Büyük Kiremitlik Tabyası Restorasyon Projesi

Abstract

Ateşli silahların gelişimi ile birlikte tabyalar kentlerin savunmasında inşa edilmiş yeni yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır. 19.yy. ‘da Osmanlı Mimarisi’nde yer alan tabyalar bugün ülke sınırlarımız içinde belirli bir coğrafyada bulunmaktadır. Erzurum’daki örneklerinden biri olan Büyük Kiremitlik Tabyası önemini tarihi geçmişten almakla beraber bugünkü konumu ile de büyük bir potansiyele sahiptir. Tabya, döneminde kent merkezine uzak, savunmada etkili, hâkim bir tepede yapılmış olup Erzurum’a güney yönünde Palandöken Geçidi’nden gelebilecek tehlikeye karşı koruma sağlayan stratejik konumdadır. İsmini de aldığı bu tepe; bugün kentin gelişimi ile Atatürk Üniversitesi Kampüsü ve Yenişehir semti arasında kalmıştır. 2011 Universiade Kış Oyunları kapsamında Atlama Kuleleri tesisleri yapılarak kış sporları merkezi olarak hedeflenmiş, kent içi konumu, kolay ulaşım olanakları ile Erzurum için önemli bir prestij noktası olmuştur. Bu önemli mevkisine rağmen Büyük Kiremitlik Tabyası’nın GEEAYK 8.7.1977 gün ve A-630 sayılı korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil kararı dışında korumaya yönelik herhangi bir uygulama görmemiştir. Yapım tarihi 1867-72 yıllarında olan tabyanın Cumhuriyet sonrasında da kullanımı 1989 sonlarına kadar sürmüş, ancak bu tarihten sonra boş kalması yapıyı zedeleyen birçok müdahaleyi görmesine neden olmuştur. Tez çalışması kapsamında ülkemizde sadece batı ve doğu sınır illerinde görülen bu özel askeri mimari yapısı olan Büyük Kiremitlik Tabyası’nın tarihsel gelişim süreci incelenmiş, mevcut durumunun ayrıntılı bir şekilde analitik rölöve teknikleri ile belgelenmesi sağlanmıştır. Ayrıca bu çalışma; elde edilen veriler ve mevcut kaynaklardan ulaşılan bilgiler doğrultusunda restitüsyon önerisinin hazırlanmasını ve koruma amacıyla verilecek olan dinlenme tesisi işlevi ile restorasyon projesinin hazırlanmasını içermektedir.

With the development of firearms, the fortifications appeared as new structures, which were built at the defense of cities. The fortifications took place in Ottoman Architecture in 19th century and today they are present at specific geographical area within the borders of our country. One example of fortifications in Erzurum is Büyük Kiremitlik takes importance from the past also; it has great potential with its current location. When the fortification was built at the hill, which was far away from the city center, efficient to protection of city and it is located at strategic position to protect against the danger coming from Palandöken Passageway. The name of fort was taken from Kiremitlik Hill is between Ataturk University and Yenişehir with the development of the city. Today the jumping towers built at this hill as part of 25. Universiade Winter Games and the hill aimed as center of winter sport, becomes a prestige point in the city center with the easement of access. Despite the important position, there is not any application to conserve the building expect the decision about Kiremitlik Fort was registry as an example of the historical cultural property by GEEAYK on 8.7.1977. According to the historical sources, the construction date was in 1867-72. Turkish Military used the fort as an Ottoman defense system until 1989. After this date; the empty building was came today. The thesis aims to prepare a detailed documentation of the fortification, which is an example of the special type of military architecture seen in the western and eastern frontier provinces. The aim is to develop a reconstitution project with the help of written documents and old drawings and a restoration project in order to improve the present condition of the monument and presented to the public in an improved surroundings.