İstanbul Yerleşim Alanı İçerisindeki Kuvaterner Çökellerin Sıvılaşma Potansiyeli

Abstract

17 Ağustos 1999 yılında meydana gelen ve 45 saniye süren 7,4 büyüklüğündeki İzmit Depremi’nde, deprem odağı çevresindeki geniş bir alan etkilenmiştir. Gevşek ve suya doygun Kuvaterner yaşlı çökel alanlarında meydana gelen sıvılaşma ve taşıma gücü kaybı (zemin yenilmesi) nedeni ile çok sayıda yapı hasar görmüş ve resmi rakamlara göre yirmi bine yakın can kaybı olmuştur. Deprem odağından 50 – 100 km mesafede yer alan Istanbul’da ise, vadilerdeki genç çökellere oturan bazı yapılarda oturmalar gözlenmiştir. Araştırmacılara göre yakın gelecekte, İzmit depremine benzer bir depremin, İstanbul Metrapolitan alanına çok yakın, Marmara Denizi içinde, meydana gelme olasılığı yüksektir. 1999 yılında meydana gelen İzmit Depremi’nin Marmara Denizi’ne aktardığı gerilmeler de bu olasılığı arttırmıştır. Bu çalışmada, Marmara Denizi içinde meydana gelecek muhtemel büyük bir depremin İstanbul Boğazın’nın iki yakasında yer alan 10 vadide yaratabileceği etkiler sıvılaşma ve taşıma gücü açısından irdelenmiştir. Bu vadilerdeki ayrık çökellerin mühendislik özellikleri saptanmış ve bu çökeller sıvılaşma ve taşıma gücü kaybı açısından değerlendirilmiştir. Çalışmada 220 adet, toplam 4000 m uzunlukta, sondaj ve bu sondajlarda yapılan arazi ve laboratuvar deneylerinden yararlanılmıştır.

Very large area surrounding the epicentre of the 17 August 1999 Izmit Earthquake, a 45 second earthquake of magnitude (Mw) 7.4, was influenced and over 20.000 death toll occurred as a result of soil liquefaction in urbanised areas placed on loose and saturated deposits of Quaternary age. Some residential buildings settled on young deposits around the valley in Istanbul, about 50 to 90 km far from the ruptured segment of the North Anatolian Fault were also affected. The 1999 sequence may also have raised possibility of future large earthquake in the seismic gap across the Marmara Sea threatens directly the Istanbul metropolitan area. Actually, discussions going on among specialists mostly are agreed with and foreseen next earthquake will take place inside the Marmara Sea. This study takes into consideration a possible earthquake and purposes to investigate Quaternary sediments in 10 valleys or their branches in both sides of the Bosphorus by the point of liquefaction potential and loss in bearing capacity during an earthquake. The data gathered from in-situ and laboratory tests performed on 220 boreholes having totally 4000 meters depth have been used in the study. As a result, separate data banks for each valley were formed for liquefaction analysis.