Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Yağışın Akım Verileri İle Belirlenmesi

Abstract

Dünya’da hızla artan kentleşme ve nüfusa bağlı olarak su talebi de hızla artmaktadır. Bununla beraber suyun etkin kullanımını sağlamak amacıyla su kaynaklarının planlanması da önemli bir hale gelmiştir. Su Kaynakları ile ilgili yapılan çalışmalarda en önemli unsur gerek ölçüm, gerekse modelleme teknikleri kullanılarak hidrolojik süreçlerin doğru belirlenmesidir. Bununla birlikte dağlık bölgelerde hidrometeorolojik istasyonların sayısı az ve/veya homojen dağılmamış durumdadır. Bu nedenle; yağış, akış, buharlaşma vb. hidrolojik süreçlerin tahmini zorlaşmaktadır. Çalışma bölgesi olan Doğu Karadeniz Bölgesi de topografik özellikleri nedeniyle nispeten az yağış ve akım gözlem istasyonuna sahip olup, yağış istasyonlarının büyük bir kısmı düşük kotlarda ve dere kenarlarında konumlandırılmıştır. Yağışın hidrolojik çevrimi etkileyen en önemli parametre olduğu düşünülürse, bölge için yağışın doğru olarak tahmin edilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yağışın, akım verileri kullanılarak tahmin edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla, öncellikle akım istasyonlarına ait debi süreklilik eğrileri çizilmiş, otalama, %50 ve %95 olasılığına ait aylık akım değerleri çıkartılmış ve akım haritaları üretilmiştir. Yağış gözlem istasyonları, akım gözlem istasyonları gibi düşünülerek çıkartılan yağış gözlem havzalarına ait %50, %95 olasılıklı ve ortalama akım değerleri önceden üretilmiş olan akım haritalarından belirlenmiştir. Belirlenen akım değerleri ile bu yağış gözlem istasyonlarında ölçülmüş yağış verileri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Kurulan bu ilişkilerden, yağış ölçümü olmayan noktalardaki yağışın akım değerlerinden tahmin edilebileceği görülmüştür.

Depending on the rapidly increasing world population and urbanization, water demand is also rapidly increasing. However, in order to ensure the efficient use of water, water resource planning has become an important subject. The most important factor in studies related to the water resources is, using both of measurement and modeling techniques to determine the right hydrologic processes. On the other hand, the number of hydro-meteorological stations in mountainous areas is less and / or not spread homogeneously. Therefore, the hydrological processes such as rainfall, flow, evaporation and so on are difficult to estimate. The Black Sea region where is the study area in the eastern, have relatively a few rainfall and flow monitoring stations due to the topographic features and large portion of rainfall stations are located at low altitudes and valley floor. Precipitation is considered to be the most important parameter affecting the hydrological cycle so, rainfall must be estimated correctly. Therefore, in this study, rainfall in the Eastern Black Sea Region is planned to be estimated by using runoff data. With this purpose, first flow duration curves of flow stations are drawn, monthly flows with 50% and 95% possibilities and mean flow values are extracted and flow maps were issued. Precipitation observation stations are considered as flow observation stations and 50%, 95% probability and the average current values of basins belong the observation of precipitation, extracted from the current maps were previously produced. Relationship between the determined runoff data and measured rainfall data from precipitation observation stations were analyzed. These relationships show that, in the points that don’t have rainfall measurement, rainfall might be expected from runoff values.