İstanbul’da Yazılı Ve Görsel Kaynaklara Göre 15. Ve 16.yy’da (1453-1559) Osmanlı Sivil Mimarlığı Üzerine Bir Değerlendirme: Gurfe Örneği

Abstract

Bu çalışmada, İstanbul’daki Osmanlı Sivil Mimarlığı’nın 15–16.yy arasındaki durumu incelenmiştir. Öncelikle bu mimarlığı oluşturmasında etkin olduğu düşünülen gelenekler üzerinde durulmuştur. Ardından Osmanlı Sivil Mimarlığı hakkında üretilmiş kuramlar incelenmiş ve bu kuramların çalışmanın dönemiyle ilişkili olan boyutları tartışılmıştır. Ardından İstanbul’un fethinden sonraki imar ve iskân süreci ile 16.yy İstanbul’undaki toplumsal değişimler irdelenmiştir. Fiziki durumu incelemek için ise vakfiyeler, seyahatnameler, yayınlanmış çeşitli arşiv kaynakları gibi yazılı; Osmanlıların ve Batılıların kent tasvirleri gibi görsel kaynaklardan, birbirlerini olumladıkları ölçüde yararlanılmıştır. Dönemin ayırt edici bir sivil mimarlık birimi olduğu düşünülen “gurfe” üzerinde daha derinlemesine durulmuş, bu birim hakkında bulunabilenler ortaya konmuştur. Dönemin sanat üretimini açıklamak üzere bütüncül bir bakış açısı aranmış, son olarak çalışma kapsamında ortaya çıkanlar baştaki konut kuramlarıyla ilişkilendirilmek istenmiştir.

In this study, Ottoman Civil Architecture between 15th-16th centuries in Istanbul is examined. Firstly, the traditions that are thought to be active in formation of this architecture are emphasized. Next theories produced about Ottoman Civil Architecture are examined and their dimensions which are related to the period are discussed. Next construction and settlement process after the conquest of Istanbul with social changes in Istanbul in 16th century are studied. In order to examine the physical condition, textual sources like, waqfiyahs, travel books, published archive texts and visual sources like, Ottoman and Western urban delineations have been utilized to the extent that they affirm each other. “Gurfe” which is thought to be a distinctive unit of the period is emphasized more profoundly and findings about the unit are manifested. A holistic point of view is sought to disclose the artistic output of the period and finally it is intended to associate the initial house theories with what have been emerged as a result of this study.