Mekânsal Büyüme Ve Konut Alanlarına Yönelik Gelişme Stratejileri

Abstract

Şehirsel saçaklanma sürdürülebilir gelişme açısından en önemli sorunlardan biridir. Saçaklanma, şehrin yayılarak tarım alanlarını işgal etmesi, doğal açık alanların sağladığı pek çok yararları ortadan kaldırması ve kent merkezlerinin köhneleşmesine neden olması gibi bir dizi probleme neden olmaktadır. Şehirsel saçaklanmanın neden olduğu olumsuzluklara karşı daha sürdürülebilir bir gelişme için kompakt gelişme stratejileri ortaya atılmıştır. Bu çalışmanın amacı, İstanbul’daki konut alanlarının mekânsal büyüme karakteristiğini mekânsal analiz yöntemleri ile çözümlemek ve daha sürdürülebilir bir mekânsal büyüme için gerekli kompakt büyüme stratejilerinin neler olması gerektiğini ortaya koymaktır. Çalışmada, saçaklanma indeksi kullanılarak İstanbul beş alt bölgeye ayrılmıştır. Daha sonra her alt bölge birbiriyle ‘birim konut alanı geliştirmenin getirisi’ açısından karşılaştırılmıştır. Son olarak farklı senaryolar geliştirilerek saçaklanmanın kontrol edilebilmesine yönelik ortaya konan kompakt gelişme stratejilerinin etkinlikleri belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda, çeperlerde yeni konut alanı geliştirme potansiyeli, mevcut yapılaşmış alanların doymuş bölgelerindeki (fiziksel çevre kalitesi düşük konut alanları) yenileme potansiyelinden yüksek çıkarken, doymamış bölgelerinkinden ise düşük çıkmıştır. Buna ilave olarak, mekânsal stratejilerin saçaklanmayı 0.87 oranında, süreç odaklı stratejilerin ise saçaklanmayı 1.06 oranında azaltacağı ortaya konmuştur. Bu tez çalışmasında, İstanbul için yakın gelecekte daha sürdürülebilir gelişme koşullarının oluşturulması için şehirsel büyümenin belirli bir planlama rejimi kapsamında ve belirli mekânsal büyüme stratejileriyle değerlendirilmesine duyulan ihtiyaç ortaya konmuştur.

Sprawling urban development is one of the major concerns in terms of sustainable urban development. Critics of sprawl argue that urban expansion invade the agricultural land, leading to a loss of amenity benefits from open space. In addition, growth at the urban fringe is thought to depress the incentive for redevelopment of land closer to city centers, leading to decay of city centers. In response to concerns about sprawl, compact development strategies have been proposed in order to promote sustainable development. The aim of this thesis is to analyse the feasibility of compact development strategies by developing different scenarios and put forward the ways of controlling urban sprawl through certain spatial strategies in the Istanbul Case. Using sprawl index Istanbul has been divided into five zones ranging from the most sprawled to the most compact. Then every zone is compared with others in terms of ‘redevelopment threshold values’ and ‘housing development potential’ (as it represents feasibility) under three scenarios developed by different strategies. The results indicate that the housing development potential in the urban fringe is higher than the built-up areas where the density is over 250 population per ha and lower than the built-up areas where the density is below 250 population per ha. According to the strategies tested by the scenarios, it is found that urban spatial strategies promote urban compactness up to 0.87 and process oriented strategies up to 1.06. In addition, current planning approach alone is not effective to reduce sprawl without setting certain spatial strategies by which development activity is restricted or additional requirements for new development are imposed in certain areas.