Bir buzdolabı işletmesinin montaj hattı dengelemesinde süreç madenciliği yaklaşımının kullanılması

Abstract

Artan rekabet ortamında endüstriyel işletmeler kaliteden ödün vermeden, maliyet azaltarak, verimlilik artışları sağlayarak, pazar paylarını arttırarak karlılıklarını arttırmayı hedeflemektedirler. Bunun tabiki de bir çok yöntemi bulunmaktadır. En önemli yöntemlerinden biri de özellikle üretim tesislerinin montaj hatlarında dengeleme çalışmalarının yapılmasıdır. Üretim en temel anlamda, toplumun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ekonomik bir değeri olan herhangi bir ürün veya hizmetin oluşturulması ve topluma kazandırılması, bundan da katma değer sağlanmasının amaçlanmasıdır. Üretimin olduğu bir çok yerde montaj, montaj işleminin yapıldığı bir çok yerde de montaj hatlarının varlığından bahsedebiliriz. Montaj işlemini bir ürünün komponentlerini çeşitli prosesler sonucu bir araya getirerek o ürünün oluşturulması, montaj hattını ise bu ürünün komponentlerinin çeşitli proseslerden geçerek bir araya getirildiği yer şeklinde tanımlayabiliriz. Montaj hattının olduğu her yerde montaj hatlarının dengelenmesi ihtiyacı da endüstriyel şirketlerinin amaçları, hedefleri doğrultusunda zamanla ortaya çıkmaktadır. Montaj hatlarının dengelenmesi ile iş istasyonu sayısının minimize edilmesi ve/veya çevrim süresinin azaltılması amaçlanır. Bu amaç doğrultusunda işletmeler ve ürünler bazında çeşitli iyileştirme faaliyetleri hayata geçirilmektedir. Endüstriyel tesislerin karlılıklarının arttırılmasında uygulayabilecekleri bir diğer önemli yaklaşım ise süreç madenciliğidir. Süreç madenciliği bir çeşit veri analizi yöntemi olup ilgili ham veriyi kullanıp, bir bakıma görselleştirerek sürecin modelini oluşturmayı esas alır. Oluşturulan bu süreç modelini analiz ederek iyileştirmeye açık noktaları, bu iyileştirmelerin nasıl yapılabileceğini ve etki boyutunun ne olduğunu anlayabilmemize olanak sağlar. Bu sayede endüstriyel işletmeler amaçladıkları karlılık seviyelerine ulaşabilirler. Literatürde montaj hatlarının dengelenmesi ile süreç madenciliği ayrı ayrı bir çok kez geçmelerine rağmen bir arada neredeyse ele alınmamaktadırlar. Bu tez çalışmasında bu iki kavram beraber ele alınarak sonuçları değerlendirildikten sonra birbirleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu tez çalışmasında öncelikli olarak montaj hatlarında dengeleme ve süreç madenciliği kavramları üzerinde duruldu ve literatürdeki kullanım alanları incelendi ve detaylandırıldı. Arçelik Eskişehir buzdolabı işletmesi üretim hattı 4'te iki ayrı uygulama gerçekleştirildi. İlk olarak süreç madenciliği uygulaması gerçekleştirildi. Süreç madenciliği uygulamasında ProM 6.9 süreç madenciliği aracı kullanılmıştır. ProM aracı ile süreç madenciliğinin üç türünün uygulaması gerçekleştirildi. Süreç keşfi adımında dört farklı madencilik algoritması uygulanarak bu madencilik algoritmalarının süreç modelleri oluşturuldu. Daha sonra süreç uyum kontrolü adımında dört farklı madencilik algoritması için oluşturulan süreç modellerinin kalite kriterleri mukayese edildi, tümevarımsal madencilik algoritması ile oluşturulan süreç modelinin gerçek veriyi en iyi temsil eden model olduğu sonucuna varıldı. Süreç madenciliği uygulamasının son adımı olan süreç iyileştirme adımında ise dar boğaz olan istasyonlar belirlenerek sosyal ağ analizi gerçekleştirildi. Süreç madenciliği uygulamasının ardından montaj hattı dengeleme çalışması yapıldı. Hat dengelemede en uygun yöntem olarak sezgisel hat dengeleme methodlarından en yaygın kullanılanların başında gelen sıralı pozisyon ağırlığı methodu uygulandı. Sıralı pozisyon ağırlığı methodu ile montaj hattı dengelendiğinde mevcut duruma göre aynı çevrim süresi ile toplam iş istasyonu sayısı ve operator sayısı 45'ten 41'e düşerek %9'luk bir iyileşme gerçekleştirildi. Son olarak süreç madenciliği ve montaj hattı dengeleme çalışmalarının sonuçları bir arada değerlendirilerek elde edilen verimliliğin nasıl maksimize edilebileceği ile ilgili yol haritası oluşturuldu.