Türk makam müziği'nde viyolonsel eğitimi: Başlangıç seviyesi için etütler

Abstract

Günümüzde güzel sanatlar liseleri, konservatuarlar ve özel müzik kurslarında viyolonsel çalgısı özelinde Türk Makam müziği eğitimi verilmektedir. Bu eğitim sürecinde kullanılan çeşitli kaynakların varlığından söz edilebilir. Bu kaynaklardan birçoğu Klasik Avrupa müziğinde kullanılmak üzere geliştirilen teknik alıştırmalar ve etüt kitaplarıdır. Ancak Türk Makam müziği eğitiminde viyolonsel için yazılmış kaynakların sınırlı olduğu ve bu alanda yapılacak çalışmalara ihtiyaç duyulduğu bir gerçektir. Bu çalışmada, viyolonselin tarihi ve Türk Makam müziği eğitimi hakkında bilgiler verilmektedir. Bu bilgilerin yanı sıra, Türk Makam müziği alanında viyolonsele yeni başlayan öğrenciler için başlangıç seviyesinde yazılan etütler sunulmaktadır. Etütler, basit yani temel makamların yapısı içerisinde yer alan basit dörtlü ve beşlileri ele almış, bu dörtlü ve beşlilerin müziğe ve viyolonsele yeni başlayan öğrencilere bir arada öğretilmesi amaçlanmıştır. İkinci bölümde, viyolonselin Türk Makam müziğindeki yeri ve tarihsel sürecine değinilmiştir. Yine aynı bölümde viyolonselin Avrupa'da tarih sahnesine çıkışı, gelişimi hakkında bilgiler verilmiştir. Metotların kısıtlılığı sorununun giderilmesi yönünde sunulan çözüm önerileri ile birlikte bu sürece katkı sağlaması amaç edinilen yeni bir bakış açısı sunulmuştur. Üçüncü bölümde, basit dörtlü ve beşliler için yazılmış etütlere yer verilmiştir. Viyolonselin ses sahasına göre başlangıç seviyesine uygun etütler yazılmıştır. Türk Makam müziği icrasında sol anahtarı kullanılmaktadır. Bu sebeple etütlerin yazımında sol anahtarı tercih edilmiştir. Özellikle detache, legato ve staccato yay tekniklerini geliştirecek etütler yazılmıştır. Etütlerde kullanılan Türk Makam müziğine ait perdelerin daha iyi özümsenmesi amacıyla çalışmaya ses kayıtları eklenmiştir. Çalışmanın bir sonraki aşamasında bolâhenk düzende yazılmış olan etütler farklı ahenklere transpoze edilmiştir. Transpozisyon, Türk Makam müzik eğitiminin başlangıcından itibaren öğrenciye kazandırılması gereken bir pratiktir. Bu amaçla seçilen etütler, süpürde, kız neyi ve mansur ahenklerine göre yeniden yazılmıştır. Bu tez konservatuvarlar, güzel sanatlar liseleri ve eğitimine yeni başlayan viyolonsel öğrencileri için yararlı olacaktır. Bölümlerdeki çalışmalar verilen kurallara göre uygulandığı takdirde, basit makamların dörtlü ve beşlileri kavranılacak ve başlangıç seviyesinde yeterli bilgiye sahip olunacaktır. Anahtar Kelimeler: Viyolonsel, Türk Makam Müziği, Etüt, Eğitim, Makam.