve Tasarım evrelerinde yapımda güvenliğe ilişkin kolaylaştırıcı ve güvenliği artırıcı teknik detayların atlanması hem sahadaki iş yükünü hemde çalışanların can güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Bu sebeple iş veren kuruluşlar İSG maliyetlerini proje maliyetlerini artıran yükler olarak görmemeli; olası kazalarla meydana gelecebilecek çok daha büyük kayıpları önlemede, Proje Yönetiminin kaçınılmaz bir unsuru olarak görmelidirler. Yapı Denetimi Kanunu Kamu ve Özel Sektör Projelerinde yapı denetim kuruluş ve komisyonlarının görev sınırlarını, sicil kayıtlarının tutulması ve yapılara sertifika verilmesi, denetim faaliyetleri ve izin belgeleri konularında, ceza hükümlerinde belirleyici maddeleriyle Yapım Evresinde sürece dahil olur. Aynen İş Salığı ve Güvenliği Kanunu uygulamasında olduğu gibi Yapı Denetim Kanunu hükümlerininde süreçte yer aldığı evreler genişletilmeli; gerek Tasarım gerekse Yapım Sonrası Evresi olsun uygunluk ve sürdürebilirlik denetlenmelidir. Çalışma beş ana başlıktan oluşan Proje Yönetim Sistematiğini, • Maliyet Yönetimi • Süre Yönetimi • Kalite Yönetimi • Sözleşme Yürütümü • İş Güvenliği Yönetimi aktörleri ve sistemde her bir yönetim aktörüne ait, ‘‘Ön tasarım evresi, Tasarım evresi, İhale ve tedarik evresi, Yapım (İnşaat) evresi ve Yapım sonrası evresi’’ süreçlerinde inceler. Bu süreçlerde iş ilişkilerinde bağlayıcı olan hukuki normları görmeyi sağlar.

INVESTIGATION OF LEGAL NORMS AND THEIR CHANGED PROVISIONS ABOUT CONSTRUCTION WORK SUMMARY In the 90 years period from the date of entry into force, some essential changes were made to the content of the Laws. Entirely revising and making to respond to the current conditions of the Basic Laws have necessity and importance. The paper explains new arrangements brought by the new laws and their provisions. The study has been carried out to ensure better recognition about laws enforcements that protect the rights of people, put in order business relationship and all mutual debits in construction industry by recording the sanctions. In this context, examining the legal norms about the construction sector, concerning the scope and form of provisions to notify the last ten-year period and observing the changing nature of these norms; changed or added new material to draw attention are objectives of the study. In this purpose legal norms has been specified the four laws which typically used in the Construction Sector and concerning Project Management were examined. These Elected Laws; 1. The Turkish Code of Obligations 2. Public Procurement Law 3. The Law on Public Procurement Contracts 4. Occupational Health and Safety Law 5. Construction Inspection Law To deal with what changes suffered from 2003 to 2014 are introduced by making comparison in forms and contents of the chosen legal norms in last decade. When performing the coordination and management of construction work, complying with determined legal norms and using standards of practice that came through by scientific studies in business life under the umbrella of the legal system is necessary to know. At this point, to shed light on the subject after examination the provisions of guiding laws in construction sector, Construction Project Management Practice Standards titles that adapted from United Construction Management Association (CMAA) and evaluated in conditions of Turkey, were identified which legal norms have been studied with. The study consists of five main headings of Systematic Project Management functions, • Porject Management • Cost Management • Time Management • Quality Management • Contract Administration • Work Safety Management These functions are not mutually exclusive but are related and integral components of the construction management process. These examined processes are consistent with the established usage in the construction industry. Each headings are presented in the following phases, • Pre-design phase, • Design phase, • Tender and procurement phase, • Construction phase • Post construction By bringing into question, which laws act in wich processes, and how their provisions work, enable to be aware of the legal norms that are binding in the business relationship.