İstanbul’da Çoklu Konut Gelişiminin Semantik Ve Sentaktik Olarak İrdelenmesi: 1930-1980 Dönemi

Abstract

İstanbul’da farklı dönemlerde çoklu konut gelişimini, apartmanlaşmayı etkileyen, değişimini getiren dinamikler gerek imar durumu değişikliklerinden kaynaklanmakta gerekse de konut içi mekanın teknolojik, sosyo-ekonomik, kültürel etkenlerle değişiminin sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda 1954 kat mülkiyeti kanunu gibi imar durumu değişikliklerinden kaynaklanana etkiler, veya televizyon gibi konut içi mekana dahil olan teknolojilerin dolaylı etkileri ile birtakım değişimler olmuştur. 1930-1980 döneminde tüm bu etkenler ve değişkenler bağlamında şekillenen, farklılaşan 1930-1954 ve 1954-1980 evreleri arasında mekan dizimi analizleriyle tez çalışması irdelenmiştir. Bu evrelerde imar, teknoloji ve sosyo-ekonomik yaşamdaki eşik noktalarıyla, süreçlerle ilişkili olarak konut mekanı değişiminin nedenlerini araştırmak ana hedeftir. Mekanın fiziksel olarak ölçülebilen ve ölçülemeyen dinamiklerini, anlamını birlikte ele almak amaçlanmıştır. Tez kapsamında irdelenmeye çalışılan çoklu konut gelişiminin mekan kurgusundaki olası değişimler, konut içi mekanların bazılarının özelleşmesi, önem kazanması ve bütünleşme değeri yüksek / daha entegre, sığ mekanlar haline gelmesi ya da tam tersi olarak mekansal dizim bakımından daha da derinleşmesi, bağlantıların zayıfladığı mekanlar haline gelmesi anlamsal ilişkilerle-mekansal dizim ilişkisinin birlikte irdelenmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. İki evre içerisinde yapılan 37 farklı örnekteki birçok analiz sonucu ortaya çıkan eğilimlerden birkaçı yaşam bölgesi mekanları olarak adlandırılan salon, yemek odası, oturma odası gibi alanların ikinci evrede daha entegre, sığ ve tek mekana doğru giden bir değişimi göstermiş olmaları, banyo mekanının yatak odaları bölgesi ile birlikte derinleşmesi, servis alanı bölgelerinin ikinci evrede derinleşirken, mutfak mekanının bu bölgeden kısmen ayrılarak daha entegre hale gelmesi olarak sayılabilir. Tez kapsamında öne çıkan sonuçlarla ele alınan kavramlar, konuttaki sentaktik ve sosyo-kültürel çözülmenin, imara ve teknolojiye bağlı değişimin irdelendiği bir eksende gelişmiş ve bu yönde iki evrede ortaya çıkan eğilimler elde edilmiştir.

The aim of the research is to examine space transformation in apartment based housing units of Istanbul with space syntax parameters. Housing units can emerge and also reflect the structure of space organizations as well as social organizations of various scales. This structure is mainly related with when and where they are built, as well as in which social and physical structure they exist. The dynamics that affect İstanbul’s urban apartment housing development in different periods of time are mostly related with the changes and transformations in zoning and building construction plans-laws; technological developments that affect the usage of housing spaces; cultural and socio-economical changes in the society. The goal of this study to understand the logic of the space organization in urban type, low rise apartment housing units through their plans of different phases in 1930-1980 period. The morphological character, meaning, shifts and changes of spaces in plans are discussed. The two phases of 1930-1954 and 1954-1980 had 37 examples in this study, which are considered with the syntactic concepts, and quantitative average measures of mean isovist area and perimeter, mean circularity and compactness, mean connectivity, average mean depth, and mean integration. The analysis showed some tendencies such as the rising integration levels of living room, deeper location of the bathroom, bedroom zone and shallow location of the kitchen in the second phase. Briefly, this research scrutinizes the relation of transformation in urban apartment’s spaces in 1930-1980 period of İstanbul with the change in building construction laws-regulations, and technological inputs of exterior and interior design of apartments by using the syntactic design parameters and analysis.