Rayleıgh Dalgası H/v Oranı Ve Faz Hızı Dispersiyon Verilerinin Birlikte Ters Çözümü İle S-dalgası Hız Profillerinin Elde Edilmesi

Abstract

Bu çalışmada, Rayleigh dalgası H/V oranı ve faz hızı dispersiyon verilerinin birlikte ters çözülmesiyle S-dalgası hız profillerinin elde edilmesi amaçlanmaktadır. S-dalgası hızının kestirim yöntemlerinden bahsedilmektedir. Bu yöntemler içinde en çok kullanılan yüzey dalgaları yöntemleri sıralanmaktadır. Yüzey dalgalarının kayıtlarından mikrotremörler elde edilmektedir. Ağ dizilim yöntemlerinde, düşey bileşenli alıcılarda kaydedilen mikrotremörlerin analizi ile Rayleigh dalgasının dispersif özellikleri hakkında bilgi sahibi olunabilmektedir. Elde edilen dispersiyon verilerinin ters çözümüyle de S-dalgası hız yapısı kestirilebilmektedir. Nakamura yöntemi olarak bilinen, tek istasyon 3 bileşen yöntemi ise bir istasyonda kaydedilen 3 bileşenli mikrotremörlerin yatay bileşenlerinin Fouier spektrumlarının düşey bileşen Fouier spektrumuna oranıdır. H/V spektral oranı olarak adlandırılan bu değerin sediman-anakaya derinliğinde doruk verdiği frekans, S-dalgası temel frekansına denk gelmektedir. Bu kalınlık-Vs arasındaki ilişki kullanılarak ters çözümle S-dalgası hız yapısına ulaşılabilmektedir. Ayrıca H/V spektral oran, Rayliegh dalgasının temel modunun elipselliği ile doğrudan ilişkilidir. Rayliegh dalgasının elipselliğinden yararlanarak bulunan H/V oranının ters çözümü ile S-dalgası hız yapısı bulunabilmektedir. Dispersiyon eğrilerinin ters çözümüyle kestirilen S-dalgası hız yapısı düşük frekanslarda faz hızı eğrilerinin güvenilir olmamasından dolayı derinlere ait bilgiler içermemektedir. HVSR değeri ise sediman-anakaya sınırına duyarlı olduğu için faz hızı eğrilerinin göremediği derinliklerdeki büyük empedans farklarını kestirebilmektedir. Bu özelliklerinden yola çıkarak iki yöntemin birlikte ters çözümüyle elde edilecek olan S-dalgası hız yapısı gerçek modeli hakkında daha doğru sonuçlar verebilecektir.

In this study, estimation of the S-wave velocity structure by joint inversion of the Rayleigh wave H/V ratio and dispersion curve of the phase velocity will be illustrated. S-wave velocity can be estimated by means of several geophysical methods with active-passive source. Microtremors recorded by recievers are used in the surface waves method. In the array observation methods, information about the frequency wave number spectral analysis, the spatial auto correlation analysis, and the dispersive characteristics of Rayleigh wave for the microtremors recorded in the receiver with vertical components can be obtained. The S-wave velocity structure can be estimated through inversion of dispersion data. The one station three component method, known as Nakamura method, is the ratio of Fourier spectrum of horizontal component to that of vertical component of three component microtremors recorded in one station. S-wave velocity structure can be found by the inversion of H/V spectral ratio which is obtained by utilization of Rayliegh wave ellipticity. The S-wave velocity structure estimated by the inversion of microtremors dispersion curves do not have information because their phase curves are not reliable at low frequencies. On the other hand, since the H/V spectral ratio value is sensitive to the sediment-bedrock layer, H/V spectral ratio can predict high impedance differences in depth in which the phase velocity curves can not estimate. Through these characteristics, the S-wave velocity structure real model of the surface which is obtained from the inversion of these two methods together can give more accurate results.