Depo dijital olgunluk modelinin oluşturulması ve uygulanması

Abstract

Depolar tedârik zinciri içerisinde, malzemelerin, çeşitli amaçlarla ve farklı zamanlarda kullanılmak üzere korunmak ve stoklanmak üzere istiflendiği, saklandığı ve malzeme türüne göre tasarlanabilen, çeşitli boyut ve niteliklerde olabilen, açık veya kapalı alanlardır. Bugün depolar, ürün veya malzemeleri korumaktan çok bir akış noktası hâline dönüşmüştür. Son yıllarda yaşanan pandemi ve doğal afetler gibi nedenler ile dijitalleşme hız kazanmıştır. Günümüzde dijitalleşme yolculuğunda olan tedârik zincirlerinde, fiziksel doküman ve belgeler, yerlerini elektronik veriye bırakırken, karar verme süreçlerinde akıllı bilişsel sistemler, yazılımlar ve algoritmalar yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.Dijital depolama, önde gelen çağdaş lojistik sistemleri, otomatik ve robotik teknolojilerle donatılmış dijital iletişim platformlarının bir kombinasyonudur. Dijital depoları otomatik depolardan ayıran en önemli unsur, mal veya ürünün izlenmesinin yalnızca depo içerisinde değil, tüm süreçler boyunca anlık ve gerçek zamanlı olarak yapılabilmesidir. Tüm lojistik sektöründe olduğu gibi depolama faaliyetlerinde de dijitalleşme eğilimi hızlanmış ve birçok firma, dijital depo yönetim sistemlerini kullanmaya başlamıştır. Bununla birlikte, bir depoyu tümüyle dijital olarak nitelendirebilmek için, tüm işlemlerin otomatikleştirilmiş ve manuel işlemlerin en az düzeye indirilmiş olması gerekmektedir. Bir deponun dijital olgunluğunu ölçmek, dijital teknolojilerin ve sistemlerin depo işlemlerine ve süreçlerine ne kadar iyi bütünleştirildiğini değerlendirmeyi içerir. Bu temel etmenleri değerlendirerek, depo yöneticileri dijital altyapılarını iyileştirebilecekleri alanları ve depo işlemlerini optimize edebilecekleri alanları belirleyebilirler. Bu çalışmada, dijital dönüşüm yolculuğunda olan depoların dijital olgunluğunun belirlenerek varolan durumlarının saptanması için depo dijital olgunluk modeli oluşturulmuş, sonrasında ise sahip olunan yatırım bütçesi ve kaynaklar ile dijitalleşme düzeyini en yüksek değere çıkararak en etkili yatırımı gerçekleştirmesine olanak sağlayan dijital yatırım karar modeli inşa edilmiştir. Dijital depo süreçlerini belirlemek adına öncelikli olarak geleneksel depo süreçleri incelenmiş, dijital depo süreçlerinin ve süreç içi adımların belirlenmesi için Uzman Görüşü alımı gerçekleştirilmiştir. Uzman görüşü sonrası bileşenleri ve adımları belirlenen süreçlerin dijital önemlerinin belirlenebilmesi için uzmanların AHP yöntemi ile karar vermesi sağlanmıştır. Çıkan sonuçlar ile hangi depo sürecinin dijitalleşmesinin daha önemli olduğu, dijitalleşmeye katkısının daha büyük olduğu belirlenmiştir. AHP'den elde edilen sonuçlar ile dijitallik değerlendirme ölçeği oluşturulmuş, olgunluk modeli, boyut ve düzeyleri ile tamamlanmıştır. Olgunluk modeli ile varolan durumda hangi süreçte ne durumda olduğu belirlenen depoların yatırım kararını vermelerine destek olacak bir model olan dijital yatırım karar modeli ile her bir süreç için varolan durum temel alınarak yatırım yapılması gereken süreçler saptanmış ve yatırım bütçesini kullanarak dijital skoru en yükseğe çıkaracak süreçlere yatırım yapılmasını sağlayan karar algoritması oluşturulmuş ve validasyonu gerçekleştirilmiştir.