Dönüşüm Yaşanan Tarihi Kent Merkezlerinde Arazi Kullanımı Etkileyen Faktörlerin Analizi: Sultanahmet Ve Çevresi Örneği

Abstract

İstanbul tarihi kent merkezi, hızlı nüfus artışı, kentin çok merkezli gelişimi, gelişen turizm sektörü ve ticaret işlevleri baskıları ile konut amaçlı yer seçimleri arasında kentsel dönüşüm geçirmektedir. Kentsel dönüşüm özetle; fiziksel, sosyal ve ekonomik yönden kentsel gelişme dinamiklerine ve oluşan yeni gereksinimlere yanıt veremeyen, işlevini yitirerek köhnemiş ve eskimiş kent parçalarının, kentin gelişme vizyonu içerisinde, stratejik gelişim planlarına bağlı olarak, yaşam kalitesinin yükseltilmesine yönelik hazırlanan, kent ve kentli ile bütünleşen eylem planı olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma; araştırma alanında izlenen kentsel dönüşümü etkileyen faktörlerin, pozitif ve negatif etki derecelerinin regresyon analizleri ile ortaya konulması amacını taşımaktadır. Araştırma alanı, UNESCO Dünya Miras Alanı içerisinde yer alan, kültür varlıkları yoğun, turizm ve ticaret işlevleri baskısı ile dönüşüm geçiren, Divan Yolu Caddesi ile Topkapı Sarayı arası ile Marmara Denizi arasında yer alan özgün konut dokusunu büyük ölçüde korumuş, köhneme yanında ve sosyo-ekonomik ve eğitim düzeyi yüksek kişilerin nitelikli konut yer seçiminin de izlendiği Sultanahmet ve çevresindeki bölgedir. Araştırma alanında mekânın kendi tarihsel, fiziksel ve sosyo-ekonomik yapısındaki dinamizmden kaynaklanan kentsel dönüşümün; konaklama ve ticaret yer seçimleri ağırlıklı olduğu, alanda izlenen dönüşümde kültür varlığı yapısının, yer seçiminde bulunan işlevlerin bir kısmının ve odak noktalarının nitel ve nicel özelliklerinin pozitif ve negatif yansımalarının etkisinin bulunduğu, arsa-arazi birim fiyat değerinin de seçimleri kısmen yönlendirdiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Istanbul historical city center is going through a provincial transformation by quick population increase, multi-centered city development, developing tourism and trade feature pressures as well as selection of location for housing. Provincial transformation is briefly described as; an action plan integrating with the city and urban people, prepared to increase life quality based on strategic development plan and within the provincial development vision for the non-functional, old and worn provincial pieces unable to fulfill physical, social and economic development dynamics and new requirements. Objective of this study is to find out factors affecting provincial transformation that are observed in research district and positive negative effect ratios based on regression analysis. Research district Sultanahmet and surrounding area located between Divan Yolu Street and Topkapı Palace and Marmara Sea, which is considered among UNESCO Global Heritage Areas, having intensive cultural assets, transforming pursuant to tourism and trade feature pressure, preserving most of its authentic housing texture, worn out as well as observed to be a qualified housing location choice of people with high socio-economic and educational class. It is concluded that the urban transformation resulting from the dynamism in the historical, physical and socioeconomically structure of the space in the research area is weighted with the accommodation and commercial place selections, there are influences of the culture asset structure, some part of the functions being in the place selection and the positive and negative reflections of the quantitative and qualitative characteristics of the focal points on the transformation which is followed on the area and also the land-plot unit price value directs the selections in part.