Müzelerde Mekan Kurgusunun Algı Ve Yön Bulmadaki Etkisinin İncelenmesi

Abstract

Bu tez çalışması, mekansal kurgunun algı ve yön bulmadaki etkisini müzeler üzerinden incelemek amacıyla algı ve yön bulmayı davranışa dönüşmeden önceki tüm süreçleriyle ve çevresel bileşenleriyle ele almaktadır. Bu bağlamda insan ve mekan etkileşiminde algısal ve bilişsel süreçler ortaya konarak davranışın nasıl şekillendiği ve bu davranışta yani yön bulmada, müze örneği içersinde mekan kurgusunun nasıl bir etkiye sahip olduğu kavramsal olarak incelendikten sonra İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde gözlem yapılarak araştırılmıştır. Tezin yapısı içersinde genel yöntem önce kavramsal olarak mekan kurgusunun yön bulmadaki etkisinin incelenmesi, daha sonra da gözlem çalışması ile desteklenmesi olmuştur. Tezde bu amaçla sıralanan dört bölümden ikincisi, algıyı ve yön bulmayı etkenleriyle birlikte konu edinir. Burada yön bulma, kısa sürede gerçekleşen eylem anı dışında zihinde oluşma süreçleriyle bir bütün olarak incelenmiştir. Bu süreçler algısal ve bilişsel süreçler olarak ifade edilip karmaşık yapıları, eylemler, davranış psikolojisi, çevre ve bireysel farklılıklarla irdelenmiştir. Tezin kavramsal yapısı içersindeki üçüncü bölümde daha çok mekan kurgusu ve nesneler üzerinde durulmuştur. Bu bölüm, plan kurgusunun müzeler üzerinden incelenmesini, dünyada yapılmış bir takım çalışmalarla desteklemeyi hedeflemiştir. Müzelerden bağımsız düşünülemeyen eserler, mekan kurgusunun bir parçası olarak yön bulmayı etkileyen faktörler olarak düşünülmüş ve bu bağlamda konu edilmiştir. Ayrıca tüm bu etkenlerin, cinsiyet ve yaş ayrımına göre durumlarının değişeceği göz önünde bulundurularak bazı çalışmalardan yararlanılmıştır. Kavramsal yapı içersinde müzelerde doğru bir davranışa sebebiyet verebilmek adına mekanın konfigürasyonunu tanımlayan genel bir müze düzeni ve nesnelerle iletişim içinde olmayı sağlayan bir sergi planı olması gerektiği düşüncesi hakim olmuştur. Dünyada yapılmış çalışmalardan sunulan örneklere göre müzelerde konfigürasyon içinde bazı tanımlı yerlerin ve nesnelerin diğerlerine oranla daha çok ilgi gördüğü ve kullanıcıların yön belirlemek adına bu noktalara ihtiyaç duydukları sonucuna varılmıştır. Bu düşünceyi desteklemek amacıyla tezin son bölümlerinde İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde ziyaretçilerin müze içersindeki hareketleri gözlenmesiyle gerçekleşen bir alan çalışması yapılmıştır. Bu alan çalışmasında, kullanıcıların davranışları ile mekan arasındaki ilişkiyi anlamak adına planı analiz etmeye yarayan mekansal dizim yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak; kullanıcıların müzenin plan kurgusuna ve eserlere göre konumlarını belirledikleri alan çalışmasıyla, en başından beri mekansal kurgunun algıda ve yön bulmada etkili olduğu düşüncesi desteklenmiştir.

This thesis work, approaches to the effect of spatial configuration on the perception and wayfinding through the museums by surveying the perception and wayfinding, with all its processes and environmental components, before it turns into common behavior. In this context, observations has been done in Istanbul Archeological Museum by putting forward the perceptual and cognitive processes in user and space interaction, surveying how the wayfinding behavior shapes and after conducting conceptual researches on what kind of an effect the space set-up has on this behavior within the museum example. Within the structure of the thesis, the general method is first conceptually looking into the effects of spatial configuration on the wayfinding behavior then by supporting it with the observation work. Second of the four chapters lined with this reason in the thesis, subjects the perception and wayfinding with their own factors. Here wayfinding, aside from its quick actualization, is investigated as a whole with its processes of realization within the mind. These processes are conveyed as conceptual and cognitive processes and considered at length in their complex structure, activity, behavior psychology, environmental and individual differences. Within the conceptual structure of the third chapter of the thesis mostly investigates the spatial configuration and objects. This chapter, aims to support the surveying the configuration of plan through museums, with other researches conducted around the globe. It is considered that the art objects which cannot be thought separately from museums are a factor that effects wayfinding by being a part of the spatial configuration, and are subjected in this matter. Also some other works are benefited by considering that all the efficients can change with the sex and age separation. Within the conceptual structure in order to cause a right course of action in the museums, the thought of having a general museum order that identifies the spatial configuration and having a display plan that enables interaction with the objects considered fitting. According to the examples of the work that has been done around the globe, in the museums some defined places and objects within the configuration are seeing more attention in comparison with others and its concluded that these spots are needed by users in order to define their direction. In order to support this theory, within the last chapter of this thesis, a field research has been conducted in Istanbul Archeology Museum by observing the movement of visitors within the museum. During the field research space syntax method has been used to understand the relation between the user behaviors and space and to examine the features of the plan. As a result from the beginning the thought of spatial configuration effecting the perception and wayfinding is supported with the field work showing the users defining their location with museums plan configuration and objects of art.