Park et - devam et sisteminin sürdürülebilir ulaşıma etkisinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği

Abstract

Kentleşmenin günden güne artmasıyla beraber artan kentsel nüfus ve daha geniş alanlara yayılan kentler, kentsel hareketliliğin ve ulaşım ihtiyacının da artmasına neden olmaktadır. Artan ulaşım ihtiyacı ve hareketlilik ulaşıma yönelik ciddi bir talebi de beraberinde getirmektedir. Bu talebin karşılanması için yapılan ulaşım yatırımları uzun vadeli ve planlı olarak düşünülmediğinde kentsel ulaşımın sürdürülebilir olmasına yönelik yaklaşımlar göz ardı edilmiş olmaktadır. Artan talebe kısa vadede çözüm bulma arayışı, plansız şekilde geliştirilen politika ve stratejilerle birlikte uzun vadede çok daha büyük ve karmaşık sorunlara yol açmaktadır. Karayolu ulaşımı, hızlı faaliyete geçme, daha düşük finansal kaynak gerektirme gibi nedenlerle kentsel ulaşım ağının ana iskeletini oluşturduğunda fosil yakıt tüketimi oldukça fazla olan, emisyon miktarı yüksek, birçok yönden sürdürülebilirlikten uzak bir ulaşım sisteminin ortaya çıkması kaçınılmazdır. Dünya'da ve Türkiye'de fosil yakıt kaynaklı emisyonların önemli bir bölümü ulaşım sektörüne aittir. Bu durumun en büyük nedenlerinden biri ulaşımda otomobile olan bağımlılığın oldukça fazla olmasıdır. Bu durumun tersine çevrilebilmesi için çevreci, yolcu taşıma kapasitesi yüksek, fosil yakıt kullanmayan veya az kullanan ulaşım türlerinin benimsenmesi, teşvik edilmesi ve bu ulaşım türlerinin ulaşım yaklaşımında merkeze konması gerekmektedir. Bununla birlikte, özel araçla ulaşımın azaltılması için birtakım caydırıcı önlemler alınmalı, kentsel ulaşımda özel araçların payı düşürülmelidir. Bu çalışma ile ''İstanbul'daki ulaşım sisteminin sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması noktasında Park et - devam et sisteminin rolünün ve etkisinin ne olduğu'' sorusuna yanıt aranmaktadır. Çalışma kapsamında İstanbul'un iki farklı yakasında yer alan beş farklı Park et - devam et tesisinin özel araçla seyahatleri azaltma ve toplu taşıma ile seyahatleri artırarak sürdürülebilir ulaşıma katkı sağlamada ne gibi bir etkisinin olacağı araştırılmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde çalışmanın amacı, gerekçesi, kapsamı, temel araştırma soruları, yöntemi ve ilgili literatürün özeti sunulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde sürdürülebilir ulaşım yaklaşımı detaylandırılarak park etme politikalarının zaman içindeki değişimi ortaya konmuş, Dünya'da ve Türkiye'de sürdürülebilir ulaşıma yönelik temel yaklaşım ve politikalar değerlendirilerek İstanbul'daki kentsel ulaşım yapısına değinilmiş ve sürdürülebilir ulaşıma yönelik politikalar belirtilmiştir. Üçüncü bölümde, Park et - devam et sisteminin temel yapısı anlatılarak tarihsel gelişimi irdelenmiş, Dünya'da ve Türkiye'de sistemin ulaşımdaki yeri literatürle bağlantı kurularak aktarılmış ve sistemin ulaşım, çevre ve ekonomiye etkileri etraflıca aktarılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde, örnek çalışma alanı olarak belirlenen İstanbul'daki ulaşım ağı ve bu ağ içinde Park et - devam et sisteminin sahip olduğu yere değinilerek çalışma kapsamındaki tesisler incelenmiş, çalışmanın temel yöntem ve süreci aktarılmış, Park et - devam et sisteminin İstanbul'da sürdürülebilir ulaşıma olan etkisi çalışma kapsamındaki tesisler ve bu tesislerin çevresindeki potansiyel Park et - devam et kullanıcılarının katıldığı anket çalışması sonucunda elde edilen verilerle değerlendirilmiştir. Son bölümde, elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş, çeşitli öneriler geliştirilmiştir. Çalışma sonucunda, özel araçlarla yolculuk maliyeti ve süresinin artmasını sağlayacak politika ve stratejiler sonucunda özel araçla yolculuk yerine Park et devam sistemi ile yolculuğun tercih edilme olasılığının artacağı, Park et devam sistemi ile yapılan yolculukların süresinin kısaltılmasının Park et devam sistemi ile yolculuk yapılma ihtimalini önemli oranda artırdığı ve böylece İstanbul'daki sürdürülebilir ulaşım sistemi hedeflerine kayda değer şekilde katkı sağlanabileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, bu politika ve stratejilerin hazırlanmasına yönelik bazı öneriler sunulmuştur. Son olarak, Park et devam et sisteminin önümüzdeki yıllarda sürdürülebilir ulaşım üzerindeki etkisini araştıracak çalışmalar için araştırma çerçevesi ve yaklaşımı hakkında fikir verici değerlendirmelerde bulunulmuştur.