Beden ürün diyaloğu: Beden odaklı analiz ve tasarımda yeni olanaklar

Abstract

Bu çalışma kapsamında endüstrinin ve endüstrinin ürettiği ürünlerin kullanıcı bedeni ile kurdukları ilişki beden odağı üzerinden incelenecektir. Çalışma kapsamında endüstriyel ürünlerin beden deneyiminin analiz edilmesi, bu analize dair veriler oluşturmak ve bu verileri yazılı ve görsel kayıtlar ile elde etmek çalışmanın temel motivasyonudur. Çalışma kapsamında kullanıcıların endüstriyel ürünlere dair beden deneyimini incelemek ve bu deneyimi kayıt altına almak hedeflenmiştir. Bu hedef ile tasarım literatürüne ürün kullanıcı ilişkileri, kullanıcı deneyimi ve ürün tasarım süreci açılarından beden odaklı bir inceleme ile katkı sunulacaktır. Böylelikle araştırma tasarım alan yazını bakımından nesne ve beden arasında var olan diyalog biçimlerini ve ortak fiziksel alanı yeniden değerlendirilebilme, yoruma açabilme olanağını da işaret eder. Çalışma endüstrinin ürettiği ürünlerin insan bedeni ile kurduğu fiziksel diyaloğun analizini araştırma amacındadır. Bu amaçla temsilci olarak belirlenen nesne kümeleri üzerinden nesne ve beden diyalog olasılıklarının araştırılmasını hedefler. Çalışmanın hedeflediği araştırmanın amacı birinci yönü tasarım ürünlerinin kullanıcı bedeni ile kurduğu diyaloğun beden odaklı bir bakış ile analizi iken, ikinci yönü kullanıcı bedeni ile diyalog halinde olan endüstri ürünlerinin beden diyaloğunun analizidir. Her iki analizin de çalışmaya katkıları alan literatürü bakımından farklı değerleri işaret eder. Beden odaklı bir analiz kullanıcı bedenine dair alanı sorgulama, tartışmaya açma ve yeniden yorumlama imkânı sunarken, endüstri ürünlerinin kullanıcı bedeni ile kurduğu diyaloğu analiz etmek geleceğe dair yeni tasarım ürünlerinde yeni tasarım kriterlerinin aranmasına, kurgulanmasına imkân sağlar. Kullanıcı bedeni ile endüstriyel ürün arasında kurulan diyaloğun beden odağı ile analiz edilmesi, söz konusu diyaloğun geliştirilebilmesi, değiştirilebilmesi ve bu sayede yeni nesil ürünlerin tasarım biçiminin, kullanım pratiklerinin ve ürün dilinin güncellenmesine olanak sağlama potansiyeli taşır. Ürün tasarımında kullanıcıların Beden deneyiminin örtük bir veriden açık ve okunması kolay bir veriye aktarılmış olması tasarımcıya nesneye dair beden deneyimi yakalama ve yeniden kurgulama imkanını sunar. Bu olanak farklı amaç ve farklı kullanım pratiklerine ait nesnelere tasarım yoluyla yeni beden deneyimleri atayabilme potansiyelidir. Ürünlere dair beden deneyimini bir diyalog olarak yakalamak ve verilerle tartışmaya sunmak bu deneyimi yeniden kurgulayabilme imkanını da yoruma açar. Tasarım nesnelerinin beden ile çalışma biçimlerini, beden ile ortak kullandıkları alanı, temas yüzeylerini ve eylem pratiklerini araştırarak bu pratikleri diyalog biçimi olarak diyagramlar ile ortaya çıkaran çalışma, endüstriyel tasarım disiplini içerisinde beden ve nesne iletişimi /etkileşimini tartışmaya açmak hedefindedir. Çalışma bu amaçla beden odaklı bir araştırma yürüterek ürünlerin beden ile çalışma biçimlerini dört diyalog alanı altında tartışmaya sunar. Araştırmanın yöntem çoklu nitel verilerin analiz edilmesine olanak sağlayan beden haritalama yöntemidir. Beden haritalama kullanıcıların beden deneyimlerini nicel veriler olarak yoruma açmaya imkân sağlayan beden deneyimi odaklı bir araştırma yöntemidir. Belirtilen dört diyalog alanı içerisine atanan sekizer temsilci nesne olmak üzere deney içerisinde toplam otuziki temsilci nesne kullanılmıştır. Ek olarak literatür içerisinden kullanımına karar verilen onaltı beden parçası seçilerek araştırma seti içerisine eklenmiştir. Temsilci nesne ve beden parçalarının çoklu eşleştirilmesine dayalı bir test tasarlanarak uzman kullanıcıların katılımı ile araştırma yürütülmüştür. Araştırma belirtilen ürünlerin kullanıcı bedeni ile kurdukları diyaloğun adört diyalog alanını ve atanan temsilci nesnelerin sağlamasını yaparak diyalog kavramının tartışmaya sunulmasını hedefler. Elde edilen bulgular bar grafikler ve radar diyagramlar ile görselleştirilerek analiz edilmiştir. Sonuç olarak çalışmanın ortaya koyduğu diyagramlar tezin hipotezi olan kullanıcı bedeni ve tasarım ürünü diyaloğunun dört ana grupta incelenebileceği fikrini verilerle görünür kılmıştır. Elde edilen verilere göre beden ve ürün arasındaki diyalog beden ile bütün, beden işlevinden bağımsız, beden ile işlevlenen ve bedenin devamında başlıkları altında özetlenen gruplara indirgenebilir. Bu indirgeme beden ve ürün diyaloğunu incelemek, tartışmak ve yeniden yorumlamak adına çeşitli okumalara imkân sağlamıştır.