Türkiye karayollarında ağır vasıta trafiğinin güvenlik yönünden disiplin altına alınması

Abstract

Türkiye Karayollarında Ağır Vasıta Trafiğinin Disiplin Altına Alınması ÖZET Karayolu taşımacılığında istenen, kişilere ve eşyaya, ülkeye maliyeti en az olacak şekilde, yer ve zaman yararı sağlamaktır. Dolayısıyla amaç ekonomik, yeterli, hızlı ve güvenli bir karayolu ulaştırması için gereken ortamın yaratılmasıdır. Ülkemizdeki karayolu taşımacılığının saymış olduğumuz tüm bu özelliklere bütünü ile sahip olduğunu söylemek mümkün olamamaktadır. Sahip olamadığımız en önemli özellik karayollarımızda güvenliğin olmayışıdır. 1950'li yıllarda başlayan ve günümüze kadar devam eden hatalı uygulamalar sonucunda karayolu taşımacılığı yük ve yolcu taşımacılığında diğer alt sektörler arasından sıyrılıp bugün %90 - 95 gibi bir paya sahip olmuştur. Bunun sonucunda karayolu araç kapasitelerinin sınırlarının diğer alt sektör vasıtalarına oranla oldukça düşük olması ve taşımacılıkta karayolunun seçilmesi, belirli miktarda yükün yada belirli sayıda yolcunun daha çok araçla taşınmasını gerektirdiğinden karayolu ağır vasıtaların oranları %25'leri geçmiştir. Bu durum ise, karayollarımızdaki güvenliği azaltarak kazaların hızla artmasına sebep olmuştur. Trafik kazaları, boyutları çok büyük maddi ve manevi kayıplarla ülkemizde sürekli olarak gündemde kalan sorunlardan birisidir. Ülkemiz, kaza göstergeleri en kötü olan birkaç dünya ülkesinden biridir. Kısmen sahip olduğumuz özellik ise yeterlilik olsa gerektir. Yeterlilik altyapının gelişmişliği ile ölçülmektedir. Altyapının gelişmişliği hakkında fikir verebilecek nitelikler ise karayollarının uzunluklar, yolların teknik özellikleri, bu altyapıyı kullanan araçların sayısı, nitelikleri, kullanıcılara sağlanan hizmetin kalitesi gibi unsurlardır. Uluslararası karayolu taşımacılığında ülkelerin birçok kısıtlama getirmesinin en önemli nedenleri arasında, mevcut altyapıyı korumak ve özellikle son yıllarda duydukları çevreci kaygılardan kaynaklanmaktadır. Mevcut altyapının korunması açısından bakıldığında, Türkiye ulaştırma altsektörleri arasında en çok karayollarına kaynak ayırmaktadır (Tablo. 1). Tablo. 1 Ulaşım Sektörüne ayrılan payın ulaştırma türlerine göre dağılımı Ulaştırma Türleri Krayolu Demiryolu Havayolu Denizyolu Boru hattı Toplam Ulaştırmaya ayrılan kaynakların dağılımı % 1983 54 21,7 8,3 14,6 1,4 100,00 1988 60,4 11,1 15,4 5,8 7,3 100,00 1994 72,5 7,2 12,6 1,8 5,9 100,00 Bu çalışmada, ülkemiz ağır vasıta trafiğinin ve taşımacılığının, Avrupa ülkeleriyle karşılaştırılması ve getirmiş olduğu sorunlar incelenmiştir. Birinci bölümde, karayolu taşımacılığı ve sonuçlan hakkında genel bir giriş yapılmıştır. Türkiye ve Uluslararası karayollarında uygulamaların anlatıldığı ikinci bölümde, mevcut durum ve sorunlar hakkında bilgi verilmiştir. Son olarak karayollarında uygulanan antlaşmalar ve bizdeki durumları özetlenmiştir. Üçüncü bölümde, ülkemizdeki ağır vasıta trafiğinin durumu ve etkilerinin yanısıra aşırı yüklemenin getirmiş olduğu sorunlar üzerinde durulmuştur. Ayrıca yük taşımacılığında çok önemli bir yere sahip olan ve ayrı bir bölüm halinde işlenmesinin yararlı olacağı düşünülen "Tehlikeli Yük Taşımacılığı" konusuna da değinilmiştir. Dördüncü bölüm, ülkemizin en önemli sorunlarından biri haline gelmiş olan ve çözüm bulunamayan sonunda da "Trafik canavarı" olarak gösterdikleri trafik kazalarına ve etki eden faktörlere ağır vasıtalar açısından bakılmıştır. Çalışmanın sonucunda her bölümde anlatılmış olan konular ışığında oluşturulan sonuçlar ve bu durum karşısında alınması gerekli olan önlemler öneri olarak aktarılmıştır.

Heavy Vehicle Traffic on Turkish Motorway Should Get Into a Discipline SUMMARY What is requested from road transportation is to provide the advantage of time and place for the people or goods with lowest possible cost to the country. Therefore, the target is to create the environment necessary for an economic, sufficient, fast and safe road transportation. It is not possible to say that the road transportation in our country possesses all of these characteristics. The most important feature that we do not have is lack of safety on our roads. As a result of mistaken practices which have started in the 1950s and continues up until today, the road transportation acquired a high share of 90-95% of all goods and passenger transportation by leaving behind all other sub-sectors. As a result of this, since that the road-vehicle capacities are quite lower than those of other sub-sectors and that the road is chosen for transportation, require a given number of passengers or a given quantity of goods to be transported on a larger number of vehicles, the rate of heavy road-vehicles to total road-vehicles exceeded 20%. So this case diminished the safety of roads and caused a rapid increase in accidents. Traffic accidents are one of the problems which occupies permanently our agenda with great financial and spiritual losses. Our country is one of a few world countries whose accidental indications are worst. The feature we do have partly, seems to be sufficiency. Sufficiency is measured by the level of improvement in the sub-structures. The criteria which may give an idea about the level of improvement of sub-structures, are the length and technical characteristics of roads, the quantity and quality of vehicles utilizing this sub- structure and the quality of services supplied to the users. Among the most important reasons of restrictions imposed by the countries on international road transportation, the anxieties such as protecting the available sub-structures and the environment, most recently can be included. With respect to protecting the available sub structures, Turkey allocates the largest resources to the roads among other transportation sub-sectors (Table. 1). Table. 1 Distribution of Shares Allocated to Transportation Sector With Respect to Mode of transportation In this work, heavy vehicle traffic and transportation of our country is compared with that of European countries and the problems brought thereby are evaluated. In the first section, a general introduction is given about road transportation and its outcomes. In the second section where practices on Turkish and international roads are explained, information about current situation and problems are given and finally the conventions applied for the roads and their situations in Turkey are summarized. In the third section, the problems brought by excessive loading are emphasized as well as the status of heavy- vehicle traffic in Turkey and its effects. Furthermore, the issue of "Dangerous Load Transportation" which occupies a very significant place in good transportation and is considered beneficial to be evaluated as a separate part, is mentioned. In the forth section, the factors contributing to the traffic accidents which became one of the most important problems of our country and called as "Traffic Monster" due to the lack of any effective solution, are considered with respect to heavy- vehicles.