Çok amaçlı karar verme metodları ve bir bilgisayar programı

Abstract

Bu çalışma ana olarak üç bölümde toplanabilir. îlk bölümde temel olarak karar verme olayı incelenmiş, karar verme süreci içinde bir problemin gözlenmesi ve saptanması daha sonrada amaçların saptanması ve uygulanması anlatılmıştır. Verilen kararın uygulanmasından sonra da çalışmaların devam ettiği vurgulanmış ve geri beslemelerle birlikte model kurmanın önemi üstünde durulmuştur. İkinci bölümde ise çok amaçlı karar verme metodları anlatılmıştır. İlk olarak temel kabuller içersinde tanımladığımız, bileşenler, amaçlar, hedefler ve ölçütler açıklanmış sonrada optimal çözüm, baskın çözüm, tercih edilen çözüm ve tatmin edici çözüm gibi ifadelere yer verilmiştir. Bundan sonra mevcut metodların sınıflandırılmasına geçilmiş ve tercihsel bilginin verilmesine bağlı olarak mevcut metodlar sınıflandırılmıştır. Buna göre ilk olarak hiç bir tercih bilgisinin verilmediği metodlardan toplu kriter metodu incelenmiş, daha sonra tercihsel bilginin başlangıçta verildiği metodlara geçilmiştir.; Tercihsel bilginin ilerleyen safhalarda verildiği etkileşimli metodları ele almadan evvel etkileşimli yaklaşımın avantaj ve dezavantajları üstünde durulmuş, bu tip metodların yapısı incelenmiş ve kendi aralarında sınıflandırılmıştır. Buna göre ilk olarak 1. grup etkileşimli metodlardan Geoffrion (GDF) metodu ele alınmış, bu metodda kullanılan Frank-Wolfe algoritması üzerinde durulmuş ve bir eleştiri getirilmiştir. 2. grup etkileşimli metodlardan ise Zionts-Wallenius ve Steuer metodları incelenmiştir. 3. grup metodlar ise kendi aralarında da üçe ayrılmıştır ve 3A grubu adı altında STEM metodu, 3B grubunda Delft ve Ni jkamp' in zincirleme optimizasyon modeli incelenmiş ve zincirleme olarak çok amaçlı problem çözme tekniğinin avantaj ve dezavantajları üstünde durulmuştur. 3C grubundan uzlaşık programlama (Compromise programming) ve etkileşimli uzlaşık programları ayrıntılarıyla incelenmiştir. Oçüncü bölümde ise tercih bilgisinin ilerleyen safhalarda verildiği 2. grup etkileşimli metodlardan Zionts- Wallenius metodunun bir bilgisayar programı yazılmış, bu yöntemle bir vaka problemi çözülmüş ve diğer yöntemlere göre karşılaştırması yapılmıştır.

Today, multiple criteria decision making is perhaps one of the most important researc topics in the field of decision science. The essential activity of a manager is decision making. This activity is becoming more complex because managers (decision-makers) try to integrate in to their own decisions many different factors. In addition, over the last 20 years, the place allotted to multiple criteria problems in conferances, in academic publications and in practice has increased in importance. In these forums, we have seen many models claimed to be true decision aids. Chapter 1, covers the definition of the decision making and a general points of view about the decision making. Provides the language and basic concepts at Multiple Criteria Decision Making, concepts of criteria, goals, objectives and attributes are explained and carefully defined in this chapter. Many algorithms have been developed for multiple criteria decision making problems. The general multiple criteri decision making problem may be formulated as follows; Max F (x) i 1=1,2,...,m Subject to, 9 (x)