İkinci ve üçüncü dereceden stokastik baskınlık testlerinin karşılaştırılması: Borsa İstanbul'da bir uygulama

Abstract

Bir insanın satın alma gücü temelde sahip olduğu sermayeye bağlıdır. Sermaye ise ülkelerin sunduğu itibari paralar, değerli metaller, hisse senetleri, mevduat ve gayrimenkul gibi birçok farklı araçtan oluşabilmektedir. Kişinin sermayesinin gerçek değeri sahip olduğu yatırım aracına göre azalıp artabilmektedir. Bu durum yatırım ne şekilde yapılmalıdır sorusunu ortaya çıkarmıştır. Bu soruya geçmişten günümüze sunulan cevaplardan başlıca kabul edileni yatırım aracının sadece getirisine değil, sahip olduğu riske de dikkat edilmesi ve getiri ve riski beraberce en çoklayacak şekilde yatırım kararı verilmesidir. Bu kapsamda ilk yaklaşım riski azaltmak adına tek bir yatırım aracı seçmek yerine mümkün olduğunca fazla yatırım aracına sermayeyi dağıtmaktır. Bu kapsamda beklenen getiriye ulaşmak için geçmiş getirilerin ortalamasından ve riski belirlemek için bu getirilerin standart sapmasından yararlanılan ortalama - varyans optimizasyonu kullanılarak en uygun portföye ulaşılmaya çalışılmıştır. Bununla beraber bazı yatırım araçlarının genel olarak bir diğerinden daha iyi sonuç verdiği bir durumda, bir diğer deyişle baskıladığı durumda, diğer yatırım aracının kullanılmasının yanlış olduğu yaklaşımıyla stokastik baskınlık testi ortaya atılmıştır. Stokastik baskınlık testi portföyün dağılımının nasıl olacağını değil hangi yatırım araçlarının olması ve olmaması gerektiğini göstermektedir. Getiri, risk gibi odaklandığı alana göre farklı derecelerde yapılabilmektedir. Bu çalışmada 12.03.2021 ve 11.03.2022 tarih aralığında ayrı ayrı ikinci ve üçüncü dereceden stokastik baskınlık testleri; BIST 30, BIST Katılım 30, BIST Teknoloji, BIST Gıda, İçecek ve BIST Kimya, Petrol, Plastik olmak üzere beş farklı Borsa İstanbul endeksine uygulanmıştır. Stokastik baskınlık testlerinin verdiği sonuçlara göre kullanılacak hisseler seçilerek bu hisselere ortalama – varyans portföy optimizasyonu uygulanmış ve risk minimizasyonu, Sharpe oranı maksimizasyonu ve eşit ağırlıklandırma dikkate alınarak etkin portföyler oluşturulmuştur. Oluşturulan bu portföyler 14.03.2022 ve 26.05.2022 tarih aralığında test edilmiştir. Test sonucundan farklı endekslerin de kullanılması sayesinde birçok soruya cevap verilebilmiştir. Bunlardan ilki bir bütün olarak stokastik baskınlık testini kullanmanın verimli olup olmadığıdır. Bu alanda yapılan incelemede sonuçlar izlenilen endekslere göre farklı çıkmaktadır. Bu durum endekslerin dayandıkları temellerin birbirinden farklı olması ve izlenilen piyasanın stabil bir yapıda olmamasına bağlanmıştır. Risk açısından incelendiğindeyse oluşturulan etkin portföylerin riski daha yüksek çıkmıştır. Bu durum sahip oldukları hisse çeşitliliğinin daha az olmasının getirdiği bir sonuçtur. Bir diğer incelenen konu ise portföy optimizasyonunda kullanılan ağırlıklandırma yöntemlerinin karşılaştırılmasıdır. Bir önceki konuya benzer şekilde ve aynı sebeplerde getiri açısından incelenen endeksten endekse farklı sonuçlar çıkmıştır. En yüksek riske sahip olan yöntem ise sharpe oranı maksimizasyonu çıkmıştır. Diğer iki yöntemden eşit ağırlıklandırma, ele alınan bütün hisseleri portföye katarken, risk minimizasyonu yöntemi de neredeyse bütün hisseleri portföye katmaktadır. Sharpe oranı maksimizasyonunda bu durum geçerli olmadığı için riskte olumsuz ayrıştığı değerlendirilmiştir. Çalışmanın incelediği asıl konu olan ikinci ve üçüncü dereceden stokastik baskınlık testlerinin sonuçlarının birbirleriyle karşılaştırılmasındaysa net olarak her iki testin de birbirlerine karşı daha üstün olmadıkları sonucuna varılmıştır.