Yalnızlık kavramı sosyal ve özel alanlarda kullanıcı - mekan arasındaki ilişki: İTÜ Ayşe Birkan kız öğrenci yurdu örneği

Abstract

Yalnızlık hayata, varoluşa ait bir fenomendir ve hepimizin tanıdığı bir duygudur. Her bireyin deneyim farkına göre birçok şekilde tanımlanabilir. Bir kişi için bile yalnızlık, farklı zamanlarda ve farklı koşullarda farklı şekilde deneyimlenebilir. Yalnızlık, bireyin içsel bir durumu olarak sıklıkla ele alınırken, bu tezde yalnızlığın fiziksel mekânlarla nasıl ilişkilendirildiği ve bu ilişkinin sosyal iletişim üzerindeki etkileri incelenecektir. Mimarideki bu kavramsal çerçeve, yalnızlık deneyimini mekân tasarımının merceğinden değerlendirerek, bireylerin yaşadıkları alanlarda nasıl bir etkileşim içinde olduklarını anlamayı hedeflemektedir. Bu çalışmada, yalnızlık, sosyal izolasyon ve sosyalleşme kavramları, aidiyet, insan-çevre etkileşimi, mekâna bağlılık ve bir aradalık gibi alt başlıklar üzerinden detaylı bir inceleme yapılmıştır. Yalnızlığın özü, bu kavramların derinlemesine anlaşılmasıyla ortaya çıkar. Sosyal izolasyon ve sosyalleşme süreçleri, bireyin çevresiyle olan ilişkilerini etkilerken, aidiyet duygusu ve mekâna bağlılık, bireyin kendini bir topluluğa ait hissetmesinde önemli bir rol oynar. Deneyimin kişiler, diğer canlılar ve nesneler arasında paylaşılması yaşamın anlamlandırılmasında bir arada olmanın önemini vurgulamaktadır. Bireyin mimari mekandaki deneyimi, mekan içindeki mimari elemanlar ile birey arasındaki ve birey ile mekânin diğer kullanıcıları arasındaki hem gönüllü hem de istemsiz birtakım ilişkilere dayanmaktadır. 18-24 yaş üniversite öğrencileri üzerinde çalışarak İTÜ Ayşe Birkan kız öğrenci yurdu mekanının iç ve dış ilişkilerini, özel, yarı kamusal ve kamusal alanlarda sosyalleşme, mahremiyet ihtiyacı, yalnızlık deneyimi gibi konular üzerinde durulmaktadır. Aynı zamanda sosyal etkileşim ve çevre ile kurulan iletişimin yöntemleri sorgulanmaktadır. Güvenli sosyal etkileşime ve iletişime teşvik, topluluk duygusunu ve birlikte yaşama duygusunu geliştirmek amaçlanmaktadır. Çalışma "Çevresel Davranış Çalışmaları" çerçevesinde "Mekansal Davranış" bağlamında yalnızlık deneyimi ve mahremiyet ihtiyacı arasındaki ilişkileri ortaya koymayı hedeflemektedir. Teorik araştirma yoluyla her iki deneyimin psikolojik yönleri ve mekan içinde yaratılan kamusal ve özel alanlar araştırılacaktır. Bu çerçeve daha sonra mimari kavramların özel uygulamalarını araştırmak için mimari projede gözlem yolu ile insan-davranış-mekan ilişkisi incelenecektir. Bu kavramlar daha sonra daha ayrıntılı olarak analiz ve teorik araştırmalarda gerçekleştirilen gözlemlerle ilişkili olarak tartışılacaktır. Bununla birlikte mimari mekanın bireylerin yalnızlık ve sosyalleşme deneyimleri üzerindeki etkisini araştıran bir çalışmanın sonuçları da tartışılmaktadır. Ayrıca, daha kapsamlı bir anlayış elde etmek amacıyla gelecek çalışmalarda daha çok fonksiyonlu mekan kullanım şekilleri önermektedir. Bu çalışma, gelecekte tasarlanacak mekanların daha etkili olabilmesi için bireylere daha fazla müdahale olanağı ve farklı seçenekler sunulmasının önemini vurgulamaktadır. Bu, tasarım sürecinde kişiselleştirilmiş çözümlere olanak tanıyarak kullanıcıların kendilerini mekan içinde daha iyi ifade etmelerine olanak tanır. Çalışmada bahsedilen insan-mekan ilişkileri detaylıca incelenerek, mekan tasarımının bireyler üzerindeki etkisinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu gözlemler ışığında mekansal tasarımların kullanıcı merkezli ve insan davranış şekillerine göre yeniden düşünülmesine yardımcı olması beklenmektedir. Son olarak, mimari mekanın sosyal deneyim üzerindeki etkisini araştıran önemli çalışmaların sonuçlarını öne çıkarmaktadır ve bu alandaki bilginin genişletilmesine yönelik bir yol haritası sunarak gelecek araştırmalara yönelik öneriler sunmaktadır.